بحث مذاکره روز شنبه میان نمایندگان جمهوری اسلامی و ایالات متحده همچنان داغ است. این دیدار احتمالی در عمان، در طول چند ساعت گذشته بازتاب‌های مختلفی در سخنان مقامات ایرانی داشته است.
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران، روز چهارشنبه بیستم فروردین در یک سخنرانی به مناسبت «روز ملی فناوری هستهای» به موضوع مذاکره با آمریکا واکنش نشان داد و مدعی شد که «از دستاوردهای هستهای کوتاه نخواهیم آمد و آن را معامله نخواهیم کرد.»
او بار دیگر ادعاهای پیشین جمهوری اسلامی را تکرار کرد و گفت که «ما به دنبال بمب اتمی نیستیم.» او در تایید ادعایش به فتوای علی خامنه‌ای اشاره کرد و افزود: «می‌گویند ایران می‌خواهد بمب اتمی تولید کند، چه کسی بالاتر از رهبر انقلاب می‌تواند سیاستگذاری کند که رسما و علنا اعلام کرده‌اند که ما به دنبال ساخت بمب اتم نیستیم؟»
جمهوری اسلامی در حالی مدعی صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای‌اش است که آژانس انرژی اتمی بارها درباره غنی‌سازی بیش از اندازه اورانیوم در ایران اظهار نگرانی کرده است. رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در گزارش اسفندماه خود به شورای حکام این سازمان اطلاع داد که سطح اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصدی جمهوری اسلامی ایران به ۲۷۵ کیلوگرم افزایش یافته است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
او در آن گزارش نوشت: «ذخایر اورانیوم غنی شده ۶۰ درصدی ایران به ۲۷۵ کیلوگرم افزایش یافته که به معنای آن است که در سه ماهه گذشته ۱۸۲ کیلوگرم افزایش را شاهدیم. جمهوری اسلامی ایران تنها کشور غیرهسته‌ای است که تا این حد غنی‌سازی اورانیوم می‌کند و این موضوع باعث نگرانی جدی است.»
روز چهارشنبه پزشکیان همچنین در بخش‌های دیگری از سخنرانی‌اش، از آمادگی برای حضور سرمایه‌گذاران آمریکایی خبر داد و گفت: «من هر هفته بارها و بارها خدمت مقام معظم رهبری هستم. ایشان با سرمایه‌گذار آمریکایی در کشور هیچ‌گونه مخالفتی ندارند. سرمایه‌گذار بیاید و سرمایه‌گذاری کند.»
دعوت رئیس‌جمهوری اسلامی ایران از سرمایه‌گذاران آمریکایی در حالی است که علی خامنه‌ای پس از توافق برجام در مرداد ۱۳۹۴ از «نقشه نفوذ دشمن» نام برده و در اظهاراتی گفت: «نیت آنها این بود که از این مذاکرات و از این توافق، وسیله‌ای پیدا کنند برای نفوذ در داخل کشور. ما این راه را بستیم و این راه را به‌طور قاطع خواهیم بست؛ نه نفوذ اقتصادی آمریکایی‌ها را در کشورمان اجازه خواهیم داد، نه نفوذ سیاسی آنها را، نه حضور سیاسی آنها را، نه نفوذ فرهنگی آنها را.»
خامنه‌ای در آن اظهارات مدعی تلاش آمریکا برای نفوذ در منطقه هم شد و افزود که «آنها در منطقه هم می‌خواهند نفوذ ایجاد کنند اما تا آنجایی که بتوانیم نخواهیم گذاشت این اتّفاق بیفتد زیرا سیاست‌های ما در منطقه، نقطه مقابل سیاست‌های آمریکا است».
چنین چرخشی در مواضع جمهوری اسلامی و دعوت از سرمایه‌گذاران آمریکایی همزمان با آن است که جمهوری اسلامی در سایر مواضع پیشین هم ناچار به اتخاذ رویکرد متفاوتی شده تا از تهدیدهای قاطعانه دونالد ترامپ درباره بمباران ایران در صورت به نتیجه نرسیدن بر سر موضوع هستهای جلوگیری کند.
باس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی که در مذاکرات روز شنبه در عمان حضور خواهد داشت، در یادداشتی که روزنامه آمریکایی واشینگتن‌پست آن را منتشر کرده، ابراز امیدواری کرد که آمریکا یک «رئیس‌جمهور صلح» داشته باشد. اشاره او به دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا است که قاسم سلیمانی، فرمانده کشته شده سپاه او را «قمارباز» خوانده بود و تهران بارها بر لزوم انتقام‌گیری از او تاکید داشت.
عراقچی در حالی که ناوها و بمب‌افکن‌های سنگرشکن آمریکا در منطقه مستقر شده‌اند، در یادداشت خود نوشت که جمهوری اسلامی آماده است با هدف دستیابی به توافق وارد گفتگو شود. این موضع در حالی است که علی خامنه‌ای اخیرا نه‌تنها در سال‌های گذشته همواره بر موضع مذاکره نکردن با آمریکا تاکید داشت بلکه به تازگی نیز گفتگو با دولت ترامپ را «غیرشرافتمندانه» توصیف کرده بود.
رسانه‌های حکومتی نیز تلاش دارند به‌گونه‌ای فضاسازی کنند که نشان دهند موقعیت کنونی نشان‌دهنده عقب‌نشینی جمهوری اسلامی نیست.
در حالی که جمهوری اسلامی باتوجه به حضور ناوها و بمب‌افکن‌های رادارگریز و سنگرشکن آمریکا برای دیدار روز شنبه در عمان با طرف آمریکایی آماده می‌شود، غلامرضا صادقیان، سردبیر روزنامه جوان، نزدیک به سپاه در یادداشتی نوشت: «ممکن است ایران از طرف خود کاهش غنی‌سازی را بپذیرد. این را نباید عقب‌نشینی ایران تلقی کرد. حفظ صنعت هستهای و غنی‌سازی تا درصدی که به نیاز‌های غیرتسلیحاتی ما جواب بدهد، همان‌چیزی است که سال‌هاست می‌گوییم و می‌خواهیم.»
از سوی دیگر نیز به‌رغم آن که مقام‌های جمهوری اسلامی تلاش دارند وانمود کنند تصمیم به «مذاکره غیرمستقیم» با آمریکا رویکرد جدیدی نیست و نشانه ضعف و هراس حکومت نخواهد بود، دونالد ترامپ روز دوشنبه «مذاکرات مستقیم» در عمان را رسانه‌ای کرد.
ساعاتی پس از این اعلام رسانه‌ای، عباس عراقچی گفت که در عمان مذاکره می‌کنیم. او در عین حال مدعی شد مذاکره غیرمستقیم است اما در مصاحبه‌های بعدی گفت که «مذاکره مستقیم و غیرمستقیم تفاوتی نمی‌کند.»
روز چهارشنبه مسعود پزشکیان بار دیگر تاکید کرد که «روشن است ایران قصد مذاکره مستقیم ندارد، اما مذاکره غیرمستقیم همچنان ممکن است.»
این در حالی است که برخی رسانه‌های آمریکایی گزارش دادند که اگر ایران همچنان بر مخالفت با مذاکره مستقیم پافشاری کند، استیو ویتکاف، نماینده ویژه آمریکا، ممکن است سفر خود به عمان را لغو کند.
بر اساس این گزارش‌ها، تیم مذاکره‌کننده آمریکا به رهبری ویتکاف از طریق عمان درخواست رسمی برای گفتگوی مستقیم در روز شنبه به طرف ایرانی ارائه کرده، اما در صورت رد این درخواست، احتمال لغو سفر به طور جدی مطرح است. یکی از مقامات آمریکایی گفته: «ما به گفتگوی روشن و مستقیم نیاز داریم و فریبکاری را نمی‌پذیریم.»
در همین حال، منابع آمریکایی گفته‌اند که در صورت دریافت دعوت رسمی از سوی تهران، ویتکاف حتی آماده سفر به ایران خواهد بود.
پیش از این برخی کارشناسان اظهار کرده بودند که جمهوری اسلامی در واهمه از اقدام نظامی دولت ترامپ، تلاش دارد زمان بخرد و برنامه هسته‌ای‌اش را پیش ببرد. رسانه آکسیوس نیز در گزارش تازه‌ای از تلاش جمهوری اسلامی برای «گفتگوهای کم‌سرعت» خبر داد و نوشت که میانجی‌های عمان پیام‌هایی را بین تهران و واشینگتن مبادله کرده‌اند که در این پیام‌ها آمریکا مفید بودن مذاکرات و جمهوری اسلامی، مذاکرات غیرمستقیم با روند کندتر را را در اولویت قرار داده‌اند.
این گزارش می‌افزاید که «بمب یا دیپلماسی» بحثی است که در داخل دولت ترامپ نیز ادامه دارد.
ترامپ در نامه به خامنه‌ای دو گزینه توافق یا مواجهه با عواقب توافق نکردن شامل بمباران تاسیسات هستهای را پیش‌روی او گذاشته است. کارولین لویت، سخنگوی کاخ سفید نیز در نشست خبری روز سه‌شنبه بار دیگر هشدار داد که اگر جمهوری اسلامی ایران مسیر مذاکره و توافق را انتخاب نکند، «با واکنشی جهنمی» روبرو خواهد شد.
لویت در پاسخ به سوال یکی از خبرنگاران درباره اقدامات دولت ترامپ برای جلوگیری از تامین مالی تروریسم از سوی جمهوری اسلامی گفت: «ترامپ تحریم‌های فلج‌کننده‌ای را مجددا علیه رژیم ایران اعمال کرده است و به‌وضوح به آنها گفته است که شما یک انتخاب دارید: یا مذاکره و معامله کنید یا با جهنم روبرو شوید.»
لویت همچنین بار دیگر تاکید کرد که گفتگو میان نمایندگان ایران و آمریکا در عمان به صورت مستقیم خواهد بود اما «به دلایل امنیتی» جزئیات بیشتری ارائه نکرد.
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل هم در پیامی ویدیویی که پیش از ترک واشنگتن منتشر کرد، گفت که در گفتگو با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده، دو راه را برای مقابله با برنامه هستهای جمهوری اسلامی ایران مورد بحث قرار داده‌اند.
نتانیاهو راه اول را «تخریب و انهدام کلیه تاسیسات و تجهیزات هستهای» زیر نظر آمریکا دانست و آن را «راهی خوب» توصیف کرد اما در ادامه تاکید کرد که اگر جمهوری اسلامی با تعلل در مذاکرات، مسیر این گفتگوها را طولانی کند، «باید گزینه نظامی مد نظر قرار گیرد.»
در سوی دیگر نیز نشریه تایمز اسرائیل در گزارشی به نقل از کانال ۱۲ تلویزیون اسرائیل درباره دیداری که نمایندگان جمهوری اسلامی و آمریکا روز شنبه در عمان خواهند داشت، نوشت که ترامپ از روز شنبه به جمهوری اسلامی برای توافق ۶۰ روز مهلت داده است و ویتکاف به‌طور مرتب اسرائیل را در جریان پیشرفت مذاکرات قرار خواهد داد.
