در شرایطی که قطب شمال مغناطیسی به شکلی بی‌سابقه به سمت روسیه حرکت می‌کند، دانشمندان فعالیتی غیرمنتظره را در منطقه بالایی شمالگان شناسایی کرده‌اند.

عقربه‌های قطب‌نما در نیم‌کره شمالی، سمت قطب شمال مغناطیسی را نشان می‌دهند و مکان این قطب به دلیل تغییر در الگوهای میدان مغناطیسی زمین، متغیر است.

این قطب، با قطب شمال جغرافیایی که به نام «شمال حقیقی» نیز شناخته می‌شود، متفاوت است. قطب شمال جغرافیایی به صورت ثابت در محل تلاقی تمام خطوط طول جغرافیایی قرار دارد.

دکتر ویلیام براون، مدل‌ساز میدان مغناطیسی جهانی در سازمان زمین‌شناسی بریتانیا (بی‌جی‌اِس)، توضیح داد: «این یک توپ بزرگ، آشفته و متلاطم از آهن مذاب است که در مرکز زمین می‌چرخد و شدت میدان مغناطیسی را تولید می‌کند. بنابراین، در حالی که ما می‌توانیم این تغییرات را پایش و مشاهده کنیم، پیش‌بینی دقیق آن‌چه در آینده رخ خواهد داد، بسیار دشوار است.»

دکتر براون گفت که قطب مغناطیسی به مدت قرن‌ها در امتداد سواحل شمالی کانادا حرکت کرده بود. این قطب در دهه ۱۹۹۰ وارد اقیانوس منجمد شمالی شد و پس از آن شتاب گرفت و به سمت سیبری حرکت کرد.

دکتر براون به «ایندیپندنت» گفت: «تخمین زده می‌شود که این قطب از سال ۱۶۰۰ تا ۱۹۹۰، سالانه حدود ۱۰ تا ۱۵ کیلومتر حرکت کرده باشد. در اوایل دهه ۲۰۰۰، سرعت آن تا حدود ۵۵ کیلومتر در سال افزایش یافت.»

این داده‌ها از مدل مغناطیسی جهانی به دست آمده‌اند که سازمان زمین‌شناسی بریتانیا (بی‌جی‌اِس) با همکاری اداره ملی اقیانوسی و جوی آمریکا ایجاد کرده است. این مدل مکان قطب را در هر لحظه پیش‌بینی می‌کند. این مدل جدید قرار است در ماه دسامبر منتشر شود.

قطب شمال مغناطیسی در پنج سال گذشته به طور قابل‌توجهی تا میزان سالانه حدود ۲۵ کیلومتر کند شده است.

این مدل به هدایت ابزارهای قطب‌نمای گوشی‌های هوشمند کمک می‌کند. همچنین در سامانه‌های جی‌پی‌اِس نقش دارد و نیروهای نظامی برای هدایت زیردریایی‌ها در آب‌های قطب شمال از آن استفاده می‌کنند.

دکتر براون به «ایندیپندنت» گفت: «مدل مغناطیسی جهانی تقریبا در هر قطعه فناوری، از گوشی‌های هوشمند گرفته تا خودروها و جت‌های نظامی تعبیه شده است.»

حرکت این قطب به دلیل تکان‌ها و آشفتگی‌های غیرقابل‌پیش‌بینی در جریان آهن مذابی است که بیشتر قسمت خارجی هسته زمین را تشکیل می‌دهد.

این فلز مایع به دلیل گرمای خارج‌شده از هسته سیاره حرکت می‌کند و میدان مغناطیسی زمین را ایجاد می‌کند. این میدان و مکان قطب مغناطیسی، تحت تاثیر تغییرات در حرکت چرخشی این آهن مذاب است که در حدود ۳۲۰۰ کیلومتر زیر زمین قرار دارد.

پیش‌بینی حرکات دقیق آن غیرممکن است، اما سازمان زمین‌شناسی بریتانیا می‌تواند میدان مغناطیسی زمین را پایش کند. این گروه  برای نقشه‌برداری از میدان مغناطیسی در مکان‌های مختلف، از شبکه‌ای از ایستگاه‌های زمینی و ماهواره‌ها استفاده می‌کند.