به دنبال افزایش انتقادها از پنهان‌کاری و تعلل دولت چین در اطلاع‌رسانی در مورد شیوع کووید-۱۹ در این کشور، سفیران چین در دیگر کشورها می‌کوشند با استفاده از اهرم روابط تجاری، از آغاز تحقیقات بین‌المللی در این زمینه جلوگیری کنند.

ایران و استرالیا به عنوان دو کشوری که روابط اقتصادی بسیار گسترده‌ای با چین دارند،‌ اخیرا هدف این تهدید‌ها قرار گرفتند. چگونگی واکنش تهران و کنبرا به اعمال فشار پکن، چکیده‌ای است از پیامدهای انزواطلبی و دیپلماسی نامتوازن و ایدئولوژی محور در مقابل مزایای پیش روی یک «کشور عادی».

در نتیجه این دو رویکرد متفاوت، ایران ناگزیر به تحسین خطاهای دومین قدرت اقتصادی جهان در شیوع یک بیماری همه‌گیری می‌شود تا راه تجارت چمدانی باز بماند، و استرالیا با در اولویت قرار دادن سلامت شهروندان، پاسخگو کردن چین از طریق تحقیقات بین‌المللی را برمی‌گزیند.

در حالی که روابط پکن و کنبرا به دنبال اصرار اسکات موریسون به تحقیق درباره منشاء کووید-۱۹ متشنج شده و چین، استرالیا را به بایکوت بخش دانشگاهی، گردشگری و کشاورزی تهدید کرده، نخست‌وزیر همچنان انجام تحقیقات مستقل بین‌المللی در خصوص منشاء ویروس کرونا و نحوه مواجهه با آن را ضروری توصیف کرده است.

موریسون در کنفرانس خبری امروز (چهارشنبه) خود گفت: «درخواست استرالیا برای انجام تحقیقات مستقل در این زمینه عقلانی است و هدف آن یک کشور خاص نیست.» او در ادامه گفت: «کرونا با پیامدهای عظیم‌اش، جان بیش از ۲۰۰ هزار نفر را گرفته و اقتصاد جهانی را به تعطیلی کشانده و باید در مورد منشاء آن تحقیق کرد.»

مریس پین، وزیر امور خارجه و گرگ هانت، وزیر بهداشت استرالیا نیز موضع‌گیری‌های مشابهی داشته‌اند.

به گفته هانت، بررسی نکردن فاجعه‌ای که صدها هزار نفر بر اثر آن جان باخته‌اند‌ عجیب و غیرعادی است و استرالیا باید در راستای منافع خود و منافع مشترک بشریت گام بردارد.

این اظهارات مقامات ارشد کنبرا در برابر بزرگترین شریک تجاری در حالی مطرح می‌شود که اوایل هفته جاری چنگ جینگیه، سفیر چین در استرالیا به روزنامه استرالین گفته بود: «فشار دولت استرالیا برای انجام چنین تحقیقاتی خطرناک است و می‌تواند عدم سفر و تحصیل چینی‌ها در استرالیا یا تحریم خرید محصولات گوشتی و نوشیدنی‌های الکلی از سوی مشتریان چینی را به دنبال داشته باشد.»

برای درک ابعاد تهدید مطرح شده از سوی سفیر چین باید گفت که گردشگران چینی سالیانه ۲۰ میلیارد دلار به اقتصاد استرالیا تزریق می‌کنند و دست‌کم ۴۰ درصد ظرفیت دانشگاه‌های استرالیا با دانشجویان چینی پر شده است. سرمایه‌گذاری چین در بخش ساخت و ساز استرالیا نیز نقش مهمی در رونق آن دارد و ارزش صادرات استرالیا به چین به ۹۰ میلیارد دلار در سال می‌رسد که بخشی از رقم ۲۰۰ میلیارد دلاری روابط تجاری دوجانبه است.

این در حالی است که ارزش روابط تجاری ایران و چین در سال گذشته با ۳۵ درصد کاهش نسبت به سال قبل از آن به ۲۳ میلیارد دلار رسیده و کاهش حجم واردات ماهیانه نفت از ایران نیز در ۲۰ سال گذشته بی‌سابقه بوده است. از سوی دیگر کسری تراز تجاری ایران با چین از پاییز گذشته تشدید شده است.

اما برای جمهوری اسلامی که در نتیجه سال‌ها دنبال کردن سیاست‌های ایدئولوژیک، آزادی انتخاب و ابتکار عمل را از دست داده، حفظ چین به عنوان مجرایی برای تنفس اهمیت حیاتی دارد.

از همین رو، هشدار سفیر چین به تهران درباره به چالش کشیده شدن شفافیت پکن در برابر شیوع کرونا با دستپاچگی مقامات دولت برای دلجویی از او مواجه می‌شود، فرماندهان نظامی برای تحسین عملکرد یک دولت کمونیستی صف می‌کشند، پروازهای ماهان در مسیر چین برقرار می‌ماند و این در حالی است که کرونا با منشاء مسافران چینی زیر پوست شهرها و روستاهای ایران همچنان می‌تازد.

شهروندان استرالیا از اواخر این هفته، پس از دوره‌ای دو ماهه از محدودیت‌های وسیع اجتماعی و تعطیلی عمومی، آرام‌آرام بازگشت به جامعه را تجربه می‌کنند.

آمار مبتلایان به کووید-۱۹ در جامعه ۲۵ میلیون نفری استرالیا کمتر از هفت هزار نفر و تعداد قربانیان ۸۸ نفر است و منحنی شیوع بیماری پس از مسطح شدن، مسیر نزولی را می‌پیماید.

مجموعه‌ای از عوامل جغرافیایی، اقتصادی، اجتماعی و سیاست‌گذاری‌های خرد و کلان و اقدامات به موقع دولت، همکاری و اعتماد متقابل شهروندان و هماهنگی همه دستگاه‌ها در موفقیت استرالیا در بیرون آمدن از بحران با کمترین هزینه انسانی نقش داشته است. امکان مقایسه اغلب این فاکتورها با شرایط حاکم بر ایران وجود ندارد.

اما ایران و استرالیا در مواجهه با کرونا دست‌کم یک وجه مشترک دارند و آن پیوند با چین است.

استرالیا به عنوان یک «کشور عادی» عضو جامعه بین‌المللی توانست این حلقه اتصال را برای حفظ سلامت شهروندان‌اش به طور موقت قطع کند و اکنون با خروج از بحران هم در صدد پاسخگو کردن منشاء شیوع بیماری برآمده و هم به تنطیم مناسبات اقتصادی و سیاسی خود با چین می‌اندیشد. اما حاشیه‌نشینی ایران در جامعه بین‌المللی موجب شد در اوج یک بحران انسانی هم نتواند از چین فاصله بگیرد. این روزها تهران الگوی چین را برای اطلاع‌رسانی درباره شیوع کرونا دنبال می‌کند و برای قدردانی از عملکرد پکن در مهار این بیماری که تا کنون ۳ میلیون نفر را در جهان و ۹۴ هزار نفر را در ایران مبتلا کرده، هیچ فرصتی را از دست نمی‌دهد.