بررسی رتبه‌های برتر کنکور سراسری سال ۱۴۰۳ نشان می‌دهد که تنها دو نفر از ۳۰ دارنده رتبه‌های برتر کنکور، معادل هفت درصد جمعیت قبول‌شدگان ممتاز، در مدارس دولتی درس خوانده‌اند. آن‌ هم در حالی که بر اساس آمارهای وزارت آموزش‌ و پرورش جمهوری اسلامی ایران، ۸۶ درصد دانش‌آموزان ایرانی در مدارس دولتی تحصیل می‌کنند؛ آنچه با توجه به نتایج کنکور امسال، از تبعیض آموزشی بزرگ برای اکثریت مردم ایران که فرزندانشان در مدارس خصوصی و غیرانتفاعی درس نمی‌خوانند، خبر می‌دهد.

در سال‌های اخیر به دلیل افزایش بحران‌های اقتصادی در نظام جمهوری اسلامی، کیفیت آموزش در مدارس دولتی به میزان قابل‌توجهی سقوط کرد و بسیاری از شرایط و لوازم آموزش استاندارد در این نوع مدارس مهیا نیست. در یک نمونه، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی مهر ۱۴۰۲ اعلام کرد که بیش از هفت هزار مدرسه دولتی در ایران فاقد آب لوله‌کشی شهری و روستایی‌اند و بیش از پنج هزار مدرسه حتی سرویس بهداشتی هم ندارند.

به گفته کارشناسان حوزه آموزش‌ و پرورش، کیفیت تدریس و معلومات معلمان شاغل در مدارس دولتی نیز با معلمان در مدارس خصوصی تفاوت محسوسی دارد. همین دلیل در یک دهه گذشته، تفاوت در نرخ موفقیت دانش‌آموزان مدارس دولتی در کنکور سراسری، نسبت به همتایانشان  در مدارس خصوصی همواره بیشتر شده است.

از سوی دیگر، در حالی که هر سال بخش اعظمی از بودجه در جمهوری اسلامی برای اموری مانند ترویج حجاب اجباری و حمایت از حوزه‌های علمیه، نهادهای مذهبی، خرید و ساخت تجهیزات نظامی یا گروه‌های شبه‌نظامی خارجی صرف می‌شود، وزارت آموزش‌ و پرورش ایران از کمبود بیش از ۲۰ هزار معلم خبر داده است.

اکنون در گزارشی که روزنامه فرهیختگان منتشر کرده، اشاره شده که دانش‌آموزانی که در مدارس استعدادهای درخشان و تیزهوشان، موسوم به سمپاد، درس خوانده‌اند، ۷۳ درصد از رتبه‌های برتر سه گروه آزمایشی کنکور را به خود اختصاص داده‌اند.

مدارس سمپاد زیر نظر سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان در وزارت آموزش و پرورش‌اند که پرداخت هزینه این مدارس نیز در توان هر خانواده‌‌ای نیست، زیرا معادل ۵۰ درصد شهریه مدارس غیرانتفاعی شهریه می‌گیرند. در گروه علوم تجربی، حتی یک نفر هم از مدارس غیرسمپادی در میان رتبه‌های برتر کنکور ۱۴۰۳ دیده نمی‌شود.

بررسی‌های ایندیپندنت فارسی نشان می‌دهد که در مهر ۱۴۰۳، میزان شهریه و هزینه‌های اضافه مانند کتب کمک‌درسی یا اردوهای آموزشی در مدارس خصوصی شهرهای کوچک ایران بین ۲۵ تا ۵۰ میلیون تومان و در شهرهای بزرگ از ۵۰ تا ۳۰۰ میلیون تومان است. این در حالی است که میزان درآمد ماهانه کارگران و کارمندان در شهرهای مختلف ایران به‌طور متوسط بین ۱۲ تا ۲۰ میلیون تعیین شده است.

همچنین بنابر جدولی که باشگاه خبرنگاران جوان، وابسته به صداوسیما، منتشر کرده، ۱۶ استان ایران حتی یک نماینده هم در میان رتبه‌های اول تا دهم کنکور در رشته‌های مختلف نداشته‌اند؛ در حالی که استان‌های تهران، خراسان رضوی و اصفهان، به ترتیب با ۱۱، هفت و چهار رتبه تک‌رقمی جزو استان‌هایی محسوب می‌شوند که مدارس آنان کیفیت آموزشی بالاتری داشته‌اند.

سهم داوطلبان زن از رتبه‌های برتر کنکور ۱۴۰۳ نیز فقط ۳۲.۵ درصد بود.

کارشناسان نظام آموزشی و معلمان در ایران با انتقاد از تغییر مقررات کنکور سراسری در سال‌های اخیر می‌گویند تاثیرگذار شدن نمرات دوران تحصیل و معدل سال‌های دبیرستان در پذیرش دانشگاه باعث می‌شود دانش‌آموزانی که شرایط مناسبی برای تحصیل در دوران مدرسه نداشته‌اند و قصد دارند در زمان کنکور میزان معلوماتشان را به حد همتایانشان در مدارس خصوصی و سمپاد برساند، شانس زیادی نداشته باشند.

مسعود پزشکیان، رئيس‌جمهوری ایران، شنبه شب در یک برنامه تلویزیونی درباره اعتراض‌ها به ساختار کنکور، اعتراف کرد که اگر قوانین فعلی در دوران تحصیل او در حکومت محمدرضا شاه پهلوی وجود داشت، او نمی‌توانست رتبه برتر را در کنکور پزشکی کسب کند و از حضور در دانشگاه‌های ممتاز بازمی‌ماند.