عبدالله اوجالان، رهبر زندانی حزب کارگران کردستان ترکیه (پ‌ک‌ک)، در بیانیه‌ای تاریخی که روز پنج‌شنبه ۲۷ فوریه (۹ اسفند) توسط سیاستمداران حامی کرد منتشر شد، از این گروه خواست تا سلاح‌های خود را زمین بگذارند و منحل شوند.

این درخواست اوجالان ممکن است نقطه عطفی در درگیری‌های چهار دهه‌ای میان پ‌ک‌ک و دولت ترکیه باشد؛ جنگی که تاکنون جان ده‌ها هزار نفر را گرفته است.

اوجالان در این بیانیه یک‌ونیم صفحه‌ای توضیح داد که مبارزه مسلحانه در گذشته به دلیل سیاست‌های سرکوب هویت کردی و محدودیت‌های حقوقی و اجتماعی ضروری بوده است. اما او اکنون معتقد است که با اصلاحات دولت ترکیه از سال ۲۰۱۴ و تحولات منطقه‌ای، دیگر نیازی به مقاومت مسلحانه نیست. او تأکید کرد: «بنابراین، پ‌ک‌ک باید منحل شود.»

انتشار بیانیه و واکنش‌ها

پیام اوجالان توسط هیئتی از سیاستمداران حزب دموکراسی و برابری ملت‌ها (DEM)، معروف به هیئت امرالی، قرائت شد. این گروه که روز پنج‌شنبه با او در جزیره امرالی، محل زندانش، دیدار داشتند، شامل وکیلی از اوجالان و یکی از سیاستمداران نزدیک به ستاد مرکزی پ‌ک‌ک در کوه‌های قندیل عراق بود.

بیانیه اوجالان به‌صورت زنده از صفحه‌های نمایش بزرگ در شهرهای کردنشین وان و دیاربکر پخش شد.

پ‌ک‌ک از سوی ترکیه، آمریکا و اتحادیه اروپا به عنوان سازمانی تروریستی شناخته می‌شود. مذاکرات میان اوجالان و دولت ترکیه از سال گذشته آغاز شد و برای اولین‌بار توسط دولت باغچلی، رهبر حزب ملی‌گرای ترکیه (MHP) و از متحدان نزدیک اردوغان، علنی شد.

در اکتبر ۲۰۲۴، باغچلی پیشنهاد داد که اوجالان در پارلمان ترکیه سخنرانی کند و رسماً انحلال پ‌ک‌ک را اعلام نماید. این اقدام می‌تواند مسیر را برای یک فرآیند قانونی باز کند که احتمالاً منجر به آزادی اوجالان تحت «حق امید» شود. این اصل حقوقی حبس ابد بدون عفو را رد کرده و مدت محکومیت را به حداکثر ۲۵ سال محدود می‌کند.

بسیاری از تحلیل‌گران در آنکارا معتقدند که هدف اصلی دولت ترکیه از مذاکره با اوجالان، مدیریت بحران‌های منطقه‌ای، به‌ویژه تنش‌های رو به افزایش بین اسرائیل و ایران است. مقامات ترکیه نگران هستند که مسئله کردها به یک نقطه ضعف استراتژیک تبدیل شود و حل این بحران را کلید ثبات داخلی و منطقه‌ای می‌دانند.

در این راستا، برخی منابع از احتمال یک توافق عملی میان آنکارا و گروه‌های کرد سوریه، از جمله نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) که مورد حمایت آمریکا هستند، خبر داده‌اند.

یک مقام ترک به رسانه‌ها گفت که آنکارا انتظار دارد پ‌ک‌ک از دستور اوجالان پیروی کند، اما برخی جناح‌های این گروه ممکن است مقاومت نشان دهند. او هشدار داد:

«کسانی که از این فرمان سرپیچی کنند، با قدرت کامل ارتش و قوانین ترکیه روبه‌رو خواهند شد.»

از سال ۲۰۱۶، ترکیه با استفاده از پهپادهای مسلح و جنگ الکترونیک موفق شده است پ‌ک‌ک را از خاک خود بیرون براند و با ایجاد پایگاه‌های نظامی در شمال عراق، راه‌های سنتی نفوذ این گروه به ترکیه را مسدود کند.

رهبران پ‌ک‌ک بارها اعلام کرده‌اند که از پیام اوجالان پیروی خواهند کرد. در این میان، اردوغان ترجیح داده است که در حاشیه بماند و ریسک سیاسی این مذاکرات را به باغچلی بسپارد، هرچند در برخی موارد حضور غیرمستقیم خود را نشان داده است.

با این حال، سوال اصلی این است که آیا این اعلامیه تاریخی واقعاً به پایان درگیری‌های مسلحانه در ترکیه منجر خواهد شد یا خیر؟