همزمان با کاهش ۹۰ درصدی صادرات، خارجی‌ها طرح و نقش فرش ایرانی را هم مال خود کردند

«هندی‌ها از طرح و نقش و اسم مناطق ما استفاده می‌کنند و نمی‌گویند این فرش ایرانی است، بلکه می‌گویند فرش بختیاری هندی است»

طرحی گرافیکی از یک نمایشگاه فرش ایرانی‌ــ chatgpt

تحریم‌های اقتصادی گسترده غرب علیه جمهوری اسلامی ایران به دلیل سیاست‌های جنگ‌طلبانه علی خامنه‌ای موجب شده است میزان صادرات فرش ایرانی از ۴۲۶ میلیون دلار در سال ۱۳۹۶ به ۳۷ میلیون دلار در سال ۱۴۰۲ برسد.

این در حالی است که در سال ۱۳۷۳، فرش دستباف ایرانی از مجموع صادرات غیرنفتی ایران سهمی ۴۴ درصدی به خود اختصاص داد و در آن سال دو میلیارد و ۱۱۲ میلیون دلار فرش ایرانی به کشورهای دیگر صادر شد.

اکنون مرتضی حاجی آقامیری، رئیس کمیسیون فرش اتاق بازرگانی ایران، با اعلام این آمار، می‌گوید به دلیل از دست رفتن بازارهای مختلف برای تاجران ایرانی بر اثر تحریم‌های غرب و ممانعت جمهوری اسلامی از پیوستن به گروه ویژه اقدام مالی (اف‌ای‌تی‌اف)، میزان صادرات فرش ایران به اروپا و آمریکا در سال ۱۴۰۰ به کمتر از ۱۰۰ میلیون دلار رسید و پیش‌بینی می‌رود این کاهش ۹۰ درصدی از آخرین سال اجرای برجام تا سال ۱۴۰۲، در سال ۱۴۰۳ کمتر هم بشود.

او همچنین افزود: «در حال حاضر تنها ژاپن، امارات، آلمان، انگلستان و پاکستان خریدار فرش ایران‌اند. پاکستان فرش‌هایی را که امکان صادرات مجدد دارد از ایران می‌خرد و با عوض کردن اسناد، فرش را به آمریکا می‌فرستد. اما هندی‌ها اگرچه از طرح و نقش و اسم مناطق ما استفاده می‌کنند، نمی‌گویند این فرش ایرانی است، بلکه می‌گویند این فرش بختیاری هندی است. ۴۴ درصد صادرات فرش جهان به آمریکا است که ایران هیچ سهمی در آن ندارد.»

رئیس کمیسیون فرش اتاق بازرگانی ایران در ادامه با انتقاد از بی‌توجهی دولت‌های جمهوری اسلامی به صنعت فرش به‌عنوان یکی از میراث‌های باستانی و هنر ملی ایرانیان، درباره میزان تولید فرش دستباف ایرانی گفت: «در حالی که صادرات ما به‌شدت در حال کاهش است، آمارهای مرکز ملی فرش معمولا هرساله رو به افزایش است،. وقتی شرایط صادراتی ما این چنین است، چگونه تولید افزایش یافته است؟ سال ۱۴۰۰ گفتند ۳.۳ میلیون مترمربع تولید فرش داشتیم و در سال ۱۴۰۲ هم اعلام شد که به ۳.۹ میلیون مترمربع رسیده است، اما من چندان به این آمار اعتماد ندارم، چون مرکز ملی فرش اصلا سه ماه است که رئیس ندارد.»

 با افزایش تحریم‌های اقتصادی آمریکا و اروپا علیه جمهوری اسلامی ایران از دهه ۱۳۹۰ و گسترش فساد ساختاری در نظام جمهوری اسلامی، فرش دستباف یکی از اولین محصولاتی بود که از این موضوع آسیب دید. در فاصله سال‌های ۱۳۹۱ تا ۱۴۰۱ هند با صادرات فرش به ارزش ۳۱۰ میلیون دلار و سهم حدود ۳۰ درصدی، چین با ۹۳ میلیون دلار و سهم ۹ درصدی و مصر با ۸۹.۸ میلیون دلار و سهم کمتر از ۹ درصدی، به سه کشور برتر صادرات فرش در جهان تبدیل شدند.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

تعطیلی کارگاه‌های فرش دستباف در ایران یکی از پیامدهای مهم سقوط ارزش صادراتی این کالا است و افزایش هزینه‌های تولید در ایران به دلیل تورم بالا،  نیز در کنار مشکلات اقتصادی باعث شده است تا در خانه‌ ایرانی‌ها هم فرش‌ ماشینی جایگزین فرش‌ دستباف شوند.

به گفته منوچهر طلایی، دبیر اتحادیه صادرکنندگان فرش دستباف اصفهان، بسیاری از صادرکنندگان به دلیل مشکلات اقتصادی و نوسان‌های ارزی، فعالیتشان را متوقف کرده‌اند. او می‌گوید تعداد تاجران فرش اصفهان از ۱۵۰ نفر به ۱۵ مجموعه تجاری کاهش‌ یافته و این امر بر تعطیلی کارگاه‌های قدیمی در اصفهان تاثیر منفی گذاشته است.

فرش اصفهان که قدمت آن به دوران صفویه می‌رسد، از مهم‌ترین جلوه‌های فرهنگی و هنری ایران محسوب می‌شود و تعطیلی کارگاه‌های آن می‌تواند به فراموشی این سبک فرش دستباف منجر شود.

 در سال‌های اخیر، برخی کشورهای همسایه ایران هم تلاش کرده‌اند با جذب طراحان و بافندگان فرش ایرانی، این هنر ملی را به کشورهای خود منتقل کنند. در یک نمونه فعالان صنعت فرش ایران در سال ۱۴۰۰ هشدار دادند که ترکیه با پیشنهاد حقوقی بالغ بر سه هزار دلار، در حال جذب طراحان و بافندگان فرش ایرانی است.

بیشتر از فرهنگ و هنر