شاید کمتر کسی را بتوان سراغ داشت که در هفته‌های گذشته به بازار ارزهای دیجیتال نگاهی نینداخته باشد. بیت‌کوین در سال ۲۰۲۱ شگفتی‌ساز شد و سقف‌های قیمتی را یکی پس از دیگری شکست. در حالی که قیمت این ارز دیجیتال در سال گذشته حتی تا محدوده چهار هزار دلار هم پایین آمده بود، در سال جاری به محدوده ۵۸ هزار دلار نیز رسید و البته بعد از آن تا سطح ۴۴ هزار دلار اصلاح شد. با این وجود، بیت‌کوین و سایر ارزهای دیجیتال چه نقشی در آینده دارند و آیا می‌توان به چشم‌انداز آن‌ها امید داشت؟ در این مقاله به بررسی بیشتر این بازار خواهیم پرداخت.

آیا بیت‌کوین حباب است؟

در مورد ارزش‌گذاری ارزهای دیجیتال، داده‌های چندانی وجود ندارند. عمده کسانی که این ارزها را خریداری می‌کنند، قصدشان نه مبادله و استفاده از آن، بلکه فروش به قیمت بالاتر است. در واقع هر زمانی چنین اتفاقی در بازاری رخ داد (همچون بازار سرمایه کشور) می‌توان از واژه التهاب و حباب استفاده کرد. اما این التهاب به معنی آن نیست که بیت‌کوین در معرض یک سقوط تاریخی است. ارزهای دیجیتال به دلیل ماهیتی که دارند، با افزایش قیمت، مورد استقبال بیشتری قرار می‌گیرند و در سقوط‌های قیمتی نیز بسیار شارپ هستند. درست شبیه بازی‌های «پانزی» که ناگهان شما را نابود می‌کند. برای آن که بدانیم بیت‌کوین حباب است یا نه ابتدا باید به استدلال کسانی توجه کنیم که آینده را در دستان بیت‌کوین می‌دانند.

آینده جهان در دستان بیت‌کوین است؟

اگر بخواهیم در مورد آینده جهان صحبت کنیم، باید بین بیت‌کوین و مفهوم بلاک‌چین تفاوت قائل شویم. بیت‌کوین یک ارز دیجیتال است که از فناوری بلاک‌چین استفاده می‌کند اما فناوری بلاک‌چین دنیای بسیار بزرگتری است. در حال حاضر به نظر می‌رسد بیت کوین مشکلاتی دارد که آن را از جهان روایی دور نگه می‌دارد.

۱- نوسان بسیار بالای قیمتی

یکی از ویژگی‌های یک ارز، ثبات قیمتی آن است. یکی از دلایلی که دلار سال‌ها به عنوان ارز مرجع در کشورهای مختلف جهان مورداستفاده مردم بود، همین موضوع بوده است. بیت‌کوین به عنوان یک ارز باید از ثبات بیشتری برخوردار باشد تا بتوان بر اساس آن خرید و فروش انجام داد و یا بر اساس آن، صورت مالی یک شرکت را بست. در شرایط کنونی بیت‌کوین چنین قابلیتی ندارد.

۲- تکنولوژی پایین و وجود رقبای زیاد

بیت‌کوین به عنوان یک تکنولوژی، از نخستین سری ارزهای دیجیتال است؛ از این رو سطح تکنولوژی آن نسبت به رقبای تازه‌وارد خود، نسبتا پایین‌تر است. بیت‌کوین همچنان در پرداخت‌های خرد دچار مشکل است و سرعت انتقال پول در شبکه آن نسبت به تکنولوژی‌های امروزی، بسیار پایین‌تر است. به نظر می‌رسد در آینده ارزهای دیجیتال با تکنولوژی‌های به‌روزتری عرضه شوند و رقبای زیاد بیت‌کوین می‌تواند آینده آن را با خطر روبه‌رو کند.

۳- مشکلات مربوط به دولت‌ها

یکی از مشکلاتی که بیت‌کوین و سایر ارزهای دیجیتال دارند، مشکلات مربوط به دخالت دولت‌ها است. دولت‌ها می‌توانند با پیگیری تراکنش‌های بانکی مانع از توسعه بازار رمزارزها شوند. به نظر می‌رسد دولت‌ها تاکنون این تکنولوژی را جدی نگرفته‌اند و آن را رقیب چندان بزرگی نمی‌دانستند. با رشد بازار و رسیدن حجم معاملات به حدود ۲۰۰ میلیارد دلار در روز، می‌توان گفت باید منتظر واکنش دولت‌ها بمانیم.

تکرار حباب‌ها؟!

عمدتا با ورود یک تکنولوژی و یا دانش جدید، واکنش بیش ازحد مردم را شاهد خواهیم بود. وضعیت کنونی در دنیای ارزهای دیجیتال را شاید بتوان با وضعیت شکل گرفته در حباب دات‌کام مشابه دانست. حباب دات کام اتفاقی است که در حدود ۳۰ سال پیش و با ظهور کامپیوتر و دنیای اینترنت شکل گرفت و با رشد خیره‌کننده در شاخص بورس نزدیک و ۱۰ برابر شدن آن همراه شد. در زمانی که اینترنت به خانه‌ها راه یافت، بسیاری از تحلیلگران اعتقاد داشتند که به زودی جهان با یک تغییر بزرگ روبه‌رو خواهد شد. از این رو بسیاری از فعالیت‌های معمول نیز به صورت اینترنتی ارائه شد. خرده‌فروشی‌ها، لباس‌فروشی‌ها و حتی خرید و فروش حیوانات خانگی هم به صورت اینترنتی درآمده بود. این در حالی بود که هنوز عادت‌های مردم با شرایط جدید خو نگرفته بود. در واقع در آن دوران بسیاری از تحلیلگران به درستی آینده دنیا را حول اینترنت و کامپیوترهای خانگی می‌دانستند اما این پیش‌بینی بیش از اندازه خوش‌بینانه بود و با وجود آن که آن‌ها تصور می‌کردند دنیای اینترنت به سرعت همه‌چیز را تغییر خواهد داد و همه‌چیز وابسته به اینترنت خواهد شد، اما چنین اتفاقی با آن سرعت موردنظر رخ نداد. در واقع پیش‌بینی تحلیلگران درست بود اما زمان‌بندی آن‌ها درست نبود.

 به نظر می‌رسد داستان ارزهای دیجیتال نیز شباهت زیادی به این واقعه دارد. بسیاری از تحلیلگران تصور می‌کنند آینده دنیا در دستان ارزهای دیجیتال است. از این رو بخش مهمی از سرمایه‌های خود را در ارزهای دیجیتال سرمایه‌گذاری کردند؛ اما آیا این واقعه به معنی آن است که ما به سرعت در دنیای ارزهای دیجیتال غرق خواهیم شد؟ آیا واقعا ارزهای دیجیتال می‌توانند در کوتاه‌مدت بخش مهمی از مبادلات جهانی را شامل شوند؟

در شرایط کنونی تنها بخش کوچکی از مردم به دلیل استفاده از این ارزها به سراغ این بازار می‌روند و حجم مبادلات واقعی این بازار بسیار کم است؛ اما بخش بزرگی از مردم به این بازار وارد شده‌اند تا با خرید ارز دیجیتال و فروش آن به قیمت بالاتر، سود دلاری کسب کنند. از این رو به نظر می‌رسد در شرایط کنونی این بازار بیشتر شبیه به یک بازی پانزی است تا یک بازار برای «انتقال ارزش». به همین دلیل احتمالا قیمت‌های کنونی به منظور رشد، با پیچیدگی‌های زیادی همراه باشد.

آینده ارزهای دیجیتال چه خواهد شد؟

چه بخواهیم و چه نخواهیم، باید قبول کنیم تکنولوژی ارزهای دیجیتال بخشی از آینده ما است. هزینه مبادله پایین، حافظه‌دار بودن پول و البته غیرمتمرکز بودن آن از جمله مزیت‌های مهم ارزهای دیجیتال به شمار می‌رود. این تکنولوژی احتمالا بخشی از آینده بشر است و مهمترین سرمایه‌گذاری در این حوزه، افزایش دانش شخصی در این حوزه است. اما شاید جهان به این زودی‌ها به سمت ارزهای دیجیتال حرکت نکند.

در مورد روند قیمتی همانطور که می‌دانید با افزایش قیمت بیتکوین به مرز ۵۸ هزار دلار، شاهد اصلاح در این بازار بودیم، احتمالا با تصویب بسته ۱/۹ تریلیون دلاری بایدن، موج جدیدی در سمت خرید این بازار ایجاد شود و شاهد رشد دوباره قیمت‌ها باشیم. در نهایت باید گفت تا زمانی که این ارزها مشابه شرایط کنونی تنها به قصد فروش خریداری شوند و مورداستفاده قرار نگیرند، بیشتر وضعیت پانزی دارند و هر لحظه باید انتظار کاهش شدید قیمت‌ها را داشت. در وضعیت کنونی و با در نظر گرفتن ریسک‌های موجود، سرمایه‌گذاری بیش از ۱۰ درصد از ثروتتان در این بازار توصیه نمی‌شود و احتمالا در روزهای آتی نیز شاهد نوسانات شدیدی در این بازارها خواهیم بود.