خانه تاریخی باقرخان، از رهبران جنبش مشروطه‌خواهی در تبریز، به دلیل بی‌اعتنایی مسئولان میراث فرهنگی و شهرداری، به پاتوق مصرف‌کنندگان مواد مخدر و محل انباشت زباله تبدیل شده است و در معرض خطر جدی فروریختن قرار دارد.

این خانه تاریخی که پیشینه‌ آن به دوران قاجار بازمی‌گردد و در فهرست میراث ملی ایران ثبت است، با مساحتی بالغ بر چهار هزار و ۸۵۰ مترمربع، به دلیل فرسایش شدید نیازمند مرمت فوری است. با این حال، آن‌طور که فعالان محلی خبر داده‌اند، مسئولان برای مرمت و نگهداری این اثر تاریخی اقدامی انجام نمی‌دهند.

خانه باقرخان در کوچه سالار دربندی محله تاریخی خیاوان تبریز قرار دارد و در دوران مبارزات برای مشروطه به‌عنوان مرکز فرماندهی مشروطه‌خواهان تحت رهبری باقرخان، در مسیر فتح تهران نقش مهمی ایفا کرد.

گزارش‌ها حاکی از آن است که به دلیل اختلاف بین ورثه، تملک این خانه تاریخی ممکن نیست و شهرداری و اداره میراث فرهنگی نیز با همین بهانه از هرگونه اقدام برای مرمت و احیای آن خودداری کرده‌اند.

احمد حمزه‌زاده، مدیرکل میراث فرهنگی استان آذربایجان شرقی، پاییز سال گذشته اعلام کرد که مشکلات مربوط به اخذ رضایت از وراث باعث پیچیدگی روند تملک خانه باقرخان شده و با وجود آنکه مسائل مربوط به ۳۲ نفر از وراث حل‌وفصل شد، موافقت چهار وارث دیگر هنوز به دست نیامده است.

حمزه‌زاده ابراز امیدواری کرد که با همکاری شهرداری و شورای اسلامی شهر تبریز، مشکل تملک این خانه تاریخی حل شود، اما این وعده هنوز محقق نشده است. در نتیجه، خانه باقرخان که در فهرست آثار ملی ایران ثبت است، به ویرانه‌ای تبدیل شده و کارشناسان هشدار داده‌اند که در صورت ادامه بی‌توجهی‌ها، خطر فروریختن این مرکز فرماندهی مشروطه‌خواهان جدی است.

تصاویری که اخیرا از این خانه منتشر شد، وضعیت بحرانی‌ آن را نشان می‌دهد. مهرداد عظیمی، مدیرعامل انجمن مرمت استان آذربایجان شرقی و فعال میراث‌ فرهنگی این استان، با بیان اینکه نابسامانی بناهای تاریخی تبریز به خانه باقرخان محدود نیست، به خبرگزاری ایلنا گفت که خانه‌های ثبت ملی دیگری همچون خانه تاریخی «کلکته‌چی» نیز وضعیت مشابهی دارند.

این فعال میراث فرهنگی به وضعیت خانه ستارخان اشاره کرد که هرچند بودجه مرمت آن تامین شده، پس از مرمت کاربری اداری پیدا کرده است و امکان بازدید عمومی از آن وجود ندارد.

عظیمی با تاکید بر اینکه خانه باقرخان اهمیت ملی دارد و باید در اولویت مرمت قرار گیرد، افزود که مشکل تنها تملک بنا نیست؛ بلکه تعارض‌ها میان میراث‌ فرهنگی و شهرداری تبریز نیز در ضعف حفاظت و مرمت این بنای تاریخی نقش داشته و مرمت آن را به تاخیر انداخته است.

شهرداری تبریز مدعی است که تنها وظیفه‌اش تملک بنای تاریخی است و نمی‌تواند هزینه مرمت آن را تامین کند. از طرفی، میراث‌ فرهنگی نیز اعلام کرده است که نمی‌تواند هزینه مرمت این خانه را تامین کند. به گفته این کنشگر میراث فرهنگی، به دلیل همین کشمکش‌های بین شهرداری و میراث فرهنگی، مطالعات اولیه مرمت خانه باقرخان منتفی شده است و این خانه در حال حاضر در یک محوطه وسیع بدون هیچ بودجه‌ای برای مرمت و احیا، در خطر تخریب کامل قرار دارد.

باقرخان، ملقب به «سالار ملی»، یکی از برجسته‌ترین شخصیت‌های تاریخ مشروطه ایران، در سال ۱۲۵۵ هجری شمسی در تبریز به دنیا آمد. او در دوران جوانی به‌عنوان یکی از فرماندهان مبارزه در تبریز شناخته شد و در جنبش مشروطه‌خواهی نقش کلیدی ایفا کرد. باقرخان ابتدا به‌عنوان یکی از فرماندهان محلی، در جنگ‌های داخلی ایران در قرن نوزدهم حضور داشت و بعدها یکی از مهم‌ترین رهبران مشروطه‌خواهان تبریز و سایر مناطق ایران شد.

در دوران مشروطه، باقرخان به‌ویژه در جریان دفاع از تبریز علیه نیروهای استبدادی تحت حمایت محمدعلی‌شاه، نقشی حیاتی ایفا کرد. او در مقام فرمانده مشروطه‌خواهان تبریز توانست مقابل نیروهای محمدعلی‌شاه ایستادگی کند و تبریز را در چندین نوبت از خطر سقوط نجات دهد. یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای او فتح تهران به همراه سایر مشروطه‌خواهان بود که به سلطنت محمدعلی‌شاه قاجار پایان داد.