در فوتبال ایران، گل زدن یک بازیکن ایرانی در لیگ قهرمانان اروپا همچنان یک اتفاق تاریخی محسوب می‌شود. از روزگاری که دایی، مهدوی‌کیا، کریمی و دیگران دنیای حرفه‌ای تازه‌ای را در آلمان سپری کردند دو دهه گذشته است، اما هنوز فوتبال ایران آمار تک‌گل یک بازیکنش در لیگ قهرمانان اروپا را هم باید در دفتر خاطرات ثبت کند.

درخشش مهدی طارمی در لیگ قهرمانان اروپا و گل زودهنگام او در دقیقه یک بازی با یوونتوس، که به روایت فارسی باشگاه پورتو «به نام خدا، توی دروازه» لقب گرفت، ایرانی‌های دوستدار فوتبال را به وجد آورد. طارمی به فهرست گلزن‌های ایرانی لیگ قهرمانان اضافه شد و علی دایی، مهدی مهدوی‌کیا، علی کریمی و سردار آزمون، اعضای پیشین باشگاه گلزن‌های ایرانی لیگ قهرمانان اروپا، به طارمی تبریک گفتند.

مهدی طارمی آخرین گل برای ثبت در این خاطرات را به ثمر رساند، اما مرور آنچه بر جریان رشد او گذشت، نشان می‌دهد که فوتبال ایران کجا معیوب است. وقتی مهدی طارمی نوجوانی مستعد در شاهین بوشهر بود رها شد، به خدمت سربازی رفت و از رابطه‌اش با فوتبال فقط عشقش باقی ماند. جریانی به نام باشگاه‌داری در ایران ارزشی برای مستعدترین بازیکنان قائل نیست، آن‌چنان که حتی منافع خود را نیز در پرورش بازیکن نادیده می‌گیرد.

مهدی طارمی در ۲۸ سالگی اولین گل خود را در لیگ قهرمانان اروپا  به ثمر رساند، اما او شاید می‌توانست چنین درخششی را حتی یک دهه پیش آغاز کند. نه شاهین بوشهر و ایران جوان بوشهر -باشگاه‌های دوره نوجوانی و جوانی طارمی- و نه پرسپولیس -که طارمی در آن فوتبال حرفه‌ای را در ایران تجربه کرد- هیچ‌کدام هرگز نخواستند با یکی از مستعدترین چهره‌های فوتبال ایران مسیری سرشار از درآمد و درخشش را طی کنند. طارمی اما امروز بازیکن پورتو است که طی دهه‌ اخیر بارها یکی از تیم‌های پردرآمد سال در اروپا لقب گرفته است و بخش بزرگی از درآمدش را با نقل‌وانتقال بازیکن به دست می‌آورد.

پرسپولیس یک بار در سال ۹۵ طارمی را از دست داد؛ او به ریزه اسپور ترکیه رفت و از انتقال خود پشیمان شد و پرسپولیس برای بازگرداندن بازیکن خود دچار تخلف در این انتقال شد. فیفا پنجره نقل‌وانتقالات پرسپولیس را بست و پرسپولیس با جریمه مالی مواجه شد. وقتی طارمی بعدا به الغرافه رفت، پرسپولیس هم درآمدی حدود ۵۰۰ هزار دلار به دست آورد؛ در حالی که یک باشگاه حرفه‌ای هرگز بازیکنی بااستعداد مثل طارمی را با دریافت ۵۰۰ هزار دلار از دست نمی‌دهد، بلکه قراردادی را به امضا می‌رساند که از نقل‌وانتقالات آینده بازیکنش بهره‌مند شود.

طارمی به ریو آوه پرتغال رفت، آقای گل مشترک در لیگ پرتغال شد، از ریو آوه به پورتو رفت تا عالی‌ترین سطح فوتبال در پرتغال را تجربه کند اما باشگاه‌های ایرانی مهدی طارمی که چنین بازیکن شاخصی را ساختند هیچ سهمی از رشد بازیکن خود ندارند و از نقل‌وانتقال او بهره‌مند نمی‌شوند و باید فقط به دریافت حق رشد او از باشگاه اروپایی قانع باشند؛ در مقابل سهمی بزرگ‌تر که می‌توانست در قرارداد طارمی باشد.

این حکایت بسیاری از بازیکنان ایرانی است که در اروپا می‌درخشند. علیرضا جهانبخش که گران‌ترین بازیکن تاریخ فوتبال ایران است، باشگاه سازنده‌اش (داماش) در ایران منحل شده و هیچ سهمی از نقل‌وانتقالات او به باشگاه ایرانی نمی‌رسد. سردار آزمون در تمام سال‌هایی که در روسیه درخشید، درآمدی برای باشگاه ایرانی‌‌اش خلق نشد چون سپاهان با او در ۱۸ سالگی قراردادی نداشت.

باشگاه‌های ایرانی، به دلیل ساختار دولتی، به کسب درآمد بی‌توجه‌اند و از رایج‌ترین راه‌های درآمدزایی بهره‌ای نمی‌برند. این بی‌توجهی تاریخی در فوتبال ایران به عادت باشگاه‌ها تبدیل شده است و دیگر حتی حسرت نمی‌خورند که چه درآمدهایی را از دست داده‌اند؛ چون همیشه منتظرند بودجه‌ای دولتی به حسابشان واریز شود.

درخشش مهدی طارمی، از مستعدترین بازیکنان دهه اخیر فوتبال ایران، در پورتو می‌تواند برای این روزهای فوتبال ایران خوشحال‌کننده و نویدبخش باشد اما فراموش نکنیم فوتبال ایران که دو دهه پیش می‌توانست در بایرن‌مونیخ بازیکن داشته باشد، امروز با یک گل بازیکن ایرانی تیم پورتو جشن می‌گیرد. برای مهدی طارمی در آینده نزدیک شاید اتفاقات بهتری رخ دهد و درهای بزرگ‌تری به روی او باز شود، اما حیف که او دیرهنگام به امروز و این بزم رسیده است.

ستاره‌های ایرانی نسل تازه مثل سردار آزمون، مهدی طارمی یا علیرضا جهانبخش و دیگران، در حالی که بهترین سال‌های عمر حرفه‌ای خود را پشت سر می‌گذارند، هنوز نتوانسته‌اند درخشش نسلی را که دو دهه پیش به فوتبال اروپا راه یافت، تکرار کنند.

سردار آزمون در چند سال اخیر همواره در یک قدمی انتقال به تیم‌های بزرگ بوده، اما همیشه این نقل‌وانتقال منتفی شده است. باشگاه روسی هرگز حاضر نیست با درآمدی اندک بازیکنش را بفروشد؛ در حالی که باشگاه ایرانی سردار، او را به رایگان در ۱۸ سالگی از دست داده بود. سردار و مهدی در روسیه و پرتغال آقای گلی را تجربه کردند؛ یعنی به اوج درخشش در لیگ درجه دو اروپا رسیدند و آن انتقال بزرگ‌تر و بازی در نقش‌های بزرگ اگر در همین اوج و همین سن رخ ندهد، کی رخ خواهد داد؟