دولت ازبکستان به درخواست مولوی یوسف وفا، استاندار طالبان در بلخ، که از چهره‌های مورداعتماد و نزدیک به ملا هبت‌الله آخندزاده است، در شهر نو واقع در حومه مزارشریف، با صرف شش میلیون دلار هزینه، یک مدرسه دینی بزرگ می‌سازد. این مدرسه در زمینی به مساحت ۶۰ جریب ساخته می‌شود و بزرگ‌ترین مدرسه دینی در افغانستان خواهد بود.

فرصت نظروف، سرکنسول ازبکستان در مزارشریف، در مراسم آغاز عملیات ساخت‌وساز این مدرسه گفت که روند ساخت‌ این مدرسه یک سال زمان می‌برد و پس از تکمیل، ظرفیت پذیرش بیش از یک‌هزار دانش‌آموز را به صورت هم‌زمان خواهد داشت.

محل برگزاری مراسم به مناسبت آغاز ساخت‌وساز «مدرسه خیرالمدارس امام بخاری» در مزارشریف‌- رسانه‌های اجتماعی

 

ازبکستان و افغانستان ۱۴۴ کیلومتر مشترک دارند و بندر حیرتان در حومه مزارشریف، از بزرگ‌ترین بندرهای تجاری افغانستان است که میان استان بلخ و استان سرخان‌دریا ازبکستان قرار دارد.

کار ساخت‌وساز این مدرسه دینی چند روز بعد از سفر عبدالله عارف‌اف، نخست‌وزیر ازبکستان، به کابل و ملاقات با رهبران طالبان آغاز شد. در سفر عارف‌اف، ۳۵ تفاهمنامه در زمینه‌های مختلف از جمله افزایش مبادلات تجاری میان ازبکستان و افغانستان، سرمایه‌گذاری ازبکستان در افغانستان، توسعه همکاری‌های اقتصادی و استخراج معادن افغانستان میان مقام‌های رژیم طالبان و دولت ازبکستان امضا شد. مجموع ارزش این تفاهم‌نامه‌ها حدود سه میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار براورد شده است.

این نخستین‌بار است که ازبکستان برخلاف آنچه در داخل این کشور به منظور جلوگیری از ترویج افراطی‌گری جریان دارد، برای طالبان که قدرتمندترین گروه افراطی در جهان محسوب می‌شوند، مدرسه دینی می‌سازد. اسلام کریموف، رئیس‌جمهوری پیشین ازبکستان، در سال ۲۰۱۵ قانونی را تصویب کرد که بر اساس آن، کودکان و نوجوانان این کشور حق نداشتند در مراسم‌ عبادی و مذهبی در مساجد شرکت کنند. این قانون جنجال‌برانگیز سه سال پس از درگذشت اسلام کریموف، در سال ۲۰۱۹ لغو شد، اما محدودیت‌ها برای فعالیت‌های مرتبط با اسلام‌گرایی در این کشور همچنان پابرجا است.

در ازبکستان، روحانیون مساجد و مبلغان دینی حق ندارند تفسیری غیر از آنچه دولت از اسلام تدوین کرده است، ارائه دهند. در دولت اسلام‌ کریموف، هزاران نفر به اتهام فعالیت‌های مرتبط با افراطی‌گری بازداشت و زندانی شدند. پس از درگذشت کریموف، شوکت میرضیایف شماری از زندانیان سیاسی از جمله افرادی را که به اتهام فعالیت مرتبط با گروه‌های تندرو اسلام‌گرا بازداشت شده بودند، آزاد کرد.

دولت شوکت میرضیایف مدعی اجرای اصلاحات در ازبکستان است و بسیاری از قوانین و محدودیت‌های وضع‌شده در دولت اسلام کریموف را کنار گذاشته است.

از زمان بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان، ازبکستان روابط نزدیکی با این گروه برقرار کرده است و در سه سال گذشته، بارها هیئت‌هایی از طالبان به ازبکستان سفر کرده و مقام‌های ازبکستان از جمله نخست‌وزیر این کشور هم به کابل رفته‌اند.

هرچند یکی از نگرانی‌های عمده امنیتی ازبکستان فعالیت حرکت اسلامی ازبکستان، سازمان جهادی متحد طالبان در افغانستان، است، طالبان مدعی‌اند که از هیچ گروهی که قصد حمله و آسیب زدن به کشورهای دیگر را داشته باشد، حمایت نمی‌کنند.

حرکت اسلامی ازبکستان در سال ۱۹۹۸، پس از جنگ داخلی ازبکستان و در زمانی که طالبان برای اولین بار در افغانستان روی کار آمدند، شکل گرفت. طاهر یولداشف و جمعه نمنگانی که با افراد تحت‌امرشان از ازبکستان به افغانستان متواری شده بودند، به کمک ملا عمر و اسامه بن لادن، با هدف بسیج اسلام‌گرایان ازبک برای مقابله با دولت اسلام کریموف، حرکت اسلامی ازبکستان را تاسیس کردند.

البته این گروه نتوانست دولت ازبکستان را با چالش جدی مواجه کند، اما شورای امنیت سازمان ملل متحد در گزارش‌هایش از این گروه به عنوان یک گروه تروریستی متحد طالبان یاد می‌کند که در اعضای آن در شمال افغانستان مستقرند.

از آنجا که هدف مدارس جهادی و دینی تحت کنترل طالبان تربیت نسل جدیدی از جهادی‌ها است، ازبکستان با تخصیص بودجه برای ساخت بزرگ‌ترین مدرسه دینی در شمال افغانستان، نگرانی‌ها در این زمینه را تقویت کرده است.

پیش از این چند سازمان مذهبی ترکیه هم برای ساختن مدارس دینی و جهادی به طالبان کمک کرده‌اند.