در دو هفته گذشته، دست‌کم ۱۷ ویدیو از زورگیری خشن، قتل و ضرب‌وشتم مردم به دست سارقان در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است.

با وجود آنکه نیروی انتظامی، مرکز آمار و قوه قضاییه جمهوری اسلامی ایران در دو سال اخیر از انتشار هرگونه آمار دقیق درباره میزان افزایش سرقت، قتل و نزاع‌های خیابانی امتناع کرده‌اند، گزارش‌ مددکاران اجتماعی، اخبار و ویدیوهای منتشرشده در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی، در کنار آمار مقام‌های پلیس مبنی برای افزایش تعداد بازداشت سارقان، نشان‌دهنده گسترش چشمگیر این بحران در جامعه ایران‌ است.

پس از آنکه دو سارق موتورسوار در روز ۲۴ بهمن امیرمحمد خالقی، دانشجوی ۱۹ ساله دانشگاه تهران، را به قتل رساندند، بسیاری از رسانه‌ها، تحلیلگران، جامعه‌شناسان و مددکاران اجتماعی در ایران، تاکید کردند که افزایش فقر، مشکلات معیشتی و بیکاری دلیل اصلی ناامنی خیابان‌های ایران و چند برابر شدن تعداد سارقان در سال‌های اخیر بوده است.

در تازه‌ترین مورد، عباسعلی محمدیان، فرمانده نیروی انتظامی تهران روز ۸ اسفند خبر داد که ماموران پلیس در پایتخت ایران فقط در ۷۲ ساعت اخیر، ۲۶۵ سارق را دستگیر کرده‌اند. چنین آمارهایی که فرماندهان نظامی معمولا با هدف تمجید از عملکرد خود در کشف سرقت‌ها و بازداشت سارقان منتشر می‌شوند، تایید کننده ورود جمعیت بیشتری از جامعه ایران به جمع بزهکاران اجتماعی و سارقان است.

از سوی دیگر، مرکز آمار ایران در آخرین گزارش‌هایش درباره تعداد سرقت‌ها در ایران، تیرماه ۱۴۰۱ اعلام کرد که از سال ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۰ میزان سرقت در ایران ۴.۵ برابر شده است. بر این اساس، شمار سرقت‌ها در سال ۱۳۹۵ حدود ۳۴۳ هزار فقره بود که در سال ۱۴۰۰ به یک میلیون و ۴۰۰ هزار فقره رسید.

این در حالی است که معاون اجتماعی و پيشگيری از وقوع جرم در قوه قضاييه جمهوری اسلامی نیز آذرماه ۱۴۰۰ خبر داد: «سالانه يک ميليون نفر در رابطه با سرقت دستگير می‌شوند» که با توجه به گزارش مرکز آمار ایران، به نظر می‌رسد عامل حدود ۴۰۰ هزار سرقت افرادی‌اند که بیش از یک بار دست به این کار زده‌اند.

با توجه به جمعیت ۸۵ میلیون نفری ایران، این عدد در مقایسه با کشورهای اروپایی یا کشورهای حاشیه خلیج فارس، رکوردی بزرگ محسوب می‌شود و نشان می‌دهد شمار سارقان در ایران از حدود ۱۵ سال پیش که حدود ۱۰۰ هزار نفر بوده، ۱۰ برابر شده است.

روزنامه سازندگی هفته گذشته گزارش داد که تهران حدود دو هزار و ۱۰۰ مکان بی‌دفاع شهری دارد. منظور از فضای بی‌دفاع شهری مکانی میان حوزه خصوصی و حکومتی است که آنجا عنصر نظارتی وجود ندارد و این فضاها به دلیل شرایط کالبدی و اجتماعی خود که ناشی از فقر و بیکاری ساکنان آن است، در افزایش جرائم و بزهکاری‌ها نقش بسزایی دارند.

با این حال مقام‌های نیروی انتظامی جمهوری اسلامی به‌جای افزایش نیروهای خود و افزایش اقدام‌های امنیتی برای حفظ امنیت شهروندان، همچنان گروهی از نیروها و سربازانشان را در حوزه‌هایی علیه منافع زنان و مردان ایرانی مانند سرکوب مخالفان حجاب اجباری یا بازداشت مصرف‌کنندگان مشروبات الکلی به کار می‌گیرند و از طرفی با ارسال پیامک‌هایی، به مردم توصیه می‌کنند برای جلوگیری از سرقت، از نمایش تلفن همراه خود در ملاعام خودداری کنند.

کارن ابری‌نیا، استاد دانشگاه تهران و دبیر کانون صنفی استادان دانشگاه، روز ۲۷ بهمن در گفتگو با سایت خبرآنلاین، اوضاع اقتصادی ایران را در قتل امیرمحمد خالقی دخیل دانست و هشدار داد: «وقتی شرایط اقتصادی بحرانی می‌شود، دزدی‌ها هم افزایش پیدا می‌کند. در این وضعیت است که این جوان ما در دانشگاه تهران به قتل رسید و همه ناراحت‌اند.»

محمد بطحایی، معاون وزیر کشور و رئیس سازمان امور اجتماعی ایران، روز ۲۹ بهمن در واکنش به کشته شدن امیرمحمد خالقی، «رشد هم‌زمان تورم و سرقت» را تایید کرد و با اشاره به آمارهای بانک مرکزی و سالنامه آماری، گفت که متغیرهای اقتصادی مانند رشد اقتصادی منفی، بیکاری، تورم و وضعیت اقتصادی خانوارها از جمله عواملی‌اند که می‌توانند بر جرم تاثیرگذار باشند.

۲۰ آبان سال هم رضا اکبری، معاون سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای ایران، از سرقت سالانه ۵۰ تا ۱۰۰ میلیارد تومان علائم و تجهیزات ایمنی و روشنایی در سطح جاده‌های ایران خبر داد و تاکید کرد که «چون سارقان از اقشار فقیر جامعه‌اند، مجازات آن‌ها عملا ممکن نیست».

در نمونه‌ای دیگر، روزنامه هم‌میهن در مهرماه از «افزایش سرقت نان و مواد غذایی در تهران» خبر داد و نوشت افرادی به دلیل ناتوانی در خرید، به بهانه همراه نداشتن کارت بانکی یا گذاشتن خریدها‌ روی موتورسیکلت می‌روند و دیگر باز نمی‌گردند.

علی ولی‌پور گودرزی، رئیس پلیس آگاهی شهر تهران، نیز تابستان امسال گفت: «برخی سارقان تنها به دلیل شرایط اقتصادی دست به سرقت می‌زنند و اگر شرایط بهبود یابد، از تعداد آن‌ها کاسته خواهد شد.»

 روزنامه شرق هم اردیبهشت ۱۴۰ نوشت: «به دلیل مشکلات اقتصادی شهروندان، سرقت تجهیزات ارتباطی و اینترنتی در سه سال گذشته حدود ۵ برابر رشد کرده است.»

با وجود چنین شرایطی، افزایش تهدیدهای نظامی علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی و دیگر مقام‌های ارشد نظام ایران و سپاه پاسداران علیه آمریکا و اسرائیل در هفته‌های اخیر، نشان می‌دهد که اولویت این افراد همچنان پیگیری سیاست‌های جنگ‌طلبانه و سرمایه‌گذاری در بخش‌های نظامی و هسته‌ای خواهد بود و با این شرایط، وخیم‌تر شدن وضعیت بحران‌های اجتماعی در ایران مانند سرقت و قتل و زورگیری اجتناب‌ناپذیر است.