اختلال هورمونی، ریزش مو، افزایش سطح استروژن و مشکلات حاد کبدی، کلیوی و مسمومیت مهم‌ترین عوارض مصرف انواع مکملهای ورزشی در ایران است.
همچنین رشد غیرطبیعی سینه در مردان، افزایش کلسترول، کاهش کلسترول مثبت، کوتاهی قد در نوجوانان، آکنه و چرب شدن پوست، کاهش تعداد اسپرم و بروز مشکلات سلامتی در زنان از دیگر عوارض مصرف مکملهای ورزشی غیراستاندارد است.
مصرف خودسرانه مکمل ورزشی، به‌خصوص مکملهای تقلبی، عمده قربانیانش را از میان علاقه‌مندان بدنسازی و ورزش‌های حرفه‌ای می‌گیرد.
میل شدید به اندام ورزیده و عضلانی و گرایش به بدنسازی به سبک ورزشکاران حرفه‌ای، فرصتی برای سودجویان در ایران فراهم آورده است تا از اشتیاق جوانان برای عرضه محصولاتی بهره ببرند که عمدتا قاچاقی وارد ایران شده است و احتمال تقلبی بودنشان فراوان است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
محدودیت‌های ارزی برای واردات قانونی مکملهای ورزشی، ارزان‌تر بودن نمونه‌های تقلبی و نبود نظارت کافی از عواملی است که امکان خرید محصولات استاندارد را در ایران دشوار کرده است.
اما سازمان‌هایی نظیر غذا و دارو، با اطلاع از قاچاق گسترده مکملهای ورزشی، وانمود می‌کنند که بر عرضه این محصولات نظارت دارند.
مالک یکی از باشگاه‌های بدنسازی در تهران به خبرنگار ایندیپندنت فارسی گفت، واردات و عرضه مکملهای ورزشی تقلبی با نظارت یک شبکه انجام می‌شود و بخشی از این محصولات در فروشگاه‌ها به فروش می‌رسد و بخش دیگر را مربیان خصوصی ورزشی عرضه می‌کنند.
این مدیر باشگاه تاکید کرد که امکان نظارت بر فروش مکمل‌ها، با توجه به گستردگی عرضه اینترنتی و غیر فروشگاهی، عملا ممکن نیست و مدیران باشگاه‌ها نیز نمی‌توانند از آن پیشگیری کنند.
تبلیغات فراگیر مکملهای ورزشی در شبکه‌های ماهواره‌ای و شبکه‌های اجتماعی، همچنین تبلیغ مربیان ورزشی خصوصی در ایران، هرکدام به‌نوعی امکان نظارت قانونی بر این بازار را محدود کرده است.
این در حالی است که رییس هیات‌مدیره سندیکای تولیدکنندگان مکملهای رژیمی و غذایی مدعی است که تولیدکنندگان ایرانی توانایی تامین نیاز داخلی را دارند.
با این حساب روشن نیست چرا از عرضه محصولات وارداتی که قاچاقی و به‌شکل چمدانی به کشور وارد می‌شوند جلوگیری نمی‌شود.
عباس کبریایی‌زاده تاکید دارد، طی یک دهه گذشته توان تولیدی کشور در زمینه مکملهای ورزشی به حدی رسیده که از سهم ۸۵ درصدی واردات کم شده و امکان تامین ۱۰۰ درصدی نیاز داخلی وجود دارد.
اما قاچاق محصولات شناخته‌شده خارجی معضلی جدی است؛ مکمل‌هایی که، به نام شرکت‌های تجاری معروف جهان، در بسته‌بندی‌های مشابه پر و عرضه می‌شوند.
گزارش مسمومیت و عوارض مصرف مکمل‌هایی که با انواع مخدر مخلوط شده‌اند، یکی از دلایل مشکلات ورزشکارانی است که از مراکز نامرتبط و حتی معتبر این مکمل‌ها را خریداری کرده‌اند.
همچنین به‌دلیل افزایش نرخ ارز و افزایش قیمت محصولات شناخته‌شده خارجی، پدیده عرضه محصولات تاریخ مصرف گذشته نیز در ایران رونق دارد.
یک ورزشکار رشته بدنسازی در این خصوص به خبرنگار ایندیپندنت فارسی گفت که بسیاری از جوانان علاقه‌مند به فعالیت حرفه‌ای در این رشته اگر توان تامین مکملهای مختلف را نداشته باشند عملا بختی برای موفقیت ندارند. بنابراین گاهی طعمه کلاهبرداران اینترنتی و فروشندگان غیرمجاز می‌شوند.
این ورزشکار توضیح داد که این مشکل صرفا به باشگاه‌های ورزشی در پایین‌شهر منحصر نیست و ورزشکاران بسیاری در مناطق مختلف قربانی مصرف مکملهای تقلبی شده‌اند.
در این میان، در غیاب دستگاه‌های نظارتی، فروش این محصولات از فروشگاه‌های دارای پروانه کسب و مجوز فروش به باشگاه‌ها و عرضه‌کنندگان غیرقانونی رسیده است.
به گفته کارشناسان، طی دو سال اخیر عوارض مصرف مکملهای ورزشی تقلبی رشدی نگران‌کننده داشته است. به گفته فرزین حلبچی، عضو هیات‌علمی گروه پزشکی ورزشی، گستره مصرف مکملهای غیراستاندارد به ورزشکاران حرفه‌ای رشته‌های مختلف نیز رسیده است.
حلبچی یادآور شد: «تفاوت بین‌رشته‌ای در مصرف مکمل‌ها خیلی مهم است و باید مشورت حرفه‌ای بگیرند، ولی تقریبا همه آنها از یک نوع مکمل و پروتئین استفاده می‌کنند.»
وی همچنین از ثبت موارد منجر به مرگ درپی مصرف مکملهای غیراستاندارد در ایران خبر داد و به مصرف‌کنندگان هشدار داد: «مکمل‌هایی با قیمت‌های گزاف در اختیار ورزشکاران قرار گرفته است که یا حاوی مواد غذایی بی‌اثر از نظر ورزشی بوده و یا داروهایی مانند استروئیدهای آنابولیک به آنها اضافه شده است تا ورزشکار احساس تاثیر سریع این مکمل‌ها را داشته باشد.»
مساله مسمومیت و عوارض پزشکی مصرف این مکملهای غیراستاندارد پدیده‌ای جهانی است، اما در ایران آمارها حاکی از آن است که به‌دلیل غیررسمی بودن عرضه، بخش زیادی از این مکمل‌ها باعث عوارضی مانند نارسایی کلیه، کبد و اختلالات هورمونی می‌شوند.
سال ۱۳۹۵ مدیركل وقت آزمایشگاه‌های مرجع سازمان غذا و دارو درمورد مصرف مکملهای ورزشی تقلبی گفته بود: «مهم‌ترین مشكل مصرف‌کنندگان این‌گونه مكمل‌ها، از بین رفتن كبد است و حتی برخی از این افراد در نوبت پیوند كبد قرار می‌گیرند.»
مکملهای غذایی که برای دامداری‌ها تولید شده‌اند به این دلیل که قیمتشان از محصولات استاندارد کمتر است، ازجمله محصولاتی‌اند که مصرف‌کنندگان ناآگاه در باشگاه‌ها و فروشگاه‌های غیررسمی به‌راحتی آنها را می‌خرند.
مساله ناکافی بودن نظارت بر عرضه مکملهای ورزشی و ضعف در اطلاع‌رسانی شرایط را به جایی رسانده است که بعضی عطاری‌ها و فروشگاه‌های لوازم ورزشی نیز بدون نگرانی این محصولات را در ویترین مغازه‌شان می‌گذارند.
آبان‌ماه ۱۴۰۱ محمدجواد راعی، معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز، خواستار ممنوعیت فروش این محصولات در مراکز غیررسمی شد و از رواج فروش پودرهایی به نام مکمل ورزشی، بدون مشخص‌بودن مواد تشکیل‌دهنده آن، در عطاری‌ها خبر داد.
کارشناسان ورزشی بر این باورند که راهکار جلوگیری از فروش محصولات بدون مجوز رسمی در کشور افزایش سطح کیفیت مکملهای ساخت داخل، نظارت گسترده بر باشگاه‌ها، مبارزه با قاچاق این محصولات و اطلاع‌رسانی گسترده درمورد عوارض جدی آنها برای ورزشکاران است.
در حال حاضر قیمت مکملهای ورزشی تقلبی و غیراستاندارد در ایران از ۵۰۰ هزار تومان آغاز و در برخی برندها تا میلیون‌ها تومان می‌رسد.
به نظر می‌رسد تا زمانی که عموم مصرف‌کنندگان امکان دسترسی به مکملهای شناخته‌شده ورزشی با قیمت مناسب را ندارند، برای مدیریت عوارض ناشی از مصرف این محصولات راهی جز اطلاع‌رسانی وجود ندارد.
