ملکه حمیرا، همسر محمد ظاهرشاه، آخرین پادشاه افغانستان، شیک‌پوش و از طرفداران مد بود. از ملکه فقید افغانستان عکسی وجود دارد که در یکی از نمایش‌های مد زنان در شهر کابل در حالی که کت‌دامن پوشیده و کلاهی بر سر دارد، به نمایش مدل‌های زن نگاه می‌کند. حضور ملکه در مراسم نمایش مد گویای آن بود که او از فعالیت زنان در عرصه مد حمایت می‌‌کند.

ملکه حمیرا در سفرهای متعدد به اروپا و آمریکا نیز سعی می‌کرد برای پا گرفتن صنعت مد در افغانستان اقداماتی انجام دهد اما با وجود برخی باورهای افراطی، مسیر پیشرفت به‌کندی طی می‌شد. 

در جشن استقلال افغانستان در دوران نخست‌وزیری محمدداود خان، زنان خانواده سلطنتی افغانستان بی‌حجاب ظاهر شدند که پیشگام آن‌ها هم ملکه حمیرا بود. سپس برخی زنان در سطح شهر نیز حجاب از سر برداشتند و این تحول زنان را بیش از پیش به دنیای پر زرق‌وبرق مد فرا خواند. ویدیویی از دوران پادشاهی افغانستان وجود دارد که نشان می‌دهد زنان و مردان در «هتل کابل» کنار هم نشسته‌اند و نمایش مد با اجرای مدل‌های زن را تماشا می‌کنند. در این ویدیو، حدود ۲۰ مدل که لباس‌های سنتی افغانستان یا غربی پوشیده‌اند روی صحنه می‌آیند و حضار آنان را تشویق می‌کنند.  

افغانستان در دوران پادشاهی‌ یکی از مقاصد گردشگری در آسیا بود و گردشگران غربی به این کشور رفت‌وآمد می‌کردند. این موضوع به صنعت مد در افغانستان هم رونق بخشید و سبب شد مغازها و نمایشگاه‌های طراحی و دوخت لباس بسیاری در گوشه‌ و کنار کابل ایجاد شود. در کابل قدیم، زنان با دامن کوتاه و جوراب‌شلواری قدم می‌زدند، لباس‌ها متنوع بودند و بر شمار فروشگاه‌های طراحی و خیاطی هم روزبه‌روز بیشتر می‌شد.

نظام پادشاهی افغانستان با کودتای سردار محمدداود خان، پسرعموی محمدظاهر شاه، پایان یافت اما در دوران پس از کودتا هم زنان به فعالیت در عرصه مد و طراحی لباس ادامه می‌دادند. سپس کودتای هفتم اردیبهشت ۱۳۷۵ حزب «دموکراتیک خلق افغانستان» رخ داد که جمهوری محمدداود خان را سرنگون کرد اما آزادی زنان همچنان جزو اولویت‌های آن حزب قرار داشت و گفته می‌شود که در دوران نورمحمد ترکی، حفیظ‌‌‌الله امین، ببرک کارمل و دکتر نجیب‌الله، روسای‌جمهور پیشین افغانستان، زنان در افغانستان آزادی‌های زیادی داشتند و صنعت مد هم رشد کرد و نمایش‌های مد برگزار می‌شد.  

افغانستان از دوران پادشاهی تا قبل از شعله‌ور شدن آتش جنگ‌های داخلی، صادرکننده کت‌ پوست بز بود که بازار اصلی آن در غرب بود و زنان آمریکایی آن‌ها را بسیار می‌پسندیدند. در آن زمان، صنعت مد محلی در کابل هم رشد کرده بود و طراحان لباس می‌کوشیدند توجه گردشگران خارجی را جلب کنند. از طرفی در نیمه دوم قرن بیستم در کابل، برخی از زنان ساکن شهرها به دانشگاه‌ می‌رفتند و در ادارات دولتی استخدام می‌شدند و این تقاضای محلی برای مد و لباس را افزایش می‌داد و طراحان لباس با برگزاری نمایش‌های مد، محصولاتشان را معرفی می‌کردند.  

در دهه ۱۹۶۰، صفیه طرزی یکی از مدل‌ها و از طراح لباس‌های مشهور کابل بود. او در کابل فروشگاه طراحی لباس داشت و از او با لباس‌‌‍‌های مد آن زمان عکس‌های متعددی وجود دارد که در چند مجله آن دوران منتشر شده است.

مجاهدین و طالبان؛ فراموشی مد و خوش‌پوشی زنان  

با فروپاشی حکومت دکتر نجیب‌الله و قدرت گرفتن مجاهدین، صنعت مد و خوش‌پوشی هم در افغانستان به فراموشی سپرده شد و زنان بسیاری از آزادی‌های دیگر خود را هم از دست دادند. 

در این دوران، اختلاف بر سر تشکیل حکومت و جنگ قدرت داخلی به شروع درگیری‌هایی ادامه‌دار منجر شد که فرصت را برای قد علم کردن طالبان فراهم کرد و آن‌ها توانستند با سرعتی برق‌آسا بر بخش‌های وسیعی از افغانستان حاکم شوند. طالبان حقوق زنان را نقض و پوشیدن برقع را الزامی کردند، اما به این هم بسنده نکردند و اگر در خیابان، زن را مردی همراهی نمی‌کرد، او را شلاق می‌زدند. کار و تحصیل زنان نیز تقریبا تعطیل شده بود. 

با سرنگونی رژیم طالبان پس از حمله ائتلاف جهانی به رهبری آمریکا در سال ۲۰۰۱، فصل جدیدی در تاریخ افغانستان فرا رسید و با میلیاردها دلار کمک و سرمایه‌گذاری کشورهای غربی و با گذشت زمان، آزادی زنان بیشتر شد و آتش زیر خاکستر صنعت مد افغانستان هم دوباره زبانه کشید.  

در نظام جمهوری تحت حمایت غرب، نمایش‌های مد زنان و مردان در کابل نخست در فضای بسته و سپس در فضای باز، البته تحت تدابیر شدید امنیتی، برگزار می‌شد و هرچند حضور زنان مخالفت شدید افراط‌گرایان دینی را به دنبال داشت، ادامه پیدا کرد و طالبان و گروه‌های تروریستی دیگر هم که مراسم‌ نمایش مد را تهدید می‌کردند، نتوانستند مانع کار این زنان و مردان مشتاق شوند.

7.jpg

با فروپاشی حکومت افغانستان در اوت ۲۰۲۱ و سلطه دوباره طالبان، بار دیگر برگزاری نمایش‌ مد ممنوع شد و تعدادی از مدل‌های زن کشورشان را ترک کردند و به کشورهای اروپایی و آمریکایی پناهنده شدند. شماری از آن‌ها هم که در افغانستان مانده‌اند، از ترس طالبان به کار ادامه ندادند.  

یکی از مدل‌های زن در هرات به ایندیپندنت فارسی گفت که از ترس بازداشت کلا با دنیای مد قطع ارتباط کرده است. او امیدوار است درخواست پناهندگی‌اش‌ در به کشورهای اروپایی پذیرفته شود تا در آنجا بتواند به حرفه‌اش ادامه دهد. او به ایندیپندنت فارسی گفت: «وقتی طالبان سقوط کردند، از ایران به هرات برگشتم و به مدرسه و دانشگاه رفتم و به کار مدلینگ مشغول شدم. اما حالا از صبح تا شب خانه‌نشینم. نمایش مد ممنوع است و تمام آرزوهایم بر باد رفته است. امیدوارم که از این جهنم طالبان نجات پیدا کنم و از افغانستان خارج شوم.» 

هرچند طالبان در افغانستان فضایی پر از اختناق و سرکوب ایجاد کرده‌اند، برخی مدل‌های این کشور ماجراجویی و شوروشوق حرفه‌ای‌شان را در اروپا و آمریکا دنبال می‌کنند و احتمالا در چند سال آینده در میان مدل‌های زن، زنان و مردانی از افغانستان هم دوباره بر صحنه نمایش مد قدم خواهند گذاشت.