همزمان با روز ملی فناوری هسته‌ای در ایران، مرکز مونتاژ سانتریفیوژها در نطنز مجددا آغاز به کار کرد. ساختمان این مرکز در تیرماه ۱۳۹۹ منفجر شد. مقام‌های جمهوری اسلامی دلیل این انفجار را خرابکاری دانسته‌اند. در حالی که به صورت غیررسمی نام اسرائیل به عنوان کشوری خارجی که در این رویداد نقش داشت مطرح شده است، ولی نه مقام‌های دو کشور این موضوع را به‌طور رسمی تایید نکرده‌اند. 

در حالی که هنوز گزارش جامعی درباره این رویداد منتشر نشده است، ایران توانسته به وعده‌ای که در شهریور ماه برای احیای این مرکز مونتاژ در آینده نزدیک داده بود، عمل کند. در اخبار منتشر شده درباره بازگشایی و احیای مرکز مونتاژ سانتریفیوژها به این موضوع اشاره نشده است که آیا باز هم این تاسیسات بر روی زمین قرار دارد و یا به دلایل امنیتی ساختمان و تجهیزات آن به بخش زیرزمینی نطنز منتقل شده است. ایران در ماه‌های گذشته با سرعت در حال توسعه تاسیسات زیزمینی در این مرکز هسته ای بوده است و گمانه زنی‌هایی در مورد انتقال بخش‌های مربوط به نسل جدید سانتریفیوژها به قسمت‌های حفاظت‌شده‌تر منتشر شده است. 

در مراسمی که امروز در تهران برگزار شد از نسل جدید سانتریفیوژها هم رونمایی شد. سانترفیوژهای IR6، IR5 و IR9 در مرکز این رونمایی‌ها قرار داشتند. یکی از طراحان سانتریفیوژهای ایران در کفتگو با صداوسیما اعلام کرد که سانتریفیوژ‌های IR9 توان تولید ۵۰ برابر نسل اول سانتریفیوژهای ایران را دارند. 

براساس برجام ایران تنها می‌تواند حدود پنج هزار سانتریفیوژ نسل اول را در تاسیسات هسته‌ای خود به کار بگیرد. اعلام دستیابی به سانتریفیوژهای جدید در حالی صورت می‌گیرد که مذاکرات فنی غیرمستقیم میان ایران، کشورهای باقی‌مانده در برجام و آمریکا در جریان است. 

ایران اعلام کرده است که در صورت برداشته شدن تحریم‌ها و راستی‌آزمایی حاضر خواهد بود تا اقداماتی که برخلاف تعهدات برجام انجام داده است را متوقف کند. 

حسن روحانی، رئیس‌جمهوری نیز امروز بر این نکته تاکید کرد که برجام جلو پیشرفت هسته ای ایران را نگرفته است و کشورهای غربی و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باید بدهی خود را به ایران بپردازند: «شما در برابر این فعالیت صلح‌آمیز با توجه به نظارت آژانس بین المللی باید ما را یاری کنید. شما باید بگویید، ۱۵ نوع سانتریفیوژ شما درست کردید، ما در ساخت شانزدهمین سانتریفیوژ به شما کمک می‌کنیم. شما بدهکار ما هستید، طلبکار ما نیستید. آژانس، آمریکا و اروپا بدهکار ما هستند، کشورهای بزرگ صنعتی بدهکار ما هستند و باید بدهی خودشان را به ما پرداخت کنند.»

عراقچی: بایدن می‌تواند با دستور اجرایی تحریم‌ها را بردارد

اما در دیگر سو، عباس عراقچی، مذاکره‌کننده ارشد ایران در نشست‌های فنی وین در رابطه با نتایج مذاکرات و امکان لغو تحریم‌ها گفت که تحریم‌هایی وجود دارند که باید پایان یابند و رئیس‌جمهوری آمریکا صلاحیت و قدرت پایان‌دادن به آنها را با فرمان اجرایی دارد. تحریم‌های دیگری هستند که ناشی از قانون‌گذاری کنگره است که در مورد این تحریم‌ها رئیس‌جمهوری آمریکا فقط می‌تواند آنها را تعلیق کند.

عباس عراقچی در گفت‌وگو با پرس تی‌وی و در پاسخ به این پرسش که آیا آمریکایی‌ها آمادگی لغو تحریم‌های غیرهسته‌ای را دارند یا خیر، اظهار داشت: «هنوز در موقعیتی نیستیم که کدام تحریم‌ها باید برداشته شود و اقدامات دو طرف دقیقاً باید چه چیزی باشد. اما در آن جهت در حال حرکت هستیم و درخواست ما کاملاً روشن است و ما روی آن اصرار داریم. باید ببینیم در دور بعد گفت‌وگوها چه اتفاقی خواهد افتاد.»

او همچنین مسئله انتخابات را در مورد مذاکرات تحریم‌ها مؤثر ندانست و افزود، برای ما بیش از آن که انتخابات اهمیت داشته باشد، این مهم است که ما با آژانس انرژی اتمی توافقی سه‌ماهه انجام داده‌ایم که یک ماه و نیم از آن گذشته و یک ماه و نیم دیگر از آن باقی‌مانده است.

پیش‌تر، ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، در کنفرانس خبری روز چهارشنبه تنها به لغو تحریم‌های متناقض با برجام اشاره کرد و گفت در موضعی نیست که بتواند به تبصره و ماده‌ها و اینکه کدام تحریم‌ها لغو می‌شوند، اشاره کند.

اما فهرست پیش روی آمریکا برای لغو تحریم‌ها طولانی است. از ۱۶۰۰ شخص حقیقی و حقوقی تحریم شده که شماری از آنها مقامات کنونی جمهوری اسلامی ایران هستند تا تحریم‌های هسته‌ای، تحریم‌های مرتبط با توسعه برنامه‌های موشکی، تحریم‌های ناشی از فعالیت‌های منطقه‌ای جمهوری اسلامی و تحریم‌های مربوط به موارد نقض متعدد حقوق بشر در ایران.

ناظران معتقدند که اصرار ایران بر لغو همه تحریم‌ها به‌صورت یکجا می‌تواند روند نتیجه‌بخشی مذاکرات را با مشکل روبه‌رو کند.

از سوی دیگر، ایسنا به نقل از مسئول پروژه راه‌اندازی «مرکز مونتاژ سانتریفیوژهای پیشرفته نطنز» نوشت که برای تولید سانتریفیوژهای پیشرفته نسل ۶، «طبیعی است مشکلات اولیه داشته باشیم که بعد از تولید زنجیره اول به مرور حل می‌شود و در تولید انبوه مشکلات رفع خواهد شد»

به نظر می‌رسد که ایران قصد دارد تا با ادامه روند فعالیت‌های هسته‌ای و تبلیغات گسترده بر روی آن، فشار را بر روی طرف مذاکره‌کننده در وین افزایش دهد تا بتواند آنها را وادار به لغو سریع‌تر تحریم‌ها کند.