مردم انگلستان سالانه ۶۰ هزار تن غذای پرنده را برای تغذیه ۱۹۶ میلیون پرنده استفاده می‌کنند که در مجموع برای آنها هزینه‌ای نزدیک به ۳۰۰ میلیون پوند در بر دارد. دانه ریختن برای پرندگان به افزایش جمعیت آنها از ده‌ها نژاد مختلف کمک کرده است که یکی از آنها چرخ‌ریسَک آبی است، که تعدادشان طی ۵۰ سال گذشته ۲۶ درصد افزایش یافته است.
ولی آیا این حیوان‌دوستی خیرخواهانه ما به ضرر پرندگان نیست؟ در آلمان، یک بیماری کشنده شبیه سینه‌پهلو هزاران چرخ‌ریسَک آبی را گرفتار کرده است. آزمایش‌ها نشان داده‌اند که ریشه این بیماری نوعی باکتری به نام ساتونلای مرغی است، که در میان چرخ‌ریسَک‌های انگلستان نیز خیلی رایج شده است و معمولا در بهار به اوج می‌رسد. از جمله نشانه‌های بیماری عبارتند از بی‌اشتهایی، تنگی نفس، پرهای ناآراسته و تمایل به نزدیک شدن به انسان (پرندگان سالم بیشتر دوست دارند از انسان دوری کنند).
این باکتری اولین بار در دهه ۱۹۹۰ از ریه‌های چرخ‌ریسَک آبی کشت شد و از آن موقع در سایر نژادهای چرخ‌ریسک نیز مشاهده شده است؛ گرچه به نظر می‌رسد چرخ‌ریسک آبی بیش از بقیه نژادها مستعد بیماری است. برآورد شده است که علت مرگ ۱۳ درصد چرخ‌ریسَک‌های آبی در طول فصل بهار در انگلستان، همین باکتری است.
پرندگان می‌توانند حامل سایر ویروس‌های عفونی، باکتری و قارچ، از جمله ویروس نیل غربی، سالمونلا و کریپتوکوکوس، نیز باشند. این میکروب‌ها، جزو میکروب‌های زونوتیک هستند، یعنی تحت شرایط مناسب می‌توانند از حیوان به انسان سرایت کنند. در سال ۲۰۱۹، علت مرگ یک پسر ده ساله در گلاسکو قارچ کریپتوکوکوس بود که از فضولات کبوتر وارد ریه او شده بود.
اگرچه چرخ‌ریسَک‌های آبی فقط در داخل انگلستان از نقطه‌ای به نقطه دیگر کوچ می‌کنند، بسیاری از پرندگان دیگر، نظیر بلبل و پرستو، از نقاطی با هزاران کیلومتر فاصله به این کشور کوچ می‌کنند یا از این کشور به نقاطی هزاران کیلومتر دورتر می‌روند. این خود گواهی است بر این که کوچ پرندگان می‌تواند باعث شیوع بیماری میان پرندگان دیگر یا سرایت آن به انسان شود. مثلا در آمریکا شاهد ویروس نیل غربی، در سوئد شاهد سالمونلا، و در ایتالیا شاهد پسودوموناس بوده‌ایم. قابلیت این پرندگان در پرواز به نقاط دور دست در فاصله زمانی کوتاه، خود خطرات بیشتری را به همراه دارد؛ از جمله این که استرس شدید فیزیکی در شرایطی که سیستم ایمنی بدن مختل شده باشد، می‌تواند باعث شیوع سریع بیماری مسری شود.
با این که برای درمان بیماری‌هایی چون ساتونلای مرغی داروهایی وجود دارد، درمان پرندگان حیات وحش عملا غیرممکن است. دادن آنتی‌بیوتیک به حیوانات ممکن است به ضرر آنها تمام شود، چرا که احتمال دارد باکتری‌هایی در بدن آنها ایجاد شود که در مقابل آنتی‌بیوتیک مقاوم باشند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
«سلامت حیات وحش پرندگان»، طرحی است که توسط بزرگ‌ترین مؤسسات خیریه حفاظت و بقای پرندگان اجرا می‌شود. در این طرح، از عموم مردم خواسته شده است که در صورت مشاهده علایم بیماری در پرندگان اطراف خود، مراکز مربوطه را در جریان بگذارند. هدف از این طرح، ایجاد یک پایگاه اطلاعاتی ملی از بیماری‌های پرندگان است. نشانه‌هایی که مردم باید به دنبال آن باشند، عبارتند از بی‌حالی (وقتی پرنده ساکت و بی‌حرکت است و اگر به آن نزدیک شویم، فرار نمی‌کند)، پف کردن پرها، ریختن پرها و زخم‌های پوستی (که معمولا نزدیک منقار و روی سر ظاهر می‌شود).
دانه پاشیدن در باغچه‌ها و گذاشتن ظرف آب برای پرندگان، آنها را در یک مکان جمع می‌کند. در صورتی که یکی از این پرندگان بیمار باشد، ممکن است بیماری به سایر پرندگان سرایت کند. بهترین کاری که دوست‌داران پرندگان می‌توانند انجام دهند، این است که این مکان‌ها را پاکیزه و ایمن نگه دارند. مثلا می‌توانند با کم کردن مقدار دانه‌ها، احتمال انتقال بیماری را پایین بیاورند. یا اگر احساس می‌کنند خیلی از پرندگانی که برای آب و دانه جمع شده‌اند، نشانه‌هایی از بیماری دارند، دانه ریختن را مدتی متوقف کنند. در واقع مثل این است که برای پرندگان نوعی فاصله‌گیری اجتماعی ایجاد کنید.
چند نکته مفید در همین زمینه:
- ظرف دانه و آب پرندگان را مرتب تمیز و ضدعفونی کنید. انجمن سلطنتی حفاظت از پرندگان محلول ضدعفونی ۵ درصد را توصیه می‌کند.
- برای تمیز کردن ظرف پرندگان از وسایل مجزا استفاده کنید و هرگز آنها را به داخل خانه نیاورید.
- همواره از مراکز مطمئن غذای تازه تهیه کنید.
- در مقدار دانه متعادل باشید، طوری که ظرف دانه هر چند روز یک بار خالی شود.
- ظرف دانه را حداقل ماهی یک بار جا به جا کنید تا فضولات و پس‌مانده دانه‌ها یک جا جمع نشود.
- اگر برای پرندگان ظرف آب‌خوری یا ظرف آب‌تنی می‌گذارید، حتما هر روز آنها را بشویید.
- اگر پرنده‌ای مریض یا مرده دیدید، به مراکز مربوطه گزارش دهید.
جوآنا جی‌سی رودریگس استادیار علوم زیست‌پزشکی در دانشگاه آنجلیا راسکین است. کارای آی واکر استاد ارشد میکروبیولوژی در دانشگاه آنجلیا راسکین است. هریسری پارامل نائیر محقق پسادکترا در میکروبیولوژی مولکولی در دانشگاه آنجلیا راسکین است. این مقاله اولین بار در مجله «گفت‌وگو» منتشر شده است.
The Conversation
