پس از کشته شدن حسن نصرالله، رهبر حزب‌الله لبنان، بر اثر حملات اسرائيل به مقر فرماندهی این گروه شبه‌نظامی در ضاحیه بیروت، درباره اینکه ارتش تحت نظر بنیامین نتانیاهو در آن حمله هوایی گسترده به لبنان از چه سلاح‌هایی استفاده کرد، گزارش‌های مختلفی منتشر شد.
هم‌زمان با سکوت ارتش اسرائیل درباره جزئیات حملات هوایی اخیر به بیروت، برخی گزارش‌ها از این حکایت دارند که تل‌آویو در حمله به ساختمان محل حضور حسن نصرالله و سایر فرماندهان حزب‌الله لبنان احتمالا از بمب‌های سنگین ساخت آمریکا استفاده کرده است.
رسانه واشینگتن‌پست در گزارشی با استناد به گفته‌های کارشناسان نظامی، نوشت که اسرائیل در حمله به ضاحیه، از ده‌ها بمب ۹۰۰ کیلوگرمی استفاده کرد که دست‌کم برخی از آنها بمب‌های «بلو‌ــ۱۰۹» (BLU-109) و کیت‌های هدایت‌شونده «جی‌دی‌ای‌ام» (JDAM) ساخت ایالات متحده‌اند.
بمب‌های بلو‌ــ۱۰۹ از نوع بمب‌های سنگین سنگرشکن یا نفوذکننده موسوم به «بانکر باستر» (Bunker buster) محسوب می‌شوند و کیت‌های جی‌دی‌ای‌ام سیستم‌های هدایتی‌اند که برای کمک به حمله به یک هدف خاص به مهمات متصل می‌شوند.
حسن نصرالله، رهبر پیشین حزب‌الله لبنان، در حمله روز جمعه اسرائیل در حالی کشته شد که در پناهگاهی زیرزمینی حضور داشت. بر اساس تحقیقات انجام‌گرفته، شعاع تخریب یک بمب ۹۰۰ کیلوگرمی ۳۵ متر است و به همین دلیل است که در عملیات از بین بردن حسن نصرالله، حدود شش ساختمان دیگر در آن حوالی نیز با خاک یکسان شدند.
علاوه بر واشینگتن‌پست، نشریه بیزینس اینسایدر هم در گزارشی نوشت که کارشناسان با بررسی تصاویر حملات اسرائیل به بیروت معتقدند جنگنده‌ها در حمله روز جمعه از بمب‌های بانکر باستر ساخت آمریکا استفاده کرده‌اند.
به نوشته این نشریه، نیروی هوایی اسرائیل روز شنبه تصاویری را منتشر کرد که نشان می‌داد یک جت جنگنده اف‌ــ۱۵۱ (F-15I) یک روز قبل برای اجرای حملات هوایی به مقر مرکزی حزب‌الله در بیروت پایتخت لبنان برخاسته است. ارتش اسرائیل تصویر ثابتی از یک جنگنده اف‌ــ۱۵۱ در حال برخاستن برای ماموریت حمله را هم به اشتراک گذاشت که نشان می‌دهد هواپیما حامل بمب‌های بلو‌ــ۱۰۹ و به کیت‌های حمله مجهز است.
برخی تحلیلگران دفاعی در شبکه‌های اجتماعی نیز به بمب‌های ۹۰۰ کیلوگرمی روی جت‌ها در تصاویر منتشرشده از نیروی هوایی اسرائیل اشاره کردند. سایر رسانه‌ها از جمله نیویورک تایمز با کمک یک متخصص سابق نیروی هوایی ایالات متحده، تاکید کردند که این بمب‌ها از نوع بلو‌ــ۱۰۹ بوده است. کارشناسان دیگری هم به آسوشیتدپرس گفتند که تصاویر حفره‌های ایجادشده در محل حمله اسرائیل با بمب‌هایی با این اندازه مطابقت دارند.
بمب‌های سنگرشکن چه توانایی‌های دارند؟
بمب سنگرشکن یا «بانکر باستر» نوعی بمب است که برای نفوذ به ساختارهای سخت، مانند پناهگاه‌های نظامی یا تاسیسات زیرزمینی طراحی شده‌اند. این مواد منفجره قدرتمند معمولا در جنگ‌ها برای هدف قرار دادن مخفی‌گاه‌های دشمن که با بتن یا فولاد ضخیم محافظت شده‌اند، استفاده می‌شوند.
بمب‌های سنگرشکن با استفاده از ترکیبی از سرعت و وزن بالا برای شکستن لایه‌های حفاظتی قبل از انفجار عمل می‌کنند. این بمب‌ها می‌توانند از هواپیماها رها یا از سیستم‌های زمینی شلیک شوند.
بمب‌های سنگرشکن معمولا بدنه‌ای سنگین و تقویت‌شده دارند که به آنها کمک می‌کند در برابر ضربه ناشی از برخورد با هدف سخت مقاومت کنند. این بمب‌ها هنگامی که از یک هواپیما رها می‌شوند، سرعت و شتاب می‌گیرند که به نفوذ به لایه‌های بتن یا فولاد کمک می‌کند. درواقع ترکیب وزن، سرعت و فناوری پیشرفته بمب‌های نفوذی را برای عملیات نظامی موثر می‌کند.
بر خلاف موشک‌هایی که افقی یا بدون هدایت عمودی پرواز می‌کنند، بمب‌های سنگرشکن به محض برخورد با زمین، مستقیما با دماغه خود به سطح زمین می‌خورد و پس از آن قسمت نهایی می‌آید. برای این هدف، سازوکاری تاخیری موردنیاز است تا بمب قبل از رسیدن به هدف، ابتدا روی زمین منفجر نشود. این کار با استفاده از فیوز تاخیری یا فیوز هوشمند انجام می‌شود.
بمب‌های سنگرشکن انواع متفاوتی دارند و برخی از آنها می‌توانند حتی پس از رها شدن از ارتفاع بیش از ۶۰۰ متری، به عمق ۳۰ متری زمین و شش متری بتن جامد نفوذ کنند.
به مرور زمان، برای سنگین‌تر کردن این بمب‌ها راه‌های پیشرفته‌تری پیدا شد تا پس از برخورد با هدف، انرژی جنبشی بیشتری به آنها بدهد و نفوذ بیشتر را ممکن کند. علاوه بر این، در بسیاری از آنها تقویت‌کننده‌های موشکی نصب می‌شدند تا پس از شلیک از هواپیماهای بمب‌افکن، سرعت بیشتری داشته باشند.
نفوذ به اهداف مستحکم با سنگرشکن‌ها
مفهوم نفوذ به اهداف مستحکم به جنگ‌های باستانی برمی‌گردد. با این حال از قرن بیستم و به‌ویژه در طول جنگ جهانی دوم و دوران جنگ سرد، در توسعه سنگرشکن‌ها و ابزار نفوذ به تاسیسات خاص پیشرفت‌های قابل‌توجه و بیشتری رخ داد.
نیاز به نفوذ به پناهگاه‌های بسیار مستحکم نازی‌ها در جنگ جهانی دوم به توسعه بمب‌های تخصصی منجر شد و زمینه را برای نوآوری‌های آینده در این زمینه فراهم کرد. در جنگ‌های امروزی، این مهمات یکی از ابزارهای حساس و مهم دانسته می‌شود و به‌ویژه برای مبارزه با گروه‌های تروریستی مدنظر قرار می‌گیرند.
بمب‌های سنگرشکن را چندتا از صنایع دفاعی جهان که در فناوری‌های نظامی پیشرفته تخصص دارند، تولید می‌کنند. شرکت‌هایی مانند بویینگ، لاکهید مارتین و ریتیان به دلیل توسعه این سلاح‌های قدرتمند شناخته شده‌اند.
استفاده از این ابزارهای نظامی سوالات اخلاقی درباره تاثیرگذاری بر غیرنظامیان و محیط زیست به وجود آورده است و در قوانین بسیاری از کشورها، برای استفاده از این سلاح‌های خاص محدودیت‌هایی وضع شده است.
مقام‌های آمریکایی گفته‌اند که درباره حملات روز جمعه اسرائیل در لبنان هیچ اطلاع قبلی دریافت نکرده‌اند. واشینگتن اوایل سال ۲۰۲۴ ارسال یک محموله بمب ۹۰۰ کیلوگرمی به اسرائیل را به دلیل نگرانی در مورد استفاده از آنها در مناطق پرجمعیت غزه متوقف کرد. با این حال دولت بایدن بعدا ارسال بمب‌های ۲۲۷ کیلوگرمی را تایید کرد
بمب‌های سنگرشکن و تاسیسات هسته‌ای حمهوری اسلامی
روزنامه هاآرتص سال ۲۰۰۸ گزارش داد که ایالات متحده آمریکا از فروش بمب‌های سنگرشکن جی‌بی‌یو‌ــ۲۸ به این دلیل اینکه این‌گونه بمب‌ها ممکن است در حمله هوایی احتمالی نیروی هوایی ارتش اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی استفاده شوند، صرف‌نظر کرده است.
به گفته برخی کارشناسان، بمب‌های سنگرشکن جی‌بی‌یو-۲۸ می‌توانند برای شکستن سنگرهای زیرزمینی تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم نطنز موثر عمل کند. با این حال برخی دیگر معتقدند که تاسیسات زیرزمینی در حال احداث ایران در عمق رشته کوه‌های زاگرس مرکزی در نزدیکی سایت نطنز به‌قدری عمیق است که قوی‌ترین بمب سنگرشکن آمریکا نیز به‌سختی می‌تواند به آن نفوذ کند.
خبرگزاری آسوشیتدپرس ژوئن ۲۰۲۳ در گزارشی با استناد به تصاویر ماهواره‌ای نوشت: «در نزدیکی قله‌ای در رشته‌کوه‌های زاگرس واقع در مرکز ایران، کارگران در حال ساختن تاسیساتی در عمق زمین‌اند که احتمالا از دسترسی آخرین سلاح آمریکایی طراحی‌شده برای تخریب چنین مکان‌هایی فراتر است.»
در آن گزارش اشاره شد که بنا بر اعلام ارتش آمریکا، وجود این‌گونه تاسیسات زیرزمینی باعث شد ایالات متحده بمب جی‌بی‌یو‌ــ۵۸ را بسازد که می‌تواند به ژرفای دست‌کم ۶۰ متری زمین نفوذ کند، با این حال، مشخص نیست چنین بمب‌هایی بتوانند به تاسیسات عمیقی که ایران احداث کرده است، آسیب برسانند.
