تداوم روند کاهش قیمت نفت و نامشخص بودن زمان ایجاد دوباره ثبات در بازار نفت  باعث  افزایش نگرانی‌ها در بین کشورهای عمده تولید کننده نفت شده است.  اقتصاد اکثر کشورهای تولید کننده نفت به صادرات نفت وابسته است و نوسانات قیمت نفت نه تنها باعث کسر بودجه می‌شود، بلکه بر وضعیت اقتصادی و معیشت و رفاه مردم تاثیر مستقیمی می‌گذارد. در این بین آمریکا هم که پس از انقلاب گاز شیل به صادر کننده انرژی تبدیل شده است،  تحولات بازار نفت را بادقت رصد می‌کند. در ماه‌های اخیر، کاهش تدریجی قیمت نفت زنگ خطر را برای صنعت شیل آمریکا به صدا درآورده است. 

 طی هفته‌های گذشته، شخص ترامپ همراه با مشاور امنیت ملی کاخ سفید، وزیر انرژی، وزیر امورخارجه و رسانه‌های آمریکا، به صورت هماهنگ دیپلماسی فشرده ای برای ایجاد ثبات در بازار نفت به کار گرفتند. ترامپ بارها با پوتین و بن‌سلمان گفت‌وگو کرد تا این کشورها همراه با دیگر اعضای اوپک پلاس، با رسیدن به توافقی، روند کاهش تولید را طبق برنامه شروع کنند تا با کاهش تولید، قیمت نفت به مرور افزایش یابد. با این حال، در روزهای اخیر بازار نفت شاهد نوسان دوباره قیمت و کاهش بیشتر قیمت نفت بود.

استقلال انرژی

انقلاب گاز شیل در آمریکا که با حمایت همه‌جانبه دولت همراه است، باعث افزایش ظرفیت تولید نفت و گاز شده است. در ماه دسامبر گذشته برای اولین بار در تاریخ، آمریکا  توانست با افزایش تولید به صادر کننده خالص نفت تبدیل شود؛ هر چند این کشور مجبور است نفت شیل را با توجه به خواص شیمیایی آن با نفت خام وارداتی ترکیب کند تا بتواند در پالایشگاه‌ها تصفیه و مصرف شود.  استقلال انرژی یکی از مواردی است که ترامپ بارها از آن به عنوان نقطه‌قوت دولت خود نام برده است. باید خاطرنشان کرد که تا پیش از شیوع ویروس کرونا، آمریکا روزانه در حدود ۱۴ میلیون و  ۸۰۰ هزار بشکه نفت تولید می‌کرد .

احتمال بیکاری کارگران صنعت شیل

در حال حاضر  بیش از سه  هزار شرکت در صنعت شیل فعالیت دارند که اکثریت آن‌ها در طول روز تولید محدودی دارند. همچنین، بیش از شش میلیون نفر در صنعت انرژی آمریکا مشغول فعالیت هستند.  کاهش قیمت نفت به معنای تعطیلی دکل‌های حفاری  در صنعت شیل، بیکاری کارگران، و کاهش رشد اقتصادی است. افزایش رشد اقتصادی و کاهش نرخ بیکاری می‌توانست برگ برنده ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری ماه نوامبر باشد، اما شیوع ویروس کرونا و کاهش قیمت نفت باعث شده است تا نگرانی‌ها نسبت به تاثیر منفی این موارد بر رای کارگران صنعت انرژی و صاحبان صنعت شیل افزایش یابد. در انتخابات قبلی، صاحبان صنایع شیل حمایت گسترده‌ای از ترامپ به عمل آوردند و لابی صاحبان آن صنعت نیز کمک مالی زیادی به کارزار انتخاباتی ترامپ کردند. ترامپ برای پیروزی در انتخابات، نیازمند رای این قشر از جامعه است.

کاهش قیمت نفت و غیراقتصادی بودن تولید نفت شیل

تولید نفت شیل در قیاس با نفت متعارف، پرهزینه‌تر است.  هزینه کم تولید نفت در عربستان در قیاس با هزینه تولید نفت شیل، باعث شده است تا میزان آسیب‌پذیری صنعت شیل از نوسانات بازار نفت بیشتر باشد. با قیمت‌های فعلی نفت، تولید نفت شیل برای اکثر تولید‌کنندگان آن مقرون به صرفه نیست. به همین خاطر است که برای اولین بار در تاریخ آمریکا، رئیس جمهوری این کشور در تلاش برای افزایش قیمت نفت در بازار است. دولت ترامپ در تلاش است تا با استفاده از تمامی امکانات موجود، از صنعت شیل در برابر نوسانات قیمت نفت حمایت کند. عدم توافق عربستان و روسیه برای کاهش تولید نفت پیش از اجلاس اوپک در ماه مارس، باعث شد تا این نظریه در رسانه‌های آمریکا مطرح شود که این دو کشور با هدف ضربه زدن به صنعت شیل، جنگ قیمت نفت را شروع کرده‌اند.

تعطیلی شرکت‌های نفت شیل

برخی کارشناسان اقتصاد انرژی بر این باورند که تعطیلی شرکت‌های نفت شیل برای کاهش میزان خسارت ناشی از نوسان قیمت نفت، منطقی نیست؛ چرا که به سوالات بسیاری باید قبل از تعطیلی این شرکت‌ها پاسخ داده شود. برای نمونه، هزینه تعطیلی این شرکت‌ها چقدر است؟ تکلیف قراردادهای فعلی این شرکت‌ها چه خواهد شد؟ این شرکت‌ها در قبال  قراردادهای لغو شده باید چه میزان غرامت پرداخت کنند؟ با توجه به تعطیلی شرکت‌ها، به کارگران بیکار شده باید چه مقدار غرامت پرداخت کرد؟ در ضمن، مسئله اصلی این است که هزینه تعطیلی دکل‌های چاه‌های نفت بسیار زیاد است. این شرکت‌ها برای تداوم حضور در بازار نفت، نیازمند ادامه تولید نفت هستند.

اعطای وام به شرکت‌های نفت شیل

با توجه به شیوع ویروس کرونا و تعطیلی برخی از کارخانه‌ها و واحدهای صنفی، دولت ترامپ چند بسته حمایتی برای کمک به این واحدهای تولیدی، صنعتی و خدماتی آماده کرد که بر اساس آن‌، به این واحدها کمک مالی ارائه می‌شود. در این بین، شرکت‌های انرژی آمریکا هم از کاهش قیمت نفت خسارت دیده‌اند . روز   ۲۵ آوریل استیو منوچین، وزیر خزانه‌داری دولت ترامپ، از طرحی برای بررسی امکان اعطای وام برای کمک به صنعت نفت خبر داد. وی همچنین از بررسی طرح خرید سهام شرکت‌های انرژی توسط دولت ترامپ سخن گفت. یکی از اقداماتی که دولت ترامپ در جهت حمایت از صنعت شیل می‌تواند انجام دهد، این است که در ازای هر بشکه نفت تولیدی این شرکت‌ها که روزانه راهی بازار نشود، به این شرکت‌ها کمک مالی کند. این شرکت‌ها در مقابل باید نفت تولید شده را ذخیره سازی کنند.

آمریکا از برخی از کشورها نفت وارد می‌کند و پس از ترکیب آن با نفت تولیدی داخل، به پالایشگاها تحویل می‌دهد. دولت ترامپ برای حمایت از صنعت نفت شیل می‌تواند برای مدتی محدود، مثلا یک ماه، واردات نفت از خارج، بر فرض از عربستان، را به تعویق اندازد. در این صورت، با مصرف تدریجی از ذخایر نفت، فضا برای ذخیره نفت تازه ایجاد خواهد شد.  یکی دیگر از اقدامات آمریکا برای مواجهه با نوسانات قیمت نفت، افزایش ظرفیت ذخایر استراتژیک نفت است.

با توجه به به‌هم پیوستگی بازار جهانی انرژی، نمی‌توان قاطعانه بحث استقلال انرژی را مطرح کرد، اما می‌توان با تکیه بر  تولیدات داخلی و سرمایه‌گذاری در تکنولوژی‌های تجدید که تولید انرژی را مقرون به‌صرفه‌تر سازد، از میزان وابستگی به منابع خارجی تا حدی کاست و نوسانات بازار انرژی را مدیریت کرد. ترامپ به هیچ وجه مایل نیست که در آستانه انتحابات ریاست جمهوری، برگ برنده خود را به راحتی از دست بدهد.  بسته‌های حمایتی از صنعت شیل، در کوتاه مدت می‌تواند تا حدی باعث جبران خسارت به این صنعت شود.  آنچه قطعی به نظر می‌رسد، تداوم حمایت دولت آمریکا از صنعت شیل در هر شرایطی است.

دولت ترامپ همچنین می‌تواند با ارائه وام، از شرکت‌های نفت شیل حمایت کند. باید خاطر نشان کرد که باید تاثیر شیوع ویروس کرونا در اقتصاد جهانی به صورت کامل مشخص شود. تا زمان افزایش تقاضا و افزایش تدریجی قیمت نفت به‌نحوی که منجر به اقتصادی بودن تولید نفت شیل شود، صنعت شیل نیازمند تداوم حمایت مالی و سیاسی  دولت خواهد بود. با توجه به شرایط پیجیده بازار نفت، هیچ کشوری به تنهایی نمی‌تواند باعث ایجاد ثبات در بازار شود و همه کشورهای عمده تولید کننده نفت نیازمند همکاری برای کاهش تولید و اتخاذ راهبردی هماهنگ هستند.