ابراهیم طاهریان، نماینده ویژه وزیر امور خارجه ایران در امور افغانستان، آخر هفته گذشته به افغانستان آمد و با مقام‌های مختلف سیاسی این کشور دیدار کرد. در این دیدار‌ها مساله‌ای که به طور مکرر بر آن تاکید شد، حمایت جمهوری اسلامی از جمهوریت و ارزش‌های قانون اساسی افغانستان بود. به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی به این مساله اشراف یافته است که باید به هر صورت ممکن در مذاکرات صلح افغانستان نفوذ قابل ملاحظه داشته باشد. زیرا این نفوذ می‌تواند نظرات جمهوری اسلامی را در رابطه با آینده افغانستان تحمیل کند.

تغییرات در تیم مذاکره کننده طالبان نیز به نحوی تاییدکننده این حرف است که جمهوری اسلامی توانسته با استفاده از نفوذش در بخشی از لایه رهبری طالبان، حضور خود را در مذاکرات صلح تثبیت کند. آمدن مولوی عبدالحکیم به رهبری گفت‌وگو‌های صلح، به نحوی حضور جمهوری اسلامی را در پس منظر این گفت‌وگو‌ها منعکس می‌کند. مولوی عبدالحکیم فقط پس از آن که از سوی تیم ملا اختر منصور، رهبر قبلی طالبان که توسط هواپیمای آمریکایی، در مسیر برگشت از ایران کشته شد، مورد حمایت قرار گرفت، به سمت ریاست تیم مذاکره‌کننده طالبان برگزیده شد. ملا اختر محمد منصور روابط بسیار گسترده با جمهوری اسلامی ایجاد کرده بود. او چندین بار به جمهوری اسلامی سفر کرده بود و با مقام‌های سپاه پاسداران ملاقات و گفت‌وگو کرده بود. گروه اختر محمد منصور هنوز هم نفوذ کافی در رهبری طالبان دارند و به همین دلیل آمدن مولوی عبدالحکیم که از سوی تیم ملا منصور حمایت می‌شود، دال بر حضور جمهوری اسلامی در روند مذاکرات است. اما سفر ابراهیم طاهریان در آستانه آغاز گفت‌وگو‌های صلح می‌تواند یک پیام جدید را هم به رهبری دولت افغانستان انتقال دهد.

آقای طاهریان با رسیدن به افغانستان، نخست با حامد کرزی رئیس جمهور سابق و پس از ان با مشاور شورای امنیت افغانستان دیدار داشته است. خبرنامه شورای امنیت می‌گوید که آقای طاهریان و حمدالله محب مشاور شورای امنیت افغانستان در مورد تقویت جمهوریت در نظام افغانستان و پایان جنگ صحبت کرده‌اند. سفارت ایران در کابل نیز با همین ادبیات خبرنامه‌ای را منتشر کرده است. در این خبرنامه آمده است که هیات ایرانی در این سفر، در مورد حمایت از جمهوریت و حفظ ارزش‌های قانون اساسی با طرف افغان صحبت کرده‌اند.

سفارت ایران نوشته است: «در مقطع حساس کنونی که موضوع شکل‌گیری چارچوب مذاکرات بین‌الافغانی با هدف دستیابی به صلح پایدار در افغانستان در جریان است، این هیات در راستای پیگیری سیاست اصولی بقای ساختار جمهوریت و قانون اساسی افغانستان به این کشور سفر کرده است.» به این معنی که پیام اصلی سفر طاهریان، توضیح این مساله است که جمهوری اسلامی ایران ولو که هنوز هم از طالبان حمایت به عمل بیاورد، اما در اساس همچنان طرفدار جمهوریت و نظام دموکراتیک فعلی است. مسلما دولت جمهوری اسلامی ایران همان گونه که یک نظام مبتنی بر خواست‌های آمریکا را در همسایگی خود پذیرفته، نمی‌تواند همان گونه برگشت دوباره طالبان به چرخه قدرت را به صورت مطلق بپذیرد.

جمهوری اسلامی در ایدئولوژی در تضاد عمیق با گروه طالبان قرار دارد. تنها منافع مقطعی باعث شد تا دولت ایران به سوی طالبان نزدیک شوند که مهم‌ترین دلایل آن مخالفت مشترک با حضور آمریکا در افغانستان و دشمنی مشترک با داعش بود. جمهوری اسلامی با استفاده از همین رابطه راهبردی با طالبان توانست تا داعش را از مرز‌های شرقی خود به صورت قاطع محو کند. با این حال هم جمهوری اسلامی و هم طالبان می‌دانند که این اتحاد راهبردی و کوتاه‌مدت و مصلحتی است. به همین دلیل جمهوری اسلامی که تا حدی از خروج آمریکا از افغانستان مطمئن شده است، نمی‌تواند بیش از این به صورت متحد استراتژیک طالبان باقی بماند. تلاش جمهوری اسلامی برای نفوذ در گفت‌وگو‌های صلح جهت اعمال نظر در روند مذاکرات است. جمهوری اسلامی تلاش خواهد کرد تا نتیجه مذاکرات به صورتی باشد که طالبان حاکم بلامنازع افغانستان نشوند.

چیزی که تحلیل‌گران نگرانند و آمریکا به چنین نتیجه‌ای رسیده بود. به همین دلیل سفر طاهریان این پیام قاطع را برای دولت افغانستان داشت که در هر صورت ممکن جمهوری اسلامی از تداوم ساختار موجود و حفظ ارزش‌های قانون اساسی حمایت می‌کند. حالا باید دید که تیم دولت افغانستان چگونه می‌تواند از این ظرفیت‌های به وجود آمده به نفع خود استفاده کند. هرچند در ظاهر امر تیم مذاکره‌کننده دولت افغانستان، در کلیت بحث یک دست به نظر می‌رسد. اما باز هم نمی‌توان به صورت مطلق بر این تیم تکیه کرد و باید گروه‌های دیگر افغانستان از همین حالا کار‌های خود را آغاز کرده باشند.