بنا بر یک گزارش جدید و مبسوط، آلودگی هوای ناشی از حرکت اتومبیل‌ها، فعالیت کارخانه‌ها و آتش‌سوزی در جنگل‌ها یکی از عوامل ابتلا به بیماری آلزایمر است.

این پژوهش که نتیجه مطالعه روی هزاران سالمند آمریکایی مبتلا به زوال‌عقل است، می‌گوید که پلاک‌های آمیلوئید مغز سالمندانی که در محله‌های آلوده زندگی می‌کنند، بیشتر از کسانی است که در هوای پاک ساکن هستند.

پلاک‌های آمیلوئید نشانه اصلی حضور بیماری آلزایمر- معمول‌ترین عامل زوال‌عقل و فراموشی- است که بر رفتار بیمار و توانایی‌های ذهنی او اثر می‌گذارد.

این پژوهش که توسط کارشناسان دانشگاه کالیفرنیا در سانفرانسیسکو انجام گرفت،‌ روز دوشنبه در نشریه پزشکی «جاما نیورولوژی» منتشر شد که نشریه بازبینی پژوهش‌های علمی توسط انجمن پزشکی آمریکا است.

تیم پژوهشی این پروژه، اسکن مغز بیش از ۱۸هزار سالمند آمریکایی با میانگین سن ۷۵ سال را از مناطق و نواحی مختلف ایالات متحده مورد بررسی قرار داده است. کلیه کسانی که در این پژوهش شرکت کرده بودند دچار عوارض ملایم زوال‌عقل و کندی عملکرد مغز بوده‌اند.

این آزمایش نشان داد که پلاک‌های آمیلوئيد مغز کسانی که در نواحی آلوده ساکن بوده‌اند، ۱۰ برابر بیشتر از میزان پلاک‌های آمیلوئيد افرادی است که در نواحی تمیزتر زندگی می‌کنند.

با توجه به این که حدود ۶ میلیون آمریکایی به بیماری آلزایمر مبتلا هستند، این پژوهش نتیجه‌گیری می‌کند که آلودگی هوا احتمالا در ده‌ها هزار مورد بیماری نقش داشته است.

در این پژوهش که «تصویرنگاری زوال‌عقل -  شواهد اندازه‌گیری آمیلوئید» (آیدیاز) نام دارد، تعداد ۱۸هزار و ۱۸۷ نفر شرکت داشته‌اند. حدود ۴۰ درصد شرکت‌کنندگان هیچ‌گونه نشانه‌ای از وجود پلاک‌های آمیلوئيد نداشتند که نشان می‌دهد بیماری زوال‌عقل آنها از نوع دیگری بوده است.

دانشمندان از داده‌های آژانس حفاظت از محیط ‌زیست آمریکا برای اندازه‌گیری میزان آلودگی محل سکونت هر بیمار استفاده کردند. پژوهشگران میزان ازن موجود در سطح زمین را که آلاینده‌ای خطرناک است و به آن دود وغبار گفته می‌شود اندازه گیری کردند. آنها همچنین مقدار ذرات بسیار کوچک آلاینده «پی‌ام ۲/۵» را که ۴۰ مرتبه از قطر موی سر کوچکتر است آزمایش کردند. این ذرات از دود اگزوز خودروها، سوخت فسیلی و آتش‌سوزی در جنگل‌ها و سبزه‌ها ایجاد می‌شود.

این پژوهش نتیجه‌گیری کرده است که با افزایش میزان آلاینده‌ها در هوا، احتمال مثبت بودن نتیجه اسکن مغز بیمار (در ارتباط با زوال‌عقل) نیز افزایش می‌یابد. 

دکتر جیل رابینوویچ از مرکز مطالعات حافظه و پیری دانشگاه کالیفرنیا که از اعضای تیم تحقیقاتی است می‌گوید که در جریان این پژوهش در مجموع تصور نمی‌شد تمرکز «پی‌ام ۲/۵» به میانگین سالیانه در ناحیه سانفرانسیسکو مرتبط باشد. او گفت: «فکر می‌کنم افزودن مسئله آلودگی هوا به عوامل دخیل (در زوال‌عقل) توسط کمیسیون لانست درمورد زوال‌عقل صحیح بوده است.»

نشریه لانست که یکی از قدیمی‌ترین و معتبرترین نشریات پزشکی جهان است، در سال ۲۰۲۰  آلودگی هوا را همراه با مصرف الکل و ضربه‌های مغزی به فهرست عوامل احتمالی زوال‌عقل افزود. 

مطالعاتی که در دیگر نقاط جهان انجام شده است نیز همین نتایج را درباره ارتباط میان آلودگی هوا و انواع زوال‌عقل و آلزایمر نشان داده است.

یک پژوهش در چین در سال ۲۰۱۸ نشان داد که قرار گرفتن در محیط آلوده به مدت طولانی، نمرات امتحانات ریاضی و مکالمه را در کودکان کاهش می‌دهد. یک پژوهش دیگر در همان سال که در نشریه پزشکی بریتانیا منتشر شد، نتیجه‌گیری کرده است که میان موارد ابتلا به زوال‌عقل و نواحی آلوده لندن ارتباط وجود دارد.

آن گونه که معمول این شرایط است، همگان در مقابل تغییرات اقلیمی و دیگر آلودگی‌های محیط‌زیست یکسان واکنش نشان نمی‌دهند.

گزارش سال ۲۰۱۷ «انجمن ملی پیشرفت مردمان رنگین‌پوست» (ان ای‌ای سی پی) و «نیروی ویژه هوای پاک» تحت عنوان «آلاینده‌ها در آن‌سوی خط»، نشان می‌دهد که سیاهپوستان آمریکایی نسبت به دیگر شهروندان این کشور تا ۷۵ درصد بیشتر در مجاورت تاسیسات نفت و گاز زندگی کنند که آلاینده‌های سمی در هوا منتشر می‌کنند.

پژوهش بسیارمهم در ماه ژوئن آلودگی هوا را به عوارض منفی بارداری در سراسر آمریکا مرتبط کرده است. زنان بارداری که در شرایط خطرناک کیفیت هوا زندگی می‌کنند، به ویژه سیاهپوستان بیشتر در معرض تجربه وضع حمل زودرس یا داشتن نوزادان کم‌وزن یا مرده قرار دارند.