تلاش برای تضعیف «محور مقاومت» به جنگ فاجعه‌بار غزه پایان نداد، اما ضربات کوبنده و ویرانگری که حزب‌الله لبنان متحمل آن شد، نشان می‌دهد که این روند تا حذف تهدید گروه‌های شبه‌نظامی وفادار به جمهوری اسلامی در منطقه همچنان ادامه دارد. جنگی را که حزب‌الله به بهانه حمایت از غزه علیه اسرائيل آغاز کرد، به جنگی ویرانگر و سرنوشت‌ساز تبدیل شد و درگیری با اسرائيل نه‌تنها جنوب لبنان را به ویرانی و تباهی کشاند، که مناطق مختلف لبنان، به‌ویژه حومه جنوبی بیروت را نیز که سنگرگاه اصلی این گروه محسوب می‌شود، به‌شدت ویران کرد.

اگر تحولات سوریه را بررسی کنیم، درمی‌یابیم که ضدحمله به تهران و بازوهای جمهوری اسلامی در منطقه جزئی یا تنبیهی نیست، بلکه این راهبرد از محدوده نوار غزه و نابودی جنبش حماس فراتر می‌رود و سراسر منطقه، ازجمله منبع اصلی تهدید، را فرامی‌گیرد. آنچه پس از عملیات طوفان‌الاقصی در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ رخ داد، جمهوری اسلامی و بازوهای آن را در معرض نابودی سامان‌مندی قرار داد و باعث شد رژیم جمهوری اسلامی توان نجات پروژه منطقه‌ای پرهزینه‌اش را از دست بدهد. این در حالی است که رژیم ایران در طول چند دهه گذشته ده‌ها میلیارد دلار را برای گسترش این پروژه بزرگ هزینه کرد و توسعه‌طلبی آن در جهان عرب به جایی رسید که زمانی مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی به خود می‌بالیدند که علاوه‌بر نوار غزه، کنترل چهار پایتخت عربی را در دست دارند.

با توجه به موضع‌گیری‌ها، بیانیه‌ها و خطبه‌های نماز جمعه در ایران می‌توان به میزان مداخله‌های جمهوری اسلامی در کشورهای منطقه و سوءاستفاده از مسئله فلسطین برای هموار کردن مسیر نفوذ به کشورهای عربی پی برد. پس از گذشت چند روز از عملیات طوفان‌الاقصی، که با یک فاجعه تاریخی به پایان رسید، شماری از مقام‌های جمهوری اسلامی این عملیات را واکنشی در قبال طرح‌های عادی‌سازی روابط با اسرائيل به‌ویژه میان عربستان سعودی و اسرائيل دانستند. قابل ذکر است که در ۲۰ سپتامبر ۲۰۲۳ و ۱۷ روز پیش از حمله حماس به اسرائيل، شاهزاده محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، در مصاحبه با فاکس‌نیوز به مسئله عادی‌سازی روابط با اسرائيل اشاره کرده بود. همچنان برخی از رهبران جمهوری اسلامی یکی از دلایل اصلی حمله حماس به اسرائيل را تلاش برای جلوگیری از اجرایی شدن پروژه «گذرگاه اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا» دانستند که ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۳ در دهلی‌نو امضا شد و نشان‌دهنده ائتلاف اقتصادی بین‌المللی میان آمریکا، آسیا، جهان عرب، اسرائیل و اروپا بود.

این ضدحمله از غزه و تحت رهبری جنبش حماس آغاز شد و نوار غزه و مسئله فلسطین را قربانی پروژه منطقه‌ای جمهوری اسلامی کرد. علاوه بر آن، این حمله به نفع روسیه خسته از جنگ اوکراین و چین که رضایتی به تشکیل این ائتلاف و ابتکار بزرگ اقتصادی نداشتند، انجامید. البته اجرایی‌شدن این طرح بزرگ اقتصادی نقش حیاتی در رشد اقتصاد هند، بزرگ‌ترین رقیب چین، دارد که می‌کوشد با استفاده از اختلاف چین و آمریکا بخشی از سرمایه‌گذاری‌های غربی در چین را به هند بکشاند.

اما آنچه پس از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ اتفاق افتاد این بود که غرب، به‌ویژه اسرائیل و ایالات متحده، برای ضربه زدن به پروژه منطقه‌ای جمهوری اسلامی و تضعیف آن در منطقه فرصتی تاریخی پیدا کردند و توانستند رژیم تهران را تا مرز فروپاشی پیش برند. جنگ غزه بیش از یک سال به طول انجامید تا اینکه جنبش حماس با نوار غزه نابود شد و ده‌ها هزار فلسطینی جانشان را از دست دادند. سپس نوبت به حزب‌الله لبنان، مهم‌ترین بازوی نظامی جمهوری اسلامی، رسید. در اواخر ژوئیه گذشته، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، به آمریکا سفر کرد و در آنجا ضمن سخنرانی در کنگره، با جوبایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، کامالا هریس، معاون رئیس‌جمهوری، و دونالد ترامپ دیدار کرد. پس از بازگشت نتانیاهو از ایالات متحده، جنگ علیه حزب‌الله لبنان شدت گرفت، شبه‌نظامیان نیابتی جمهوری اسلامی در منطقه هدف حملاتی کوبنده قرار گرفتند و حمله به قلب ایران آغاز شد.

فواد شکر، فرمانده ارشد نظامی حزب‌الله، در حمله‌ به حومه جنوبی بیروت که سنگرگاه اصلی حزب‌الله است کشته شد و به دنبال آن اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس، در مهمان‌خانه سپاه پاسداران در قلب تهران ترور شد. در بازه زمانی ۱۷ تا ۲۷ سپتامبر گذشته، اسرائيل در واکنش به پاسخ محدود حزب‌الله به ترور فواد شکر، عملیات نظامی علیه حزب‌الله را گسترش داد. این عملیات با انفجار پیجرهای حزب‌الله آغاز و به ترور حسن نصرالله، دبیرکل، و شماری دیگر از رهبران و فرماندهان برجسته این گروه منجر شد. جنگ در لبنان ادامه یافت تا اینکه بخش بزرگی از قابلیت‌های نظامی حزب‌الله از بین رفت و توافق آتش‌بسی حاصل شد که مسیر خلع سلاح کامل این گروه را هموار کرد.

یک روز پس از برقراری آتش‌بس در لبنان، مخالفان اسد حمله گسترده‌ای را علیه نیروی ارتش سوریه آغاز کردند و رژیم بشار اسد در ۸ دسامبر جاری سقوط کرد. تردیدی نیست که قطار تغییر در حال حرکت به سمت عراق و یمن است، به‌ویژه اینکه به گروه‌های مسلح نیابتی جمهوری اسلامی هشدار داده شده که سلاح‌هایشان را به دولت تحویل دهند، وگرنه با سرنوشت حماس و حزب‌الله مواجه خواهند شد. البته علاوه بر تغییر برخورد آمریکا با حوثی‌ها و گسترش حملات اسرائيل به شهرهای صنعا و حدیده و احتمال هدف قرار دادن شهر صعده در شمال یمن، دگردیسی که برای کوتاه‌کردن دست جمهوری اسلامی از منطقه آغاز شده است تا زمان رسیدن به هدف موردنظر ادامه خواهد داشت.

برگرفته از روزنامه النهارالعربی