تصویر شیر لاغر و افسرده و بی‌جانی که در قفسش واقع در باغ‌وحش مشهد آرام گرفته بود، خیلی زود در شبکه‌های اجتماعی پربازدید شد. کارشناس بیماری‌های حیات‌وحش اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی، بیماری‌های انگلی را دلیل ضعف و لاغری این شیر دانسته است.

علیرضا بنی اسدی، کارشناس بیماری‎‌های حیات‌وحش اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی، در گفت‌وگو با خبرگزاری ایرنا، وابسته به دولت جمهوری اسلامی، می‌گوید که روند درمان شیر نر باغ وحش مشهد، از سه هفته قبل با تجویز آنتی‌بیوتیک انجام شده است.

او لاغری این شیر را نیز نه به دلیل سو‌ء‌تغذیه بلکه به دلیل «تیپ بدنی» این شیر می‌داند و مدعی ا‌‌ست که «این شیر بیمار نیز دارای تیپ بدنی لاغر است که ابتلا به انگل به صورت طبیعی موجب کاهش وزن بیشتر شیر و نمایان شدن بیشتر لاغری شده است».

اما کاربران شبکه‌های اجتماعی معتقدند که دلیل ضعف و ناتوانی این شیر، سوء‌تغذیه است و مسئولان درباره علت بی‌حالی این شیر باز هم به دروغ متوصل شده‌اند.

این نخستین بار نیست که حیوانات باغ وحش در ایران دچار مشکل می‌شوند. سوء‌مدیریت و بی‌توجهی، از دلایل اصلی بیماری‌ها، مرگ و افسردگی بسیاری از حیوانات باغ‌وحش‌های ایران است؛ از جمله مرگ توله‌ببرهایی در همین باغ‌وحش مشهد در مرداد ۹۸، مرگ شامپانزه باغ‌وحش ارم در آبان ۹۹، مرگ ماده ببر باغ‌وحش ارم در آذر ۹۹، مریضی هیرمان، شیر ایرانی، در بهمن ۹۹. باغ‌وحش صفادشت نیز از پرحاشیه ترین باغ‌وحش‌های ایران در سال‌های گذشته بوده است. مرگ پرحاشیه دو گورخر، یک زرافه و یک ببر در ۹۸، تلف شدن یک شیر دریایی در ۱۴۰۰ و نیز مرگ دو زرافه این مجموعه در بهمن ۱۴۰۱، این باغ‌وحش را به قتلگاه حیوانات تبدیل کرده است.

باغ‌وحش صفادشت با تبلیغات بسیار در سال ۹۷ سه زرافه به ایران آورد و هر سه زرافه در طول سه سال جان باختند. اولین زرافه چند روز پس از ورود به این باغ‌وحش جان باخت و مسئولان باغ‌وحش تا یک سال این موضوع را پنهان کردند تا با حواشی مربوط به کشته شدن دو گورخر، فشارها را علیه این باغ وحش بیشتر نکند.

زرافه دوم اواخر تابستان، و سومی اوایل زمستان ۱۴۰۱ تلف شد. در این باغ‌وحش‌ها نه اثری از استانداردهای بین‌المللی به چشم می‌خورد و نه استانداردهای سازمان محیط زیست ایران رعایت می‌شود.

 سازمان حفاظت محیط زیست علت مرگ زرافه دوم را بیماری عفونی اعلام کرد، اما علت مرگ زرافه سوم کمی عجیب‌تر بود. به گفته غلامرضا ابدالی، سرپرست دفتر حفاظت و مدیریت حیات‌وحش سازمان حفاظت محیط زیست، پس از مرگ زرافه سوم مقداری سم از نوع آفت‌کش در دستگاه گوارش حیوان پیدا شد که منشا آن نامعلوم است.

عابد کوهپایه، دامپزشکی که مسائل مربوط به باغ‌وحش‌ها را دنبال می‌کند، در گفت‌وگو با روزنامه پیام‌ ما درباره وضعیت باغ‌وحش‌های ایران می‌گوید: «واقعیت این است که باغ‌وحش‌ها رها شده‌اند. قاچاق حیات‌وحش و فروش حیوانات در این مجموعه‌ها به وفور یافت می‌شود و اغلب باغ‌وحش‌ها به قتلگاه و استارتگاه تبدیل شده‌اند.»

این کارشناس حوزه حیات وحش تاکید می‌کند که رسالت باغ‌وحش‌ها در دنیا، صرفا بهره‌وری مالی نیست و نگاه صرف اقتصادی به باغ‌وحش‌ها در ایران، باعث این وضعیت شده است. به گفته او، فقدان نظارت صحیح بر این مجموعه‌ها نیز از دیگر عواملی ا‌ست که باغ وحش‌های ایران را به اسارتگاه و قتلگاه حیوانات تبدیل کرده است.

فعالان حامی حقوق حیوانات و کارشناسان محیط‌ زیست در سال‌های گذشته بارها درباره وضعیت بحرانی باغ‌‌وحش‌ها و باغ‌های پرندگان در ایران هشدار داده‌اند. سازمان محیط زیست برای ساکت کردن مخالفان، ابلاغیه‌ای برای مدیران باغ‌های وحش و پرندگان صادر کرد و آن را در چارچوب «اقدامات» این سازمان کافی دانست. اما بسیاری همین ابلاغیه را نیز ناشفاف دانستند و تاکید کردند که به نگرانی‌ها درباره این وضعیت بحرانی پایان نخواهد داد.

علی کشمیری، کارشناس حقوق حیوانات، در یادداشتی در روزنامه پیام ما، ابلاغیه سازمان محیط زیست را صرفا اقدامی «به نام حیوانات به کام باغ‌وحش‌داران» می‌خواند که به رهاشدگی باغ‌وحش‌ها تداوم بخشیده است.

کشمیری با ذکر ایرادهای ابلاغیه محیط زیست، از جمله می‌نویسد: «طبق شاخص‌های ماده «ز» این دستورالعمل، داشتن میکروچیپ برای حیوانات چهار امتیاز مثبت دارد، در صورتی ‌که وجود میکروچیپ برای پستانداران یا حلقه‌گذاری برای پرندگان، باید الزام باشد که درصورت عدم رعایت، مرکز خاطی اجازه فعالیت نداشته باشد.»