بخش انگلیسی رسانه صدای آمریکا (Voice of America) روز جمعه ۱۳ بهمن (۲ فوریه) در گزارشی با استناد به یک سند راهبردی که وزارت خارجه آمریکا ارائه کرده است، اعلام کرد ایالات متحده «با احتیاط در حال بررسی امکان بازگشایی کنسولگری در افغانستان زیر کنترل طالبان است».

در این سند که با عنوان «استراتژی یکپارچه کشور افغانستان» در اکتبر ۲۰۲۳ تصویب شده، آمده است: «ما در تعامل با طالبان از دسترسی [به خدمات] کنسولی، شفافیت و پاسخگویی برای آمریکایی‌ها دفاع می‌کنیم. ما همچنین از کار فرستاده ویژه دولت آمریکا در امور گروگان‌های آمریکایی که به ناحق بازداشت شده‌اند حمایت می‌کنیم.»

آمریکا پس از ۲۰ سال حضور گسترده نظامی، سیاسی و امنیتی در افغانستان، در اوت ۲۰۲۱ سفارتش را در کابل تعطیل کرد و به‌طور نمادین به این تعامل طولانی‌مدت با افغانستان پایان داد. البته پس از خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان، دولت جمهوری در این کشور سقوط کرد و کابل بدون جنگ و خونریزی به دست طالبان افتاد.

اکنون دو سال و پنج ماه از سلطه طالبان بر افغانستان می‌گذرد، در حالی که هیچ کشوری هنوز دولت این گروه را به رسمیت نشناخته است و آمریکا در حال تغییر سیاست‌ خود در زمینه تعامل با طالبان است. سند راهبردی جدید وزارت خارجه آمریکا نشان می‌دهد که این کشور در حال پیش‌روی به سمت تعامل محدود با طالبان با هدف دست یافتن به مقاصد امنیتی، اقتصادی و سیاسی است.

البته نباید فراموش کرد که در دو سال گذشته و پس از خروج آمریکا از افغانستان، رقبای ایالات متحده از‌جمله چین و روسیه حضور فعالی در افغانستان داشته‌اند و با باز نگهداشتن سفارت‌ها و کنسولگری‌ها نشان دادند که قصد دارند جایگزین آمریکا در افغانستان باشند.

آمریکا در این مدت با حفظ کاردار سفارت این کشور برای افغانستان در قطر، به نحوی تلاش کرد وضعیت را از دور مدیریت کند. مقام‌های امنیتی و سیاسی آمریکا مستقر در دوحه نیز بارها با مقام‌های طالبان ملاقات داشتند.

اما اکنون به نظر می‌رسد که آمریکا در‌صدد بازگشت به افغانستان و کنترل اوضاع از نزدیک است. در سند راهبردی وزارت خارجه آمریکا آمده است: «حتی تا زمانی که ایالات متحده طالبان را به‌عنوان دولت قانونی افغانستان به رسمیت نمی‌شناسد، ما باید روابط کارآمدی ایجاد کنیم که اهداف ما را پیش ببرد و درک ما از آمادگی و توانایی طالبان برای انجام تعهدات خود در قبال ما را بیشتر کند.»

بر اساس این سند، راهبرد جدید آمریکا در قبال افغانستان بر چهار حوزه متمرکز است؛ مبارزه با تروریسم، کمک‌های اقتصادی، مشارکت محلی و خدمات کنسولی برای شهروندان آمریکایی در داخل افغانستان و همچنین کمک به افغان‌هایی که می خواهند به ایالات متحده مهاجرت کنند.

این در حالی‌ است که دبیرکل سازمان ملل متحد در ماه نوامبر ۲۰۲۳، گزارش ارزیابی مستقل از وضعیت افغانستان را به شورای امنیت این سازمان ارائه کرد. گزارشی که در آن به همین شیوه تقریبا مشابه آمریکا، به تعامل یکپارچه با طالبان در زمینه‌های مختلف امنیتی، سیاسی و اقتصادی تاکید شده است.

این سند راهبردی وزارت خارجه آمریکا در حالی از تعامل این کشور با طالبان سخن می‌گوید که با سلطه این گروه بر افغانستان، وضعیت حقوق بشر به صورت عمومی و وضعیت زنان به‌طور ویژه تکان‌دهنده است. طالبان به‌طور گسترده زنان و دختران را از کلیه امور اجتماعی، اقتصادی و سیاسی حذف و حتی ابتدایی‌ترین حقوق آنان را نیز سلب کرده‌اند.

در همین حال، در این سند تاکید شده‌ است: «واشنگتن به صحبت درباره حقوق اساسی مردم افغانستان به‌ویژه زنان و دختران ادامه خواهد داد.» مقام‌های آمریکایی پیش از این نیز گفته بودند که هر گونه عادی‌سازی روابط با طالبان، از‌جمله پایان دادن به چندین دهه تحریم‌ علیه رهبران آن‌ها، به تغییر سیاست‌های سرکوبگرانه طالبان و تشکیل یک دولت فراگیر در افغانستان بستگی دارد.

با این حال، با گذشته بیش از دو سال نه‌تنها چشم‌اندازی برای تغییر رویه سرکوبگرانه و افراطی طالبان مشاهده نشده، بلکه وضعیت امنیتی نیز هر روز وخیم‌تر از روز قبل است. گزارش اخیر شورای امنیت سازمان ملل متحد نشان می‌دهد که طالبان در دو سال گذشته به‌طور گسترده با القاعده و برخی دیگر از گروه‌های تروریستی در منطقه در تماس بوده‌اند و این گروه پایگاه‌هایش را در داخل افغانستان تقویت کرده‌ است.