پس از مسدود شدن شبکه اجتماعی اینستاگرام در ترکیه، وزارت ارتباطات دولت اردوغان تصمیم گرفت ۲۷ سرویس خارجی «وی‌پی‌ان» را نیز مسدود کند.

رسانه‌های ترکیه روز شنبه ۲۰ مرداد با اعلام این خبر توضیح دادند که استفاده شهروندان از شبکه اجتماعی اینستاگرام حتی با استفاده از فیلترشکن‌ها هم دشوار شده است.

پی‌سایفون، پروتون، سافرشارک، تونل‌بار، وارپ، هات‌اسپات شیلد، وی‌پی‌ان ۳۶۵ و توربور وی‌پی‌ان، ازجمله معروف‌ترین فیلترشکن‌های مسدودشده در ترکیه‌اند. رسانه‌های ترکیه گزارش داده‌اند که دولت اردوغان به‌دلیل آنکه شبکه اجتماعی اینستاگرام مطالب منتشرشده مقامات این کشور درباره کشته شدن اسماعیل هنیه را حذف کرده است این شبکه را فیلتر کرده‌اند.

در همین حال عبدالقادر اورال‌اوغلو، وزیر حمل‌ونقل و زیرساخت ترکیه، با اشاره به جلسه سه روز گذشته با مدیران اینستاگرام گفت: «آن‌ها شرایط ما برای رفع فیلتر اعمال‌‌شده در دوم اوت را برآورده نکردند.»

هابرگلوبال می‌گوید در این جلسه، که به ریاست اورال‌اوغلو برگزار شد، ترکیه فهرستی از خواسته‌هایش را به اینستاگرام ارائه کرد که شامل حذف مطالب تعریف و تمجید از گروه‌های شبه‌نظامی کرد، که در فهرست سازمان‌های تروریستی ترکیه قرار دارند، می‌شود. دولت اردوغان همچنین خواستار این شده است تا الگوریتم‌های اینستاگرام برای حذف پیام‌های تسلیت منتشرشده مقامات ترکیه درمورد ترور مقامات حماس در ترکیه کنار گذاشته شوند.

پیش از این رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهوری ترکیه، اینستاگرام و دیگر شبکه‌های اجتماعی آمریکایی را نیز به اتهام «ممنوعیت انتقاد از اسرائیل» به «فاشیسم دیجیتالی» متهم کرده و گفته بود: «ما با فاشیسم دیجیتال مواجه‌ایم. شبکه‌های اجتماعی حتی نمی‌توانند عکس شهدای فلسطینی را تحمل کنند و آن‌ها را فوری ممنوع می‌کنند.»

وی‌پی‌ان که به کاربران اجازه می‌دهد تا با رمزگذاری فعالیت‌های آنلاینشان محدودیت‌های اینترنتی اعمال‌شده دولت‌ها را دور بزنند، ابزار محبوبی برای دسترسی به وبسایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی مسدود‌شده محسوب می‌شوند.

حالا منتقدان استدلال می‌کنند که ممنوعیت استفاده از وی‌پی‌ان‌ها در ترکیه پیشروی بیشتری برای محدود کردن آزادی آنلاین و خاموش کردن صداهای مخالف است. سازمان‌های حقوق بشری و گروه‌های مدافع حقوق دیجیتال، درمورد تاثیر این محدودیت‌ها بر آزادی بیان و دسترسی به اطلاعات ابراز نگرانی کرده‌اند.

براساس آخرین گزارش‌های بین‌المللی درباره سانسور اینترنت در ترکیه، دولت این کشور دسترسی به حدود ۲۲۰ هزار نشانی اینترنتی را تنها در سال ۲۰۲۳ ممنوع کرده است. سیاستی که با توجه به گفته‌های تازه اردوغان علیه شبکه‌های اجتماعی پرمخاطب و جهانی، موجب شده است تا برخی از تحلیلگران پیش‌بینی کنند که در هفته‌‌ها و ماه‌های آینده احتمالا تعداد شبکه‌ها اجتماعی مسدودشده افزایش یابد.

وبسایت مرکز آزادی بیان استکهلم در سوئد می‌نویسد دولت ترکیه مدت‌هاست که به‌دلیل محدودیت‌های شدید اینترنت در این کشور، که طی ریاست‌جمهوری اردوغان تشدید شده است، با انتقادهای بین‌المللی روبه‌رو است. دولت اردوغان تدابیر مختلفی را برای کنترل جریان اطلاعات و سرکوب مخالفان به اجرا گذاشته است که اغلب با بهانه‌هایی مانند امنیت ملی، دفاع از نظم عمومی و جلوگیری از انتشار محتوای ناشایست توجیه می‌شوند. درحالی که به نظر می‌رسد اغلب این محدودیت‌ها با هدف محافظت از مقام‌های دولتی دربرابر انتقادها و ممانعت از رسوایی‌های سیاسی و اتهامات فساد مالی اعمال می‌شوند.

دولت ترکیه پیش از این در زمان برگزاری تجمع‌های اعتراضی و ناآرامی‌های سیاسی، بارها دسترسی به شبکه اکس، فیس‌بوک و یوتیوب را مسدود کرده و قوانینی وضع کرده بود که اجازه نظارت و سانسور گسترده محتوای آنلاین را می‌داد. سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات ترکیه، که بر این تلاش‌ها نظارت می‌کند، در کنترل روایت‌های آنلاینی که دولت اردوغان را به چالش می‌کشند یا اقدامات غیرقانونی مدیران را افشا می‌کنند نقش مهمی دارد.

این امر به نگرانی‌های گسترده درمورد کیفیت آزادی بیان در ترکیه منجر شده است، زیرا روزنامه‌نگاران، فعالان سیاسی و شهروندان در دسترسی به اطلاعات آزاد و پاسخ‌گو کردن قدرت حاکم با موانع قابل توجهی مواجه‌اند. سازمان‌های حقوق بشری هم از این اقدام‌ها انتقاد و استدلال می‌کنند که آزادی بیان و تعاملات دموکراتیک نباید در حکومت سکولار ترکیه خفه شوند.