عباس عراقچی معاون سیاسی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران که هفته گذشته به کابل سفر کرد، در گفت‌وگو با رسانه‌های افغانستان داشتن رابطه با طالبان را رد نکرد بلکه بیشتر تلاش کرد این رابطه را به نحوی نظام‌مند و با آگاهی دولت افغانستان جلوه بدهد.

او در مورد دفتر طالبان به نام (شورای مشهد) در ایران اظهار بی‌اطلاعی کرد و گفت این چیزی است که شاید طالبان برای خود درست کرده باشند. با این حال عراقچی حضور طالبان در ایران را انکار نکرد. او اظهار داشت که چند بار نماینده‌هایی از گروه طالبان به ایران آمده‌اند و با تعدادی از مقام‌های جمهوری اسلامی از جمله خود او دیدار کرده‌اند. طبق ادعای آقای عراقچی این دیدارها و گفت‌وگوها نظام‌مند بوده و دولت افغانستان از آن‌ها آگاه است.

با این که عراقچی تلاش کرد تا سطح رابطه جمهوری اسلامی با گروه طالبان را کم و ابتدایی جلوه بدهد اما واقعیت این است که رابطه طالبان با جمهوری اسلامی مستحکم‌تر از آن چیزی است که مقام‌های ایران اعلام می‌کنند. به خصوص منطقه غرب افغانستان را می‌توان نقطه کانونی نفوذ جمهوری اسلامی بر طالبان دانست.

به تازگی طالبان حملات زیادی در غرب افغانستان به خصوص در استان‌های بادغیس، هرات و غور انجام داده‌اند و تلفاتی هم به نیروهای امنیتی وارد کردند. مقام‌های محلی در غرب افغانستان می‌گویند که طالبان سناریوی اطلاعاتی کشورهای همسایه را در افغانستان پیاده می‌کنند. آنان هم‌چنین می‌گویند که جمهوری اسلامی ایران به صورت آشکار به حمایت طالبان در این منطقه برای افزایش خشونت می‌پردازد. نفوذ سپاه پاسداران بر طالبان در غرب افغانستان کاملا آشکار و هویدا شده است.

وال‌استریت ژورنال در سال ۲۰۱۲ و در گزارشی افشا کرد که طالبان در شهر زاهدان در استان سیستان و بلوچستان ایران دفتر رسمی دارند. همین روزنامه در سال ۲۰۱۵ بار دیگر خبر داد که طالبان در مشهد نیز دفتری ایجاد کرده‌اند. تعدادی از مقام‌های امنیتی افغان نیز گفته بودند که یک پایگاه نظامی در نزدیکی مرز ایران با افغانستان در استان هرات که در دوره سلطه طالبان بر افغانستان در اختیار نیروهای مجاهدین قرار داشت پس از فرار طالبان از افغانستان در اختیار این گروه قرار گرفته است. گزارش‌های دیگر نیز می‌رساند که بخشی از طالبان خانواده‌های خود را به ایران فرستاده‌اند و آن‌جا نیز تحت حمایت سپاه قرار دارند.

از سوی دیگر سپاه به حمایت‌های نظامی خود را از طالبان ادامه می‌دهد. رسانه‌های بین‌المللی گزارش داده بودند که بخشی از نیروهای ویژه طالبان که به نام قطعه سرخ یاد می‌شوند، در استان کرمان توسط مربیان سپاهی ایران آموزش جنگی می‌بینند. ضمن این‌که چندین محموله تسلیحات و جنگ‌ابزار که توسط جمهوری اسلامی به طالبان فرستاده شده بود، به چنگ نیروهای امنیتی افغانستان افتاد.

اما هدف جمهوری اسلامی از گسترش رابطه‌اش با طالبان چیست؟

جمهوری اسلامی ایران در قدم اول رابطه‌اش را با طالبان به دلیل هراس از نفوذ داعش به داخل خاک ایران گسترش داد. هرچند قبل از آن نیز طالبان رابطه خود را با جمهوری اسلامی برقرار کرده بودند، اما حضور داعش در افغانستان، این رابطه را به یک اتحاد استراتژیک مبدل کرد. جمهوری اسلامی ایران توسط طالبان هواداران داعش در غرب افغانستان را کاملا ریشه‌کن کرد. با این که داعش در افغانستان نسبت به گذشته خیلی ضعیف و ناتوان شده است اما جمهوری اسلامی ایران که می‌داند ظرفیت در افغانستان برای جذب شدن به گروه داعش فوق‌العاده بالا است، نمی تواند ریسک دور شدن از طالبان را بپذیرد. به همین خاطر تا همین حالا این رابطه گسترده باقی مانده است.

در قدم دوم دولت ایران با استفاده از طالبان تا حد زیادی پروژه‌های آمریکا در مناطق مرزی افغانستان با این کشور را خنثی کرده است.

جمهوری اسلامی ایران به صورت مداوم از حضور آمریکا در نزدیکی مرزهای این کشور نگران بود. وجود سه پایگاه بزرگ آمریکا در منطقه‌های شنیدند در هرات، شورابک در فراه و قندهار، جمهوری اسلامی را به شدت از حضور آمریکا در نزدیکی مرزهای خود به هراس انداخته بود.

به همین دلیل طالبان را با کمک‌های تسلیحاتی پیش‌رفته تقویت کرد تا آنان بتوانند به صورت منظم پایگاه‌های آمریکا را مورد حمله قرار بدهند. با این که این پایگاه‌ها از حضور نیروهای ناتو تا حد زیادی خالی شده است اما نگرانی وجود آمریکا با حضور بیش از چهار هزار سرباز این کشور در افغانستان، این کشور را می‌تواند هنوز هم برای ایران خطرناک جلوه دهد.

به همین دلیل جمهوری اسلامی هنوز هم روابطش را با طالبان کاهش نداده است. به نظر می‌رسد ایران می‌خواهد تا زمانی که نزدیکی نظامی آمریکا در افغانستان وجود داشته باشد با حمایت از طالبان حاشیه امنی برای خود داشته باشد .