سوریه در طول جنگ ۱۰ ساله که از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۱ ادامه داشت، با خشونت‌ها و ویرانی گسترده‌ مواجه شد و مردم آن در معرض جنگ‌های خشونت‌آمیز متعددی قرار گرفتند. در این میان، شهر حلب که بین سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۶ صحنه جنگ‌های شدیدی بود، با بدترین وضعیت روبرو شد. هزاران نفر از ساکنان این شهر کشته و مجروح شدند، تمام زیرساخت‌های حیاتی و خدماتی مانند نیروگاه‌ها، بیمارستان‌ها، مدارس و دانشگاه‌ها آسیب دیدند و بناهای تاریخی از جمله بازارهای قدیمی، کاروانسراها و مساجد ویران شدند. حدود دو میلیون نفر هم برای فرار از جنگ و خشونت، حلب را ترک کردند و به نقاط دیگر پناه بردند. کسانی هم که در این شهر باقی ماندند، با دشواری‌های زیادی زندگی می‌کنند.

اهمیت حلب در این است که این شهر مرکز تجاری و فرهنگی باستانی خاورمیانه محسوب می‌شود و قبل از آنکه گروه‌های مسلح در سال ۲۰۱۲ بخش شرقی شهر را به کنترل درآورند، حدود ۲.۳ میلیون نفر آنجا زندگی می‌کردند. پس از تصرف حلب به دست گروه‌های مسلح مخالف، این شهر دستخوش جنگ‌ها و خشونت‌های بسیاری شد تا اینکه در سال ۲۰۲۰، ارتش سوریه با همکاری روسیه و سایر متحدان دولت دمشق، موفق شد حلب را از دست مخالفان مسلح درآورد. اما این اواخر حلب بار دیگر هدف تهاجم گروه‌های مسلح قرار گرفت و در یک حمله ناگهانی و گسترده، به تصرف آن‌ها درآمد.

پیشروی بی‌سابقه گروه‌های مسلح مخالف، دولت سوریه را با تهدید بزرگی مواجه کرد.

جدیدترین حمله به سوریه از روز چهارشنبه ۲۷ نوامبر آغاز شد؛ زمانی که گروه‌های مسلح اعلام کردند کنترل یک پایگاه نظامی و ۱۵ روستا را در شمال غربی استان حلب به دست گرفته‌اند. گروه‌های مسلح به رهبری هیئت تحریرالشام بزرگراه اصلی دمشق به حلب را بستند.

در واکنش به این اقدام، جنگنده‌های ارتش روسیه مواضع گروه‌های مسلح را بمباران کردند. با این حال، جنگجویان هیئت تحریرالشام به پیشروی به سمت مرکز شهر حلب ادامه دادند و یکشنبه اول دسامبر کنترل کامل شهر را به دست گرفتند. در حالی که حملات هوایی نیروهای سوریه و روسیه به مناطق تحت کنترل مخالفان ادامه داشت، ارتش سوریه برای ارسال تجهیزات جنگی و مهمات به استان حماه تلاش‌های بسیاری انجام داد.

در سال ۲۰۱۱، نیروهای امنیتی سوریه توانستند تظاهرات گسترده موسوم به بهار عربی را سرکوب کنند اما ناآرامی‌های حاصل از آن زمینه شکل‌گیری یک قیام عمومی را فراهم کرد که در نهایت به جنگ داخلی با گروه‌های شورشی منجر شد که تحت حمایت بازیگران منطقه‌ای بودند. افزایش نفوذ و قدرت گروه‌های جهادی و افراطی از جمله القاعده و داعش، خواسته‌های مردم سوریه برای دموکراسی را تحت‌الشعاع قرار داد.

جنگ سوریه نزدیک به نیم میلیون کشته به جا گذاشت و نزدیک به هفت میلیون نفر هم برای فرار از جنگ و خشونت به کشورهای دیگر پناه بردند. شهروندان سوری که در این کشور باقی مانده‌اند، در وضعیتی فاجعه‌بار زندگی می‌کنند. ارتش سوریه و متحدانش به‌تدریج کنترل حدود ۷۰ درصد خاک این کشور را در دست گرفتند. جنگ به‌طور کامل پایان نیافت، اما از سال ۲۰۲۰ که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، و رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه، از توافق آتش‌بس در شمال غربی منطقه ادلب حمایت کردند، آتش جنگ در سوریه تا حد زیادی فروکش کرد.

به نظر می‌رسد هيئت تحریرالشام که به‌عنوان یک گروه تروریستی شناخته می‌شود، از مدتی قبل برای حمله به حلب آماده شده بود. به‌ویژه اینکه برخی گزارش‌ها حاکی از برگزاری رزمایشی بزرگ در اول پاییز بود. کارشناسان می‌گویند نیروهای هیئت تحریرالشام که کنترل کامل دولت محلی در مناطق تحت نفوذشان را در دست دارند، با ایجاد یک دانشکده نظامی جدید، به‌طور قابل‌توجهی حرفه‌ای‌تر شده و به مهارت‌های جنگی بیشتری دست یافته‌اند.

تغییر وضعیت ژئوپلیتیک منطقه و احساس ضعف در متحدان دمشق عامل دیگری بود که مسیر پیشرفت گروه‌های مسلح را هموار کرد. حزب‌الله به دلیل جنگ با اسرائیل به‌شدت تضعیف و پراکنده شده، مسکو درگیر جنگ در اوکراین است و حملات هوایی اسرائيل به مواضع شبه‌نظامیان وفادار به جمهوری اسلامی در منطقه به کاهش میزان حمایت رژیم ایران از دولت سوریه منجر شده است. علاوه بر آن، هدف قرار دادن مواضع و پایگاه‌های نیروهای وابسته به جمهوری اسلامی در سوریه در دوره اول ریاست‌ جمهوری ترامپ و اعمال سیاست فشار حداکثری علیه رژیم ایران، پشت رژیم بشار اسد را خالی کرد و دمشق را بیشتر در معرض تهدید قرار داد.  

بنابراین عوامل یادشده فرصت دیگری را برای شورشیان فراهم کرد تا بار دیگر درصدد گسترش مناطق تحت نفوذشان برآیند. به همین دلیل و پیش از آنکه فرصت فراهم‌شده از دست برود، گروه‌های مسلح مخالف حملاتشان را علیه نیروهای ارتش سوریه آغاز کردند و در مدتی بسیار کوتاه، چند شهر را به تصرف درآورند. البته اگر نیروهای مخالف دولت بشار اسد با شتاب زیادی وارد عمل نمی‌شدند، رژیم دمشق می‌توانست خطوط مقدم جنگ را بار دیگر تقویت کند، زیرا جنگ حزب‌الله با اسرائيل پایان یافته است و نیروهای حزب‌الله می‌توانستند برای اجرای این ماموریت راهی سوریه شوند.

ابومحمد الجولانی، بنیان‌گذار هیئت تحریرالشام (جبهه النصره)، از اعضای داعش در عراق بود و در نبرد با آمریکا شرکت داشت. پس از مدتی او با گروهش با سازمان القاعده بیعت کرد، اما در سال ۲۰۱۶، روابطش را با القاعده قطع و نام گروهش را به «هیئت تحریرالشام»‌ تغییر داد.

در حال حاضر، هیئت تحریرالشام قدرتمندترین گروه شورشی در سوریه محسوب می‌شود. شمار جنگجویان این گروه بیش از سه هزار نفر تخمین زده می‌شود که شماری از آن‌ها را جنگجویان خارجی تشکیل می‌دهند. اگرچه ایالات متحده این سازمان را به‌عنوان گروه تروریستی معرفی کرده است، ترکیه به صورت نیمه‌رسمی با آن برخورد می‌کند و بر رهبران برجسته و تصمیم‌گیرندگان این سازمان نفوذ زیادی دارد.

هرچند هیئت تحریرالشام در مدتی بسیار کوتاه موفق شد چند شهر مهم سوریه را تصرف کند، انتظار می‌رود دولت دمشق و متحدانش ضدحمله‌ای قوی علیه این گروه شورشی به راه اندازند. ناظران معتقدند که نبرد واقعی هنوز آغاز نشده؛ اما آنچه ساکنان حلب از آن می‌ترسند، این است که شهر آن‌ها در معرض جنگی خونین و ویرانگر قرار گیرد. تردیدی نیست که اگر حلب بار دیگر به میدان جنگ و خشونت تبدیل شود، غیرنظامیان بهای جانی و مالی سنگینی خواهند پرداخت.