گیله‌من وزیر، از رهبران جنبش تحفظ پشتون و از شاعران شناخته‌شده در پاکستان، شام چهارشنبه ۲۰ تیر در بیمارستانی در پایتخت پاکستان درگذشت. او درپی جراحاتی که در حمله مسلحانه یک‌شنبه گذشته در اسلام‌آباد برداشته بود، جانش را از دست داد.
حمله به گیلمه‌من وزیر واکنش‌های گسترده‌ای را در پاکستان و افغانستان به دنبال داشت. رهبران و نخبگان جامعه پشتون در افغانستان و پاکستان ازجمله محمد اشرف غنی، حامد کرزی، محمودخان اچکزی، منظور پشتین و شماری دیگر به این حادثه واکنش نشان دادند.
گیلمه‌من وزیر از بنیان‌گذاران جنبش تحفظ پشتون بود که در دفاع از حقوق شهروندی پشتون‌ها در پاکستان مبارزه می‌کند. این جنبش معتقد است که میان پشتون‌های دو طرف مرز دیورند نباید دیوارکشی و حصاری وجود داشته باشد. تا پیش از فروپاشی دولت اشرف غنی در افغانستان، روابط نزدیکی میان رهبران این جنبش و دولت جمهوری افغانستان برقرار بود. دولت پاکستان در چند مورد رهبران جنبش تحفظ پشتون را متهم کردند که از حکومت افغانستان پول دریافت می‌کند تا اعتراضات گسترده‌ای را در شهرهای پاکستان به راه اندازند. پلیس پاکستان منظور پشتین و دیگر رهبران این جنبش را بارها بازداشت و زندانی کردند. هنوز عامل حمله به گیله‌من وزیر مشخص نشده است، اما خشم پشتون‌های پاکستان و افغانستان حکومت شهباز شریف را، که به سرکوب پشتون‌ها در پاکستان متهم است، نشانه گرفته است.
زما په ژوند کې تر ټولو ما ته نزدې، خوږ او وفادار ملګرئ، یو پیاوړئ ننګیالئ د خپلواکې او افغانیت مباریز،د PTM مخکښ، د پښتون افغان اولس رښتونې ترجمان شاعر ګیلامن پشتین د استعماری جابر ریاست د ظلم پر خلاف او د خپلواکې په خاطر مباریزه کې شهادت قبول کړو خو سر ئې ټیټ نکړو.
— Manzoor Pashteen (@ManzoorPashteen) July 10, 2024
منظور پشتین، از رهبران این جنبش و از دوستان نزدیک گیله‌من وزیر، در پیامی در شبکه ایکس از او با عبارات «صمیمی‌ترین، شیرین‌ترین و وفادارترین دوست زندگی، مبارز نیرومند برای استقلال و افغانیت، رهبر جنبش تحفظ پشتون، سخن‌گوی واقعی مردم پشتون و افغانستان» که در برابر «دولت ستمگر و استعمارگر» پاکستان مبارزه می‌کرد یاد کرد.
رهبران و نخبگان پشتون در افغانستان عکس‌های گیلمه‌من وزیر را درحالی‌که پرچم افغانستان به همراه دارد، بازنشر کردند. هواداران این شاعر پاکستانی نیز در پیام‌هایی نوشتند که او به دنبال تحقق رویای «افغانستان بزرگ» بود که بخش‌هایی از پاکستان ازجمله خیبرپختون‌خوا شامل آن می‌شود. سران جنبش‌های معترض پشتون در پاکستان از دیر زمان به سیاست حکومت مرکزی این کشور در قبال قوم پشتون و جایگاه آنان در ساختار دولت معترض‌اند.
په ژور درد او افسوس د مبارز شاعر ګیله من وزیر پر شهادت د هغه ځوانیمرګ کورنۍ، دوستانو، ملګرو او ملت ته تسلیت وایم.
— Ashraf Ghani (@ashrafghani) July 11, 2024
ګیله من د یوه ریښتیني وطنپال په توګه تر پایه پر خپل دریځ کلک ودرېد او ژوند یې همدغې داعیې ته وباښه.
د ګیله من شهید وطنپالنه به راتلونکو نسلونو ته دده په شعرو کې رسېږي… pic.twitter.com/QxIx1kn919
این جنبش‌ها حکومت پاکستان را دستگاهی در انحصار پنجابی‌ها می‌دانند که به‌شکل هدفمند پشتون‌ها را در دو طرف مرز تضعیف می‌کنند.
در ماه‌های اخیر و پس از آنکه حکومت پاکستان از تردد مسافران بدون گذرنامه و روادید در مرز دیورند ممانعت کرد، پشتون‌های دو طرف مرز تظاهرات گسترده‌ای را برگزار کردند و خواستار برقراری نظم سابق در این مرز شدند که برای تردد به گذرنامه و ویزا نیازی نبود. حکومت پاکستان معتقد است که تردد آزاد در مرز باعث شده است که گروه‌های تروریستی آزادانه میان دو کشور رفت‌وآمد کنند. درپی مرگ گیله‌من وزیر، کارشناسان می‌گویند ممکن است دور جدیدی از اعتراضات گسترده پشتون‌ها، به‌ویژه در خیبرپختون‌خوا که بیشترین ساکنان آن پشتون‌اند، به راه بیفتد. ایالت خیبرپختون‌خوا همچنین محل نفوذ تحریک طالبان پاکستان است و از سه سال پیش به این‌سو حمله‌های بزرگ و مرگباری در این ایالت راه‌اندازی شده است.
