یونانی‌ها شناگران قهاری بودند؛ چرا شنا در بازی‌های المپیک باستانی جایی نداشت؟

بازی‌‌های المپیک باستان فرصتی بود تا شرکت‌کنندگان مهارت و تعالی روحشان را به نمایش بگذارند که به «آرته» یا فضیلت و کمال معروف بود و نشان از طبقه «اشراف» داشت

عکس تزئینی - تصویر شخصی در حال شنا در کنار تصویر مجسمه‌ها در آتن - Canva

مارک اسپیتز و مایکل فلپس ممکن است که از بزرگ‌ترین قهرمانان شنای المپیک به شمار روند، اما کار برجسته آنها، اگر در یونان باستان بود، چندان ارج و قربی نمی‌داشت. به‌رغم آنکه یونانی‌‌ها شنا بلد بودند و حتی به شایستگی‌هایشان در این مهارت آبی می‌بالیدند، اما در هیچ نقطه‌ای از تاریخ بازی‌های المپیک اولیه شنا بخشی از رویدادها و رقابت‌ها به شمار نمی‌رفت. 

بازی‌های المپیک باستان میان قرن‌های هشتم و چهارم قبل از میلاد برگزار می‌شد و مسابقاتی مانند کشتی، بوکس و ورزش‌های پنج‌گانه، یعنی ترکیبی از دویدن، پریدن، پرتاب نیزه، پرتاب دیسک و کشتی را دربر می‌گرفت. در این دوران اگر شخصی خواندن یا شنا بلد نبود، با سرزنش مواجه می‌شد و همین نشان می‌دهد که این مهارت آبی ویژگی قابل احترامی بوده است. اما اینکه چرا این ورزش هرگز در بازی‌های المپیک جایی نداشت مورخان را گیج کرده است.

در جست‌وجوی حل این معما، برخی از محققان این فرضیه را مطرح می‌کنند که شنا به این دلیل که فعالیت نظامی تلقی نمی‌شد کنار گذاشته شد، چراکه تمامی ورزش‌های المپیک می‌بایست جزو رشته‌های کاربردی در میدان نبرد می‌بودند. با این حال، مورخ معروف هرودوت شرح می‌دهد که چگونه سربازان یونانی توانستند در طول جنگ‌ با ایران با شنا‌کردن از قتل عام بگریزند. در گزارش‌های دیگری نیز آمده است که یونانیان برای رساندن آذوقه به اسپارتی‌های محاصره‌شده در جنگ پلوپونز، از شناگران استفاده می‌کردند.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

همچنین باید اشاره کرد که بسیاری از بازی‌های المپیک باستان، مانند پرش ارتفاع و پرتاب دیسک، ارتباط چندانی به جنگ نداشتند و جزو تمرینات نظامی به شمار نمی‌رفتند.

دکتر ادوارد کلایتون، از دانشگاه مرکزی میشیگان، با رد نظریه نظامی، مقاله جدیدی نوشته است که می‌گوید شنا جزو بازی‌های المپیک باستان نبود چراکه ممکن بود ماهی‌گیران، صیادان صدف و افرادی که از راه شنا امرار معاش می‌کردند برنده شوند. 

کلایتون می‌گوید که این بازی‌ها چیزی فراتر از ورزش صرف بود. این بازی‌‌ها فرصتی بود تا شرکت‌کنندگان مهارت و تعالی روحشان را به نمایش بگذارند که به «آرته» یا فضیلت و کمال معروف بود و نشان از طبقه «اشراف» داشت. به گفته این نویسنده، این یعنی ورزشکاران باید از خانواده‌هایی می‌آمدند که توانایی فراهم‌ کردن چنین کمال و فضیلتی را داشته باشند و در آتن این به معنای طبقه اشراف بود. در حالی‌که ماهیگیران و کسانی که برای امرار معاش شنا می‌کردند جزو طبقه کارگر (banausoi) به شمار می‌رفتند. 

به گزارش آی‌اف‌ال‌ساینس، بنا بر تفسیر بزرگانی مانند ارسطو هر فعالیتی که از بدن برای کسب درآمد استفاده کند، به جای تعالی جسم و روح، آن‌‌ها را تنزل می‌دهد و هیچ ورزشکار واقعی نمی‌تواند از بدنش برای سود اقتصادی استفاده کند. کلایتون می‌نویسد: «ارتباط مسابقه ورزشی با فعالیتی که برای کسب پول انجام می شود، یا کاری که شخصی برای نیاز به امرار معاش انجام می‌دهد، پذیرفتنی نبود.» 

علاوه بر این، یونانیان باستان معتقد بودند که «آرته» یا فضیلت و کمال در زیبایی ظاهری مرد منعکس می‌شود و نمایش این ویژگی جسمانی بخش ضروری ورزش‌های المپیک بود. بر همین اساس کلایتون به دلیل برهنگی ورزشکاران المپیک در مسابقات اشاره می‌کند. او می‌گوید: «اینکه مسابقات ورزشی برای یونانیان باستان مولفه قوی عشق شهوانی دارد کاملا بدیهی است.» در حالی که مسابقات شنا اجازه این بدن‌نمایی را نمی‌داد و بدن ورزشکاران کاملا از چشم تماشاگران پنهان می‌ماند.  

بیشتر از ورزش