ساعتها جستوجو برای یافتن بقایای هلیکوپتر حامل ابراهیم رئیسی، رئیس دولت سیزدهم جمهوری اسلامی و همراهانش به مدد پهپاد دید در شب ترکیه به پایان رسید و رسانههای حکومتی سرانجام خبر مرگ او و دیگر سرنشینان این هلیکوپتر را تایید کردند. دلیل این سانحه اما هنوز اعلام نشده است.
به غیر از ابراهیم رئیسی، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه، محمدعلی آلهاشم، نماینده خامنهای در تبریز، مالک رحمتی، استاندار آذربایجان شرقی، دو عضو سپاه پاسداران و سه نفر از کادر پرواز نیز در این هلیکوپتر حضور داشتند.
پس از اعلام خبر کشته شدن ابراهیم رئیسی و همراهانش، هیئت دولت جمهوری اسلامی جلسه اضطراری تشکیل داد و در بیانیهای، رئیسی را «پرتلاش و خستگیناپذیر» نامید و مدعی شد که او برای «پیشرفت کشور سر از پا نمیشناخت و جانش را فدای ملت کرد».
صبح روز دوشنبه ۳۱ اردیبهشت، دقایقی پس از اینکه رسانههای حکومتی خبر یافتن بقایای هلیکوپتر را اعلام کردند، اصغر عباسقلیزاده، فرمانده سپاه عاشورا، گفت که برخی اجساد سوختهاند و قابل شناسایی نیستند. او اندکی بعد حرفش را تغییر داد و گفت که جسد رئیسی نسوخته است.
در ادعایی دیگر، فرمانده سپاه پاسداران در استان آذربایجان شرقی نیز مدعی شد که پهپادهای ایرانی، بقایای سوخته هلیکوپتر را رهگیری کردهاند، حال آنکه خبرگزاری آناتولی اعلام کرد لاشه هلیکوپتر حامل رئیسی و همراهانش در مختصات مشخصشده پهپاد آکینجی ترکیه یافت شد و این پهپاد پس از پایان ماموریت به ترکیه بازگشت.
ابراهیم رئیسی و همراهانش ظهر یکشنبه ۳۰ اردیبهشت برای شرکت در مراسم بهرهبرداری سد قیزقلعهسی که الهام علیاف، رئیسجمهوری آذربایجان، نیز در آن حضور داشت، راهی تبریز شدند که هلیکوپتر آنان در میانه راه بازگشت، در منطقه ورزقان، سقوط کرد.
علت اصلی سقوط هلیکوپتر حامل رئیسی هنوز مشخص نیست اما با توجه به اینکه دو هلیکوپتر دیگر حامل همراهان رئیسی بدون مشکل به مقصد رسیدند، فرضیههایی که مقامهای جمهوری اسلامی درباره بدی آبوهوا مطرح میکنند، میتواند تردیدبرانگیز باشد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
طی ساعتهای جستوجو برای یافتن بقایای اجساد سرنشینان هلیکوپتر که مقامهای جمهوری اسلامی به اعلام اخبار ضدونقیض درباره این موضوع مشغول بودند، بسیاری از تحلیلگران و کاربران در شبکههای اجتماعی درباره علت سقوط هلیکوپتر حامل رئیسی و همراهانش گمانههایی را مطرح کردند. هیچیک از این گمانهها که برخی حسابها و افراد وابسته به حکومت نیز در اشاعه آنها نقش داشتند، قابل تایید نیستند.
عصر یکشنبه در حالی که مقامهای جمهوری اسلامی از تایید خبر کشته شدن ابراهیم رئیسی و همراهانش خودداری میکردند، علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، در دیدار با خانوادههای اعضای سپاه پاسداران، برای زنده ماندن ابراهیم رئیسی دعا کرد اما تلویحا گفت که [در صورت مرگ او] هیچ اختلالی در امور کشور ایجاد نمیشود.
این نخستینبار نیست که هلیکوپتر حامل رئیسجمهوری ایران دچار سانحه میشود. مرداد ۱۳۵۹ هلیکوپتر حامل ابوالحسن بنیصدر و خرداد ۱۳۹۲ هلیکوپتر حامل محمود احمدینژاد، دو رئیسجمهوری سابق جمهوری اسلامی، دچار حادثه شد اما در آن دو حادثه، سرنشینان آسیب ندیدند.
ابراهیم رئیسی، عضو «هیئت مرگ» اعدامهای دهه ۱۳۶۰ و هشتمین رئیسجمهوری اسلامی ایران بود که با پیروزی در یکی از سردترین «انتخابات» تاریخ جمهوری اسلامی در سال ۱۴۰۰ به قدرت رسید. او حالا سومین رئیسجمهوری ایران است که پایان دوران ریاستجمهوریاش را نمیبیند. قبل از رئیسی، در سال ۱۳۶۰ ابوالحسن بنیصدر پس از استیضاح برکنار شد و محمدعلی رجایی، رئیسجمهور بعدی، نیز در حادثه انفجار دفتر نخستوزیری جان باخت.
بر اساس اصل ۱۳۱ قانون اساسی جمهوری اسلامی، چنانچه رئیسجمهوری به هر دلیلی از جمله مرگ، بیماری و غیبت، نتواند به وظایف قانونیاش عمل کند، با موافقت رهبر جمهوری اسلامی، معاون اول او عهدهدار وظایفش خواهد شد. ضمن اینکه شورایی متشکل از رئیس قوه قضاییه، رئیس مجلس و معاون اول رئیسجمهور موظفاند، ترتیبی اتخاذ کنند که ظرف مدت ۵۰ روز، رئیسجمهوری بعدی انتخاب شود.
اما با در نظر گرفتن شرایط فعلی، آنچه در قانون اساسی جمهوری اسلامی آمده است، بهسادگی قابل اجرا نیست؛ زیرا از یک طرف مجلس یازدهم آخرین روزهای کاریاش را سپری میکند و تکلیف رئیس مجلس دوازدهم نیز مشخص نیست. از طرف دیگر، نارضایتی عمومی و انزجار مردم از جمهوری اسلامی به بالاترین سطح رسیده و امکان بالا گرفتن دوباره اعتراضهای عمومی زیاد است.
ابراهیم رئیسی، هنگامی که کارش را در دولت سیزدهم شروع کرد، وعده داد به وضعیت مستمندان و اقشار فقیر جامعه رسیدگی میکند، تورم را کاهش میدهد، سالانه یک میلیون خانه میسازد و هزینههای درمان از جیب مردم را به نصف میرساند. او حتی درباره شبکههای اجتماعی نیز ادعا کرد که برای فیلترینگ اینستاگرام برنامهای ندارد. با وجود تمام این وعدهها در دوران ریاستجمهوری ابراهیم رئیسی، تورم به ۶۰ درصد صعود کرد، اقشار فقیر جامعه فقیرتر شدند، هزینههای دارو و درمان چندین برابر شد و فیلترینگ گسترده شبکههای اجتماعی، خسارتهای مالی و روانی زیادی به مردم تحمیل کرد.
حدود یک ماه قبل، هنگامی که اعتراضها به خشونتهای ماموران سرکوبگر علیه زنان مخالف حجاب اجباری بالا گرفت، احمدرضا رادان، فرمانده نیروی انتظامی، بهصراحت گفت که طرح موسوم به «نور» با حمایت رئیسی اجرا میشود.
ابراهیم رئیسی، قبل از آن در جمع برخی وابستگان حکومت به آنان اطمینان داد که «بساط بیحجابی» جمع میشود. رئیسجمهوری منصوب علی خامنهای در حوزه سیاست خارجی نیز با اتخاذ رویه موردقبول و تایید علی خامنهای به تنشآفرینی در جهان و منطقه دامن زد و بیش از هر زمان دیگری ایران را به روسیه و چین وابسته کرد.
حسین امیرعبداللهیان، وزیر امورخارجه نیز که در حادثه سقوط هلیکوپتر کشته شد، یکی از منفعلترین وزرای خارجه جمهوری اسلامی بود که در تصمیمگیریها و اقدامهای مهم اجرایی در حوزه سیاست خارجی نقشی نداشت. چنانچه اسفندماه ۱۴۰۱، هنگامی که علی شمخانی، دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی، در پکن با نماینده عربستان سعودی برای از سرگیری روابط دوجانبه توافقنامه امضا کرد، امیرعبداللهیان در ترکیه بود.
مالک رحمتی، استاندار آذربایجان شرقی، یکی دیگر از سرنشینان هلیکوپتر بود که در این حادثه کشته شد. او سال ۱۴۰۲ پس از دو سال قائممقامی تولیت آستان قدس رضوی، به سمت استانداری آذربایجان شرقی منصوب شد.
محمدعلی آلهاشم، نماینده علی خامنهای در استان آذربایجان شرقی، نیز همان کسی است که در واکنش به پیشنهادها برای قرار دادن نام سپاه پاسداران در فهرست سازمانهای تروریستی اتحادیه اروپا با یونیفرم سپاه در نماز جمعه تبریز حاضر شد و گفت: «من هم یک سپاهیام.»
اینک جمهوری اسلامی برای انتخاب رئیسجمهوری بعدی و مواجهه با اعتراضات مردمی احتمالی با چالش بزرگی روبرو است؛ زیرا در شرایطی که عموم مردم مرگ رئیسی و همراهانش را فرصتی برای تغییرات بزرگ و اساسی میدانند، این رژیم به بقا میاندیشد.
صبح دوشنبه، اندکی پس از اعلام خبر کشته شدن رئیسی و همراهانش، پلیس فتا در اطلاعیهای، کاربران فضای مجازی را تهدید کرد که از انتشار محتوایی که «باعث تحریک و تشویش احساسات عمومی میشود» خودداری کنند. پیش از آن، دادستانی هم به رسانهها و خبرنگاران درباره انتشار محتوای مرتبط با مرگ رئیسی هشدار داده بود.