نیروهای استخبارات (اطلاعات) طالبان ویدیوهای تبلیغاتی از آموزش‌های نظامی خود منتشر کرده‌اند که در آن به سلاح کلاشنیکف مجهزند، لباس سیاه به تن دارند و چهره‌شان را پوشانده‌اند. بر اساس این ویدیوها، در تمرین نیروهای استخبارات طالبان دو هلی‌کوپتر ساخت روسیه هم دیده می‌شوند و بخشی از نیروهای استخبارات با طناب از هلی‌کوپترها فرود می‌‌آیند. در یکی از این ویدیوها هم نیروهای استخبارات طالبان با بنر تبلیغاتی با موضوع حمایت از ملا هبت‌الله آخندزاده، رهبر این گروه، در دست نشان داده می‌شوند.

استخبارات طالبان با حمایت رهبر این گروه به نیرویی سرکوبگر و وحشت‌آفرین در میان شهروندان افغانستان مشهور شده است و طالبان هم می‌کوشند مردم را هرچه بیشتر از این نیروها بترسانند.  

بسم‌الله تابان، یک مقام ارشد پلیس در حکومت پیشین افغانستان و پژوهشگر حوزه امنیت، به ایندیپندنت فارسی می‌گوید استخبارات طالبان به نهادی برای «امنیت رژیم و به‌ویژه امنیت حلقه خاص مرتبط با ملا هبت‌الله آخندزاده» تبدیل شده است.   

او می‌افزاید: «استخبارات طالبان تحت پوشش دفاع از افغانستان، اسلام، شریعت و ادعاهای بزرگ دیگر، هرچه در توان و امکانات دارد، برای حفاظت از ملا هبت‌الله به کار می‌گیرد. رهبر طالبان واقعا به مردم افغانستان ظلم می‌کند و می‌خواهد به زور سر نیزه بر مردم حکومت کند.»    

به باور تابان، ملا هبت‌الله آخندزاده با گماردن تاجمیر جواد در سمت معاون اداره استخبارات، نفوذی قابل‌ملاحظه در این نهاد دارد و به همین دلیل هیچ قانون و نهادی بر فعالیت‌های اداره استخبارات این گروه نظارت ندارد. او تصریح کرد: «تاجمیر جواد مهره اصلی و واقعی رهبر طالبان و فردی قدرتمند است که تنها به ملا هبت‌الله گزارش می‌دهد و حتی به عبدالحق وثیق، رئیس استخبارات، هم پاسخگو نیست.»    

وزارت دفاع طالبان را ملا یعقوب، فرزند ملا عمر، بنیان‌‌گذار تحریک طالبان افغانستان و وزارت داخله (کشور) را سراج‌الدین حقانی، رهبر شبکه حقانی اداره می‌کنند. به همین دلیل ملا هبت‌الله در این دو وزارتخانه کلیدی نفوذ زیادی ندارد و تابان می‌گوید که رهبر طالبان برای سرکوب مخالفان خود و مردم افغانستان از اداره استخبارات استفاده می‌کند.  

او می‌افزاید: «ماهیت و راهبرد طالبان به طور کلی حکومت به زور سر نیزه و با توسل به زور است و بهترین گزینه برای ادامه چنین حاکمیتی هم سازمان استخبارات این گروه است. هرکس که سازمان استخبارات طالبان او را بازداشت کند، قطعا تحت شکنجه و بازجویی‌های وحشیانه و غیرانسانی قرار می‌گیرد.» 

این پژوهشگر امنیتی می‌گوید که سازمان استخبارات از نظر مقام‌‎ها و نیروهای طالبان هم نهادی مخوف است و اگر استخبارات ماموران نظامی یا نیروهای غیرنظامی خود طالبان را هم بازداشت کند، با آن‌ها به‌شدت برخورد می‌کند.

یکی از ساکنان پنجشیر که نخواست نامش فاش شود، به ایندیپندنت فارسی گفت که در زندان‌های وابسته به سازمان استخبارات طالبان زندانیان ضرب‌‎وشتم می‌شوند و تحت بدرفتاری و شکنجه قرار دارند. او افزود: «طالبان برخی ساکنان پنجشیر را زندان استخبارات کتک زدند و در مواردی آن‌ها را از پا آویزان کردند، تا اعتراف بگیرند. برخی زندانی‌ها اگر اعتراف نمی‌کردند، کف دست و پایشان روغن داغ می‌ریختند.» 

او گفت که در زندان‌های استخبارات، تعداد زیادی از زندانیان را در یک سلول نگهداری می‌کنند. سرویس بهداشتی‌های زندان بسیار کثیف‌اند و طالبان این زندان‌ها را به جهنم تبدیل کرده‌اند. در اتاق‌های که برای پنج نفر زندانی گنجایش دارد، ۲۷ زندانی را نگه‌ می‌دارند و هیچ نظارتی هم وجود ندارد.» 

او افزود که طالبان از کسانی که از زندان استخبارات آزاد می‌شوند، تضمین‌های سنگین می‌گیرند تا آنچه را بر آن‌ها گذشته است، با مردم و رسانه‌ها به اشتراک نگذارند.   

محمدرضا، یکی از ساکنان کابل، به ایندیپندنت فارسی می‌گوید که با دیدن خودرو نیروهای استخبارات، ترس تمام وجودش را فرا می‌گیرد که مبادا برای بازداشت و تحقیق آمده‌ باشند. او افزود: «من شنیده‌ام که نیروهای استخبارات زندانیان را شکنجه می‌کنند و اگر‌ کسی را بازداشت کنند، به‌سختی امکان دارد او را آزاد کنند. مردم از نیروهای استخبارات می‌ترسند و این ترس هر روز هم بیشتر می‌شود.»  

طالبان با به کارگیری برخی کارکنان سازمان امنیت ملی در دولت پیشین افغانستان، توانستند استفاده از تجهیزات پیشرفته را بیاموزند و نیروهایشان را آموزش دهند و سپس آن‌ها را اخراج کردند. 

ایالات متحده آمریکا و ناتو برای بالا بردن ظرفیت و تجهیزات سازمان امنیت ملی حکومت پیشین افغانستان و ادارات استانی آن، هزینه زیادی کرده بودند که با سقوط حکومت افغانستان تمام این تجهیزات و اسناد به دست طالبان افتاد. طالبان نام «ریاست عمومی امنیت ملی» به «ریاست عمومی استخبارات» تغییر دادند و تا چند ماه پیش هم به شماری از ماموران پیشین امنیت ملی اجازه کار داده بودند اما عبدالحق وثیق، رئیس استخبارات طالبان، در مردادماه تایید کرد که تمام کارکنان پیشین ریاست عمومی امنیت ملی نظام جمهوری را برکنار و آنجا را از وجود تمام «اشخاص نامطلوب» نظام پیشین تصفیه و پاکسازی کرده است.

وثیق کارکنان ریاست عمومی امنیت ملی حکومت پیشین را به «اقدام‌های وحشیانه» متهم می‌کند. آن هم در حالی که طالبان از ۲۰ سال جنگ، حملات انفجاری و انتحاری و مسلحانه خود به‌عنوان «جهاد» یاد می‌کنند و به آن افتخار می‌کنند. 

طالبان پس از دو دهه جنگ و خون‌ریزی، در اوت ۲۰۲۱ به قدرت رسیدند. ملا هبت‌الله آخندزاده، رهبر این گروه، در نخستین اقدام، فرمان عفو عمومی صادر کرد. با این حال از کشتار، شکنجه و زندانی‌ کردن نیروهای دولت سابق گزارش‌های موثقی وجود دارد.