با معروف شدن سایت‌هایی چون «نپستر» و «پایرت بی» در دهه اول هزار دوم میلادی، دانلود غیرقانونی موسیقی برای شرکت‌های موسیقی، دردسر بزرگی شده بود. بنا به گزارش روزنامه گاردین در سال ۲۰۰۵، شرکت‌های موسیقی تنها در بریتانیا سالانه ۵۰۰ میلیون دلار از این بابت زیان می‌دیدند. با این که «اپل ای‌تونز» موسیقی را ارزانتر و سهلتر در اختیار مشتری قرار می‌داد، اما هیچ چیزی جای دسترسی نامحدود به آهنگ‌های مجانی را نمی‌گرفت.

در این میان، ایده‌ای به ذهن دانیال ایک خطور کرد که یک دهه بعد، دنیای عرضه و شنیدن موسیقی را به طور هیجان‌انگیزی دگرگون کرد. او با تاسیس شرکت اسپاتیفای و با یک منطق تجاری نامعمول، صنعت موسیقی را از شر دانلود غیرقانونی نجات داد.

دانیل ایک با قواعد سایت‌های به اشتراک‌گذاری غیرقانونی موسیقی مانند پایرت­بی و بت­تورنت، مدل تجاری شرکت اسپاتیفای را ساخت. به گفته کارلسون و لیون هوفود، اسپاتیفای با الهام از این سایت‌ها ساخته شد ولی دانیال ایک باور داشت که برای کاهش جذابیت آنان، اسپاتیفای می‌تواند «دنیایی از آهنگ را آسان، قانونی و مجانی در اختیار کاربران قرار دهد. در عوض، شرکت با عواید تبلیغات می‌تواند سهم شرکت‌های تولید موسیقی را بپردازد.»

منطق عجیب این مهندس جوان کامپیوتر، به مذاق رؤسای شرکت‌های بزرگ تولید موسیقی مانند یونیورسال و سونی خوش نیامد. تام والی، رئیس پیشین شرکت وارنر برادرز، در نخستین ملاقات با دانیال ایک، با لحن نصیحت‌آمیز خطاب به این سوئدی بلندپرواز گفت: «موسیقی مجانی هرگز نمی‌تواند صنعت ساز و آواز را نجات دهد.»

اکنون، اسپاتیفای با ۵۰ میلیون آهنگ و بیش از یک میلیون پادکست، بزرگترین شرکت پخش مجازی موسیقی در جهان است که در بیش از ۹۰ کشور جهان، ۳۵۰میلیون کاربر دارد. ارزش مالی این شرکت در بازار بورس نیویورک ۵۰ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود.

البته از زمان تأسیس اسپاتیفای در سال ۲۰۰۶، شرکت‌های بزرگ دیگر مانند اپل، گوگل و آمازون نیز وارد بازار پرسود و رو به گسترش پخش مجازی موسیقی شدند. اپل از همان آغاز رقیب سرسخت اسپاتیفای بود. کارلسون و لیون هوفود، با جزییات زیاد، رقابت و درگیری حقوقی و رسانه‌­ای اپل و اسپاتیفای را تشریح می‌کنند.

استیو جابز، بنیانگذار معروف شرکت اپل، اسپاتیفای را برای انحصار شرکت خود در عرضه جهانی موسیقی با «آی‌تونز» به دست آورده بود، یک تهدید می‌دید. با این‌که اپل مثل اسپاتیفای بعدا به بزرگترین بازیگر دنیای پخش مجازی موسیقی بدل شد، اما جابز در آغاز اعتقادی به مدل دریافت اجاره­ای موسیقی با اسپاتیفای نداشت. به نقل از کتاب، جابز می‌گفت: «مردم دوست دارند آهنگ‌ها مال خودشان باشد. دوست ندارند موسیقی را اجاره کنند.»

جابز، شرکت‌های بزرگ موسیقی را تهدید کرد که در صورت عقد قرارداد با اسپاتیفای، آی‌تونز را خواهد بست و آن‌ها میلیون دلار درآمد خود را از دست خواهند داد اما دشمنان اسپاتیفای، یکی دو تا نبودند. ستاره‌های بزرگ دنیای موسیقی مانند باب دیلن، تیلور سویفت، ریانا و... هم از پخش مجانی آهنگ‌هایشان در اسپاتیفای دلخور بودند و از این شرکت می‌خواستند که آلبوم‌هایشان را تنها در اختیار مشترکان پولی قرار دهد اما دانیال ایک به هیچ وجه حاضر نشد که اصول بنیادین شرکت خود را زیر پا گذارد و جلوی دسترسی مشترکان مجانی به تمام آهنگ‌های اسپاتیفای را بگیرد.

به نقل از کتاب، «بسیاری از هنرمندان معروف اسپاتیفای را تحریم کردند اما این شرکت‌های موسیقی بودند که این هنرمندان را به اسپاتیفای بازگرداندند زیرا با این که از مدل تجاری اسپاتیفای متنفر بودند، اما فروش سی‌دی و دانلود آهنگ‌های هنرمندان معترض، پس از ترک اسپاتیفای افزایش نیافت و پولی را که از این شرکت به دست می‌آوردند، نتوانستند جبران کنند.»

بنا به تخمین کتاب، شرکت‌های موسیقی سالانه یک میلیارد دلار از اسپاتیفای درآمد دارند. به همین دلیل، باب دیلن و تیلور پس از سه سال قهر، دوباره به این پلتفرم بازگشتند.

اسپاتیفای پس از عقد قرارداد با شرکت‌های موسیقی در آمریکا، از شرکتی اروپایی به یک شرکت جهانی تبدیل شد اما خیلی دیر، یعنی در سال ۲۰۱۸، سهام خود را در بازار بورس عرضه کرد. استقبال از این شرکت در وال استریت چشمگیر بود و حتی ارزش شرکت‌های سهام‌دار اسپاتیفای مانند وارنر موزیک را نیز بالا برد. از این پس، رشد پیوسته شرکت از طریق نوآوری، به دغدغه اصلی دانیال ایک تبدیل شد.

اسپاتیفای تحت ‌تأثیر موفقیت نتفلیکس می‌خواست به بازار ویدیوی آنلاین وارد شود ولی این پروژه، به علت سود مبهم آن، در سال ۲۰۱۲ کنار گذاشته شد اما سرمایه‌گذاری بالای تولید پادکست موفقیت‌آمیز بود و بر ارزش مالی شرکت افزود. فراتر از ارزش مالی، دانیال ایک حالا قصد دارد روی پادکست‌های آموزشی تمرکز کند. به نقل از کتاب، وی در مصاحبه‌ای گفته است که هدف از این کار، «کمک به توسعه دانش مردم در مورد موضوعات مختلف است.»

هرچند دانیال ایک بزرگترین و موفقترین شرکت فناوری بین‌المللی را به وجود آورد، اما در زادگاهش سوئد یک سرمایه‌دار محبوب نیست. سبک زندگی او که بیشتر به ثروتمندان آمریکایی می‌ماند و با ارزش‌های سوئدی چون تواضع و به رخ نکشیدن مال و منال در تضاد است، در این کشور بارها مورد انتقاد قرار گرفته است. سوئدی‌ها، کارآفرینی چون اینگوار کمپراد، بنیانگذار شرکت معروف لوازم خانگی «آیکیا» را بیشتر دوست دارند. اینگوار با وجود ثروت فراوان، ماشین استیشن‌واگن ولوو سوار می‌شد، برای سفر هواپیماهای معمولی و بخش اکونومی را برمی‌گُزید و به کارمندان خود توصیه می‌کرد که از هر دو طرف کاغذ سفید استفاده کنند. این فلسفه‌ او هم در سوئد معروف است که: «کوچکترین پشیزت را هم پس‌انداز کن!»

مشخصات کتاب:

سوون کارلسون و جوناس لیون هوفود: «بازی اسپاتیفای؛ چگونه دانیال ایک اپل، گوگل و آمازون را در دنیای موسیقی شکست داد»، انتشارات دایورشن بوکس، ۳۰۴صفحه، ۲۰۲۱