با دگرگونی‌های ریشه‌ای که سوریه ممکن است در نتیجه تغییرات ناگهانی و بی‌سابقه سیاسی و امنیتی اخیر، شاهد باشد، چین خود را با واقعیتی جدید و پیچیده‌ مواجه می‌بیند که نیازمند بازنگری مجدد در راهبردهایش در منطقه است. درگیری سوریه و نتایج آن، چالش‌های امنیتی، اقتصادی و سیاسی را تحمیل می‌کند که فراتر از این اصول سنتی است. به همین دلیل، اظهارات سفیر چین در سازمان ملل درباره آمادگی کشورش برای ایفای نقش سازنده در بازگرداندن ثبات در سوریه نشان می‌دهد که پکن به دنبال همکاری در دستیابی به راه‌حل‌های پایدار در منطقه است.

تحولات اخیر سوریه: سقوط رژیم اسد و پیامدهای شگرف آن

پس از سقوط رژیم بشار اسد، سوریه به عرصه رقابت برای قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی که قصد دارند نفوذشان را در منطقه افزایش دهند، تبدیل شد. رژیم سوریه شریک راهبردی قابل‌اعتمادی برای چین بود که می‌توانست در تضمین منافع پکن در خاورمیانه نقشی برجسته ایفا کند.

از سوی دیگر، چین سوریه را یکی از شرکای اصلی پروژه «کمربند و جاده» می‌داند، زیرا موقعیت ویژه این کشور و بندرگاه‌های طرطوس و لاذقیه که بخش مهمی از شبکه جهانی بندرهای مرتبط با آسیا و اروپا محسوب می‌شوند، برای پروژه «کمربند و جاده» اهمیت بسیاری دارند.

علاوه بر آن، همکاری امنیتی میان چین و سوریه در عرصه مبارزه با تروریسم و افراط‌گرایی برای چین اهمیت قابل‌توجهی دارد و باعث می‌شود چین در مبارزه با گروه‌های جدایی‌طلبی که ثبات منطقه خودمختار سین‌کیانگ را تهدید می‌کند، به موفقیت بیشتری دست یابد.

با تسلط مخالفان سوری بر سراسر خاک سوریه، چین در آستانه رویارویی با چالش‌های امنیتی و اقتصادی جدیدی قرار گرفته است. در حالی که پکن به دنبال حفظ منافع اقتصادی خود است، تغییرات اخیر سوریه می‌تواند امنیت ملی چین را تهدید کند، به‌ویژه پس از بازگشت جنگجویان اویغور که به صفوف گروه‌های مسلح در شمال سوریه پیوسته بودند. بنابراین، دگردیسی در سوریه چین را به بازنگری در راهبرد‌های امنیتی در منطقه‌ و نقشی که در سوریه ایفا کند، وامی‌دارد.

اویغورها و سوریه: تهدید امنیتی فزاینده

گزارش‌ها حاکی از آن است که حدود سه هزار جنگجوی اویغور وابسته به گروه‌های مخالف رژیم اسد، از جمله هیئت تحریر شام، در سوریه حضور دارند. این جنگجویان تهدیدی مستقیم برای امنیت داخلی چین به شمار می‌روند، زیرا ممکن است در افزایش فعالیت‌های جدایی‌طلبانه و تروریستی در منطقه خودمختار سین‌کیانگ نقش ایفا کنند. بنابراین، چین مبارزه با تروریسم را اولویت اصلی خود در سوریه قرار داده و به دنبال آن است تا برای جلوگیری از تبدیل شدن قلمرو سوریه به بستری که امنیت ملی چین را تهدید کند، همکاری خود را با مخالفان سوری و کشورهای همسایه آن تقویت کند.

چین همچنین خواستار احترام به اصل «راه‌حل سیاسی داخلی» در سوریه است و در حمایت از تمامیت ارضی این کشور و مخالفت با هرگونه جدایی‌طلبی، موضعی قاطع دارد.

تجربه چین با طالبان: درسی برای چگونگی برخورد با گروه‌های مسلح سوریه

چین ممکن است از تجربه‌اش با طالبان افغانستان و ارتباطی که حتی قبل از خروج ایالات متحده از افغانستان با آن گروه برقرار کرده بود، در سوریه استفاده کند؛ به‌ویژه اینکه رویکرد عمل‌گرایانه چین در برخورد با طالبان در تامین منافع اقتصادی و امنیتی پکن در منطقه نقش مهمی ایفا کرد. به همین ترتیب، پکن ممکن است مجبور شود سیاست مشابهی را در سوریه اتخاذ کند و برای حفظ منافعش، با همه طرف‌ها در تعامل باشد.

ابزارهای قدرت نرم: بازسازی سوریه راهی برای گسترش نفوذ

چین در استفاده از ابزارهای قدرت نرم برای تقویت نفوذ سیاسی خود توانایی ویژه‌ای دارد و این راهبرد را از طریق راه‌اندازی پروژه‌های اقتصادی و زیرساختی با روشی موفقیت‌آمیز انجام می‌دهد. اکنون با ورود سوریه به مرحله بازسازی، پکن به دنبال آن است تا شرکت‌های غول‌پیکر و فناوری‌های پیشرفته‌اش در بازسازی شهرهای ویران‌شده سوریه و احیای اقتصاد آن کشور سهم بزرگی داشته باشند. این تصمیم نشان می‌دهد که چین به‌عنوان یک قدرت اقتصادی جهانی به دنبال تحکیم حضورش در منطقه از طریق سرمایه‌گذاری در پروژه‌های عظیمی است که به ثبات و رفاه سوریه کمک می‌کند.

فو کونگ، سفیر و نماینده دائمی چین در سازمان ملل متحد، معتقد است که چین آماده ایفای نقشی سازنده در برقراری ثبات در سوریه است. این نقش از جمله حمایت از تلاش‌های سازمان ملل برای دستیابی به یک راه‌حل سیاسی مسالمت‌آمیز، نشان‌دهنده تمایل پکن برای کمک به تقویت امنیت داخلی سوریه از طریق تضمین ادامه کار نهادهای دولتی سوریه است.

نقش قدرت‌های منطقه‌ای: حفظ توازن روابط چین در منطقه

در حالی که رقابت میان ترکیه، ایران و کشورهای حوزه خلیج فارس در حال افزایش است، چین در موقعیتی حساس قرار گرفته که نیازمند ایجاد روابط متوازن با طرف‌های مختلف است. ترکیه از برخی گروه‌های سوری حمایت می‌کند، در حالی که جمهوری اسلامی به دنبال حفظ نفوذش در سوریه است. بنابراین، ممکن است چین برای اطمینان از همکاری قدرت‌های مزبور، به‌ویژه با توجه به منافع مشترک در عرصه مبارزه با تروریسم و ​​بازسازی سوریه، مجبور شود امتیازهای اقتصادی و سیاسی بدهد.

روسیه و چین: لزوم بازنگری در مشارکت منطقه‌ای

سقوط رژیم بشار اسد در سوریه دینامیک روابط میان چین و روسیه را دستخوش تغییر خواهد کرد. مسکو که متحد راهبردی پکن در سوریه بود، ممکن است خود را در موقعیت آسیب‌پذیرتری در منطقه بیابد. انتظار می‌رود پکن که به روسیه به‌عنوان یک متحد اصلی در سوریه می‌نگرد، ناگزیر شود در ائتلاف با مسکو تجدیدنظر کند. با وجود این، چین همچنان مشتاق حفظ روابط با روسیه، به‌ویژه در عرصه امنیت منطقه‌ای و پروژه‌های بازسازی سوریه است.

ابتکار کمربند و جاده: فرصت‌ها و چالش‌ها

سوریه یک حلقه مهم در ابتکار «کمربند و جاده» محسوب می‌شود، به‌ویژه اینکه بندرگاه‌های این کشور آسیا را به اروپا متصل می‌کند. اما ادامه بی‌ثباتی سیاسی و امنیتی در سوریه ممکن است پروژه‌های مربوط به کمربند و جاده را تهدید کند. بنابراین، چین برای تضمین ثبات و امنیت بندرهای سوریه و تداوم تجارت، به راهبردی بلندمدت نیاز دارد و این امر باعث می‌شود در سوریه نقش سیاسی پویاتری ایفا کند. به همین دلیل، خواستار ادامه روند گفت‌وگوی فراگیر در سوریه است که با رعایت اصول اساسی حاکمیت ملی سوریه، حل‌وفصل سیاسی را در این کشور تضمین می‌کند.

چالش‌های امنیتی و اقتصادی

علاوه بر نگرانی‌های امنیتی در سوریه، چین با چالش‌های اقتصادی، به‌ویژه با احتمال تشدید رقابت بین‌المللی و منطقه‌ای برای سرمایه‌گذاری‌های در بازسازی سوریه هم مواجه است. در نتیجه، برای اطمینان از نقش محوری خود در این مرحله، باید مشوق‌های جذابی مانند وام‌های بلاعوض ارائه دهد. در عین حال، باید به دنبال گسترش همکاری و هماهنگی با سازمان‌های بین‌المللی باشد تا کمک‌های بشردوستانه در اسرع وقت به مردم سوریه برسد.

چین خود را در سوریه بر سر یک چهارراه راهبردی می‌بیند و در حالی که به دنبال حفظ امنیت و منافع اقتصادی خود است، با فشار قدر‌ت‌های مختلف منطقه‌ای و بین‌المللی مواجه است. از این‌ رو انتظار می‌رود رویکرد آینده چین بر محور تقویت مشارکت‌های منطقه‌ای، سرمایه‌گذاری در بازسازی سوریه و مشارکت پویا در میانجی‌گری‌های بین‌المللی برای حل‌وفصل تنش‌ها و ناسازگاری‌ها استوار باشد.

برگرفته از روزنامه النهارالعربی