چمدانی در دست و کیفی بر شانه‌ام، پس از هشت ساعت سفر با قطار، به ورودی سالن تئاتر رجینا در شهر اپسالا در ۷۰ کیلومتری شمال استکهلم می‌رسم. در سالن بسته شده و نگهبان می‌گوید صندلی خالی نمانده و تنها گزینه بالکن است که آنجا هم جای نشستن نیست، اما می‌توانی بایستی و تماشا کنی. ۲۰ دقیقه از زمان شروع برنامه گذشته بود که وارد شدم. از بالکن طبقه دوم به‌دشواری می‌شد سن را دید؛ جایی که گروهی از دختران و پسران جوان با لباس‌های رنگارنگ با دمبوره، گیتار، طبله، ویلون زیر نور درخشان سالن ایستاده بودند و می‌خواندند: «آواره اگر هستیم، بیچاره نباشیم...دوریم اگر از هم، صد پاره نباشیم»
برای من که هفته ملال‌آوری را پشت سر گذاشته بودم، تماشای جشنواره‌ای پر از شگفتی و زیبایی از بالکن هیچ خوشایند نبود. لنز دوربین کوچکم هم یاری نمی‌کرد از دختران و پسران خوش‌پوش و خوش‌آواز تصویربرداری کنم. به محافظ سالن گفتم خبرنگارم و باید از اجرا عکس بگیرم. این شد که در را باز کردند و من داخل سالنی رفتم که جای سوزن انداختن نبود.
سومین جشنواره دمبوره صلصال-ایندیپندنت فارسی
گروه موسیقی ۹۳+ که از جوانان مهاجر افغان ساکن استکهلم تشکیل شده است، ترانه «وطن‌دار» را اجرا می‌کرد و تماشاچیان بخش‌های زیادی از آهنگ را با این گروه موسیقی جوان همخوانی کردند.
این سومین جشنواره دمبوره صلصال است که به ابتکار اتحادیه فرهنگی صلصال و با حمایت مالی گروهی از مهاجران افغان و یک انجمن مطالعاتی در سوئد (ABF) در شهر اپسالا برگزار می‌شود. در سالنی که برای ۲۶۰ نفر صندلی دارد، بیش از ۳۰۰ نفر نشسته‌اند و شماری هم پشت در مانده‌اند.
اپسالا شهر کوچکی است که بخشی از ساکنان آن دانشجویانی از سراسر جهان‌اند زیرا یکی از قدیمی‌ترین دانشگاه‌های اسکاندیناوی در شهر واقع است و این منطقه که زمانی محل زندگی وایکینگ‌ها بود، اینک یک شهر دانشگاهی مشهور است. اپسالا قرن‌ها محل تاج‌گذاری پادشاهان سوئد بود و هنوز مرکز مذهبی این کشور است.
عادله دلنواز، نبی دلنواز و مرتضی میرزایی در جشنواره دمبوره صلصال-ایندیپندنت فارسی
سوئد کشور انجمن‌ها و جشنواره‌ها است و برای برپایی جشنواره‌ها و بر پا نگه داشتن انجمن‌ها سالانه میلیاردها کرون هزینه می‌شود، با این حال برپایی جشنواره دمبوره صلصال که سومین دوره آن برگزار شد، بیشتر وابسته به همت کسانی است که به دلایل مختلف از خانه و سرزمینشان آواره شده‌اند و اکنون با برپایی جشن و جشنواره‌ای در غربت، می‌خواهند دست‌کم ساعتی حس کنند که در وطن‌اند.
گروه موسیقی ۹۳+ ترانه «وطن‌دار» را با مصرع «هرجا که وطن‌دار است، آنجا وطن ماست» پایان داد و حاضران با شور و اشتیاق وصف‌ناپذیری از اجرای این گروه استقبال کردند.
جشنواره دمبوره صلصال سه سال پیش که طالبان در افغانستان به قدرت رسیدند و موسیقی را حرام و ممنوع اعلام کردند، آغاز شد. علی رضایی، مسئول اتحادیه فرهنگی صلصال، مستقر در شهر اپسالا که میزبان این جشنواره است، به ایندیپندنت فارسی گفت جشنواره دمبوره صلصال در واقع ادامه جشنواره دمبوره بامیان است که تا پیش از بازگشت طالبان به قدرت، در شهر بامیان برگزار می‌شد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
جشنواره دمبوره بامیان مرداد ۱۳۹۶ راه‌اندازی شد و یکی از پرشورترین جشنواره‌های موسیقی در افغانستان بود. این جشنواره با مدیریت افرادی مانند وحید قاسمی، از چهره‌های معروف موسیقی افغانستان، تا پیش از فروپاشی دولت جمهوری، هرسال هزاران زن و مرد را در بامیان، پای مجسمه‌های فروریخته صلصال و شهمامه گرد هم می‌آورد و نوازندگان، آوازخوانان و چهره‌های معروف موسیقی افغانستان در آن شرکت می‌کردند.
البته روحانیون سنتی و محافظه‌کار افغانستان سعی کردند با صدور فتوا جلو برگزاری این جشنواره را بگیرند، اما تا پیش از بازگشت طالبان به قدرت، نتوانستند مانع برگزاری این جشنواره شوند تا اینکه بازگشت طالبان به اریکه قدرت، بار دیگر افغانستان را به کشوری بی‌صدا و تصویر تبدیل کرد.
با این حال جامعه مهاجر افغانستان در سه سال گذشته از راه‌های مختلف و در مخالفت با فرمان‌های طالبان، سعی می‌کنند از نابودی پدیده‌هایی که طالبان آن‌ها را در فهرست ممنوعه قرار داده‌اند، جلوگیری کنند.
طالبان موسیقی را «عامل گمراهی جوانان و جامعه و ابزار ترویج فحشا» می‌دانند.
جشنواره دمبوره در سال ۱۳۹۸ خورشیدی در بامیان-رسانه‌های اجتماعی
دو هفته پیش، وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان، در گزارشی دستاوردهای یک سال اخیرش را تشریح و اعلام کرد ۲۱ هزار ساز را آتش زده است. طالبان نه‌تنها آلات موسیقی را از بین می‌برند، که بساط هر نوع جشن و جشنواره هنری را برچیده‌اند و اخیرا در قانون امر به معروف و نهی از منکر که اوایل شهریور صادر کردند، صورت، صدا و بدن زنان را «عورت» اعلام کردند. در این قانون آمده است که صدای زن حتی اگر تلاوت قرآن باشد، نباید پخش شود.
علی رضایی گفت جشنواره دمبوره صلصال سه هدف مهم را دنبال میکند: پاسداری از دمبوره و هنر دمبوره‌نوازی، تداوم جشنواره مشابه آنچه در بامیان برگزار می‌شد و پاسداری از نمادهای فرهنگی و هنری مردم به‌ویژه هنر بومی هزاره‌های افغانستان.
به باور رضایی، موسیقی هزاره‌ها در هفت دستگاه یا ساز بود که اکنون تنها دمبوره باقی مانده است و در حالی که طالبان جنگی تمام‌عیار علیه هنر آغاز کرده‌اند، مردم و نهادهای فرهنگی افغان باید در هر جای جهان که می‌توانند، از پدیده‌های هنری و فرهنگی که بخشی از هویت مردم افغانستان است، دفاع کنند.
علی رضایی، مسئول اتحادیه فرهنگی صلصال و سحر قربانی از مجری‌های جشنواره دمبوره-ایندیپندنت فارسی
علی رضایی افزود: «ممنوع شدن موسیقی و عورت دانستن صدا و صورت و بدن زن باعث شده است که جامعه مهاجر افغانستان از جشنواره‌های هنری و موسیقی مانند جشنواره دمبوره صلصال بیشتر استقبال کنند.» به باور رضایی، این نوعی واکنش جمعی به قوانین و فرمان‌های طالبان است که علیه ادبیات، هنر، موسیقی، زنان و حقوق بشر وضع شده است.
«دمبوره برای من شبیه زبان مادری است»
علی یاری، از نوازندگان سومین جشنواره دمبوره صلصال که با اجرای ترانه «خانه ما امشب چراغان است/ یار شیرین آمده میهمان است» تماشاچیان را به وجد آورد، به ایندیپندنت فارسی گفت که با دمبوره هنگامی کودک بود و در دل کوهستان به‌تنهایی چوپانی می‌کرد، آشنا شد: «وقتی در کودکی چوپانی می‌کردم، یکی از چوپان‌ها با بطری پلاستیکی دمبوره ساخته بود و به زبان پشتو ترانه می‌خواند. این نخستین‌بار بود که با چیزی به نام دمبوره مواجه شدم. نوایی که از تار آن دمبوره پلاستیکی شنیدم، مرا به خود جلب کرد و پس از آن نتوانستم چیزی دیگری برای پر کردن تنهایی‌هایم پیدا کنم.»
علی یاری، در حال نواختن دمبوره در سومین‌دور جشنواره دمبوره صلصال-ایندیپندنت فارسی
علی یاری می‌گوید با ساز دمبوره بزرگ شده و نوای دمبوره برای او شبیه زبان مادری است که می‌تواند با آن در مورد هرچیزی حرف بزند. او ۲۵ سال دارد و بیشترین سال‌های عمرش را به چوپانی در افغانستان، کارگری در معادن زغال‌سنگ و کارخانه‌های قالی‌بافی پاکستان، کارگری در مزارع ایران و بلاتکلیفی در سوئد سپری شده است. بیشترین ترانه‌های این دمبوره‌نواز جوان از رنج‌هایی که کشیده است، سرچشمه گرفته‌اند. او ۱۳ بار از اداره مهاجرت سوئد پاسخ منفی گرفت و در نهایت سال ۲۰۱۹ اقامت این کشور را دریافت کرد و در این مدت در جشنواره‌های متعددی شرکت کرده است.
در سومین جشنواره دمبوره صلصال، نوازندگان و خوانندگانی دیگر از جمله اسد سرخوش، نبی دلنواز، عادله دلنواز، مرتضی میرزایی و لیلا تبسم نیز ترانه‌هایی خواندند.
هنرمندان و برگزارکنندگان سومین‌دور جشنواره دمبوره صلصال-ایندیپندنت فارسی
عباس نویان، سفیر افغانستان در استکهلم که پس از فروپاشی دولت جمهوری همچنان در این سمت کار میکند، در پایان جشنواره دمبوره صلصال با اشاره به اقدام طالبان در آتش زدن سازها در افغانستان، گفت: «هیچ گروهی در تاریخ نتوانسته است با ستیز و دشمنی، هنر و تمدن بشری را نابود کند. تا بشر هست موسیقی هم هست و میراث‌داران هنر و تمدن افغانستان در مقابل ظلم و ستمی که در این کشور جریان دارد، سکوت نمی‌کنند.»
