تخت جمشید، میراث به‌جامانده از دوران شکوه و جلال ایرانیان در دوران هخامنشیان، این روزها با مخاطرات متعددی مواجه است. از رشد گل‌سنگ‌ها روی آثار تاریخی گرفته تا فرونشست زمین در پی بهره‌برداری بی‌رویه از منابع زیرزمینی. در این میان، مسئولان میراث فرهنگی جمهوری اسلامی نه‌تنها برای نجات‌ این محوطه باستانی اقدام موثری انجام نمی‌دهد که با یکسری برنامه‌ها و پروژه‌های هدفمند، روند تخریب را به‌شکلی فزاینده‌ تشدید کرده‌اند.

تنها در چند ماه اخیر موارد متعددی از خطرهایی که تخت جمشید را در معرض خطر نابودی قرار می‌دهند، خبرساز شدند که از جمله آن‌ها ساخت استخر، حفر چاه‌های کشاورزی، احداث سرویس بهداشتی و عملیات ترمیم غیرکارشناسانه است.

 در تازه‌ترین رخداد، نیز کارشناسان میراث فرهنگی از بروز حادثه‌ای در این محوطه باستانی به دلیل مرمت نیمه‌کاره کاخ صدستون در شرق حیاط کاخ آپادانا خبر دادند. بر مبنای گزارش‌ رسانه‌های داخلی، این این پروژه که پنج سال پیش آغاز شد، نه‌تنها به سرانجام نرسید، بلکه همان مرمت نیمه‌کاره هم به دلیل استفاده نادرست از مواد مرمتی اکنون از هم پاشیده است.

در روزهای اخیر برخی فعالان میراث فرهنگی تصاویری را در شبکه‌های اجتماعی منتشر کردند که نشان می‌داد گل‌ستون کاخ صدستون در پی مرمت غیراصولی تخریب شده است. با انتشار این تصاویر، شهرام رهبر، مسئول گروه حفاظت و مرمت پایگاه میراث جهانی تخت جمشید، ضمن توجیه توقف عملیات مرمت گفت که ادامه کار مرمت گل‌ستون به دلیل شرایط اقلیمی و سرمای هوا به بهار ۱۴۰۴ موکول شده است.

او همچنین اذعان کرد مرمت گل‌ستون کاخ صدستون بدون استفاده از میله‌گذاری، با چسب آرولدیت و ملات پایه آهکی لدان انجام شده بود و اکنون بخشی از این مرمت به بازبینی و اصلاح نیاز دارد.

به گفته مسئول گروه حفاظت و مرمت پایگاه میراث جهانی تخت جمشید، این گل‌ستون از بازسازی علمی ۷۴۰ قطعه شکسته‌شده تشکیل و مرمت اولیه آن در سال‌های ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ انجام شد.

بر اساس گزارش سایت فرارو، ماده مرمتی لدان که کارشناسان ایتالیایی اوایل دهه ۱۳۹۰ به ایران آوردند، به‌عنوان ماده‌ای نرم، بدون آسیب‌های جمعی و قابل‌جایگزینی شناخته می‌شود. این ماده تنها برای پوشش ترک‌های ظریف در سنگ‌های کوچک مناسب است و استفاده از آن برای ضخامت‌های زیاد صحیح نیست. با وجود این، مشخص نیست چرا از این ماده در مرمت گل‌ستون کاخ صدستون استفاده شده است. علاوه بر این، چسب اپوکسی با نام تجاری آرولدیت هم برای اتصال قطعات بزرگ سنگ مناسب نیست و روش اصولی این کار استفاده از مفتول فولادی ضدزنگ است.

تخریب گل‌ستون تنها یکی از مشکلات تخت جمشید است. در سال‌های اخیر، انتقادهای زیادی به مدیریت این محوطه مطرح شده است. از جمله، جابجایی استادکاران سنتی با کارشناسان جدید، تعطیلی کارگاه‌های مرمت، کاهش حضور کارشناسان در مجموعه، بی‌خبری از شورای فنی پارسه و فقدان حفاظت مناسب پس از اجرای پروژه‌های مرمتی.

مجموعه تخت جمشید آبان ۱۳۵۸ در فهرست میراث ملی یونسکو ثبت شد. این مجموعه باستانی که در استان فارس و در نزدیکی شهر شیراز قرار دارد، پایتخت باشکوه امپراتوری هخامنشیان بود و اکنون نیز یکی از پربازدیدترین آثار تاریخی و باستانی ایران است؛ به‌ طوری‌ که بسیاری از ایرانیان در مناسبت‌های خاص مانند عید نوروز ترجیح می‌دهند در تخت جمشید باشند.

پایتخت هخامنشیان در دشت مرودشت، طی بیش از چهار دهه حکمرانی جمهوری اسلامی با مخاطرات متعدد از جمله سرقت‌ها و آسیب‌های فیزیکی مواجه شده و اکنون نیز با تهدیدهای مختلفی روبرو است.

طبق اعلام علیرضا عسگری، مدیر این پایگاه جهانی، بودجه اختصاصی تخت جمشید از حدود دو سال پیش قطع شده و چنانچه بودجه مازادی در استانداری موجود باشد، به این مجموعه تاریخی می‌رسد. عجیب اینکه دولت‌ جمهوری اسلامی از اختصاص درآمد حاصل از فروش بلیت این مجموعه برای نگهداری و حفاظت از آن هم امتناع می‌کند.