در سال‌های اخیر با افزایش تاثیر تغییرات آب‌وهوایی بر اقتصاد، کشورها و همچنین سازمان‌های بین‌المللی برای مقابله با تاثیرات تغییرات آب‌وهوایی تلاش‌های زیادی کرده‌اند. در این بین، انتخاب جو بایدن به ریاست‌جمهوری آمریکا و اولویت‌های زیست‌محیطی دولت وی، خوشحالی دوستداران و فعالان زیست ‌محیطی را به دنبال داشته است.

توجه و اولویت دادن دولت بایدن به انرژی‌های تجدیدپذیر و مسائل زیست‌ محیطی باعث شد تا مسائل یاد شده در سیاست خارجی جدید آمریکا نیز جایگاه ویژه‌ای یابد. بازگشت آمریکا به توافق زیست‌ محیطی پاریس سبب شد تا امیدها برای دستیابی به اهداف پیمان پاریس، افزایش پیدا کند. کارشناسان محیط زیست هشدار می‌دهند که افزایش دمای زمین باید به کمتر از دو درجه سانتی‌گراد نسبت به دوره ماقبل صنعتی، محدود شود تا زمین بتواند از بدترین آثار گرمایش در امان بماند؛ اما این هدف، بیش از پیش دشوار به نظر می‌رسد؛ مگر این که همه کشورها به سمت به کارگیری سیاست‌های جدید در زمینه انرژی‌های فسیلی و تجدیدپذیر و... پیش روند.

سفر جان کری به چین

اهمیت مسئله تغییرات آب‌وهوایی باعث شد تا بایدن در اولین روزهای ریاست‌جمهوری خود، هم فرمان بازگشت دوباره آمریکا به توافق‌نامه زیست‌محیطی پاریس را امضا کند و هم جان کری را به‌عنوان نماینده ویژه در امور تغییرات آب‌وهوایی منصوب کند. جان کری در روزها و هفته‌های اخیر با مقامات چندین کشور در مورد مسائل زیست‌محیطی گفت‌وگو کرده و هفته گذشته عازم چین شده است تا با دولتمردان چینی در مورد مسائل مشترک به‌ویژه مسائل تغییرات آب‌وهوایی بحث و گفت‌وگو کند. به نظر چین، هدف وی از این سفر، جلب نظر پکن برای مقابله جدی‌تر با گرمایش زمین و تغییرات آب‌وهوایی بود.

سفر جان کری در حالی انجام شد که در سازمان ملل بین دو طرف، یک مشاجره عمده دیپلماتیک در گرفته بود و پس از این مشاجره، تردیدها در مورد اقبال جهانی نسبت به مفاد پیمان پاریس و همکاری چین با این پیمان افزایش یافته بود. جان کری در جریان این سفر از دولتمردان چین خواست تا در مورد برنامه‌هایی برای کاهش چشمگیر انتشار گازهای گلخانه‌ای همکاری کنند و به احداث نیروگاه‌هایی که با زغال‌سنگ کار می‌کنند پایان دهند. در این  راستا با توجه به منابع مالی زیاد چین، پکن می‌تواند برای تامین مالی پروژه‌های زغال‌سنگ در سطح جهان تجدیدنظر و دادن وام به پروژه‌های جدید زغال‌سنگ را متوقف کند.

چین از آمریکا خواست تا به کشورهای درحال توسعه کمک مالی بیشتری ارائه کند تا به فناوری پاکیزه دست یابند و خود را برای عواقب و آثار تغییرات آب‌وهوایی آماده کنند. در این بین، پکن هم از واشنگتن خواست تا میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای خود را به شدت کاهش دهد. در راستای تداوم تلاش‌ها و هماهنگی برای اخذ سیاست واحد در بعد جهانی،  قرار است در ماه نوامبر کنفرانس مهم آب‌وهوایی سازمان ملل به نام «سی‌اوپی ۲۶» در گلاسکو اسکاتلند برگزار شود.

برنامه چهاردهم توسعه چین و توجه به مسائل زیست‌محیطی

برنامه جدید توسعه چین، در ماه گذشته به تصویب دولت و نوزدهمین کنگره ملی کمیته مرکزی حزب کمونیست چین رسید. در این برنامه توسعه، بر چشم‌انداز توسعه همه‌جانبه و امنیت انرژی و تغییرات آب‌وهوایی تاکید شده است. دولت چین در سال‌های اخیر در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر سرمایه‌گذاری زیادی انجام داده اما باز هم سهم زغال‌سنگ در سبد انرژی این کشور بالا است. مسئله دیگر، تداوم سرمایه‌گذاری شرکت‌های خصوصی و دولتی چین در پروژه‌های انرژی کشورهای در حال توسعه است.

سرمایه‌گذاری در بخش زیرساخت‌های انرژی بقیه کشورها، یکی از اهرم‌های چین برای حفظ امنیت انرژی و نفوذ در کشور مربوطه و منطقه است. منابع عظیم مالی شرکت‌های چینی، این امکان را فراهم کرده است که در پروژه‌های انرژی کشورهای در حال توسعه سرمایه‌گذاری کنند و در غیاب شرکت‌های اروپایی-آمریکایی و روس، سرمایه‌گذار اصلی پروژه‌های زغال‌سنگ شوند. این در حالی است که شرکت‌های چینی سرمایه و تکنولوژی پیشرفته ساخت پانل‌های خورشیدی، توربین‌های بادی، باتری و خودروهای الکتریکی را در اختیار دارند. آمریکا مایل است که شرکت‌های چینی همراه با سایر شرکت‌ها در پروژه‌های این چنینی مشارکت داشته باشند.

تغییرات آب‌وهوایی، دغدغه مشترک چین و آمریکا

پس از پایان مذاکرات دو روزه جان کری در چین با نماینده این کشور در امور تغییرات آب‌وهوایی، بیانیه‌ مشترکی منتشر شد. در این بیانیه، هر دو طرف تاکید کردند که اقداماتی را برای کاهش گازهای گلخانه‌ای انجام خواهند دهند. هر دو طرف منتظر اجلاس رهبران در مورد آب‌وهوا به میزبانی آمریکا در روزهای ۲۲ و۲۳ آوریل هستند. لازم به ذکر است که ۴۰ رهبر جهان از جمله ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، به اجلاس تغییرات آب‌وهوایی دعوت شده‌اند.

 آمریکا امیدوار است که شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، را هم به شرکت در اجلاس جاری ترغیب کند. دو طرف توافق کردند تا با حمایت و پیروی از مفاد پیمان پاریس، سیاست‌های موردنیاز برای کربن‌زدایی از صنایع را تهیه و اجرا کنند. در این بیانیه، بر افزایش سهم انرژی‌های تجدیدپذیر، هیدروژن سبز و افزایش اطمینان و امنیت شبکه‌های توزیع انرژی و ذخیره انرژی تاکید شد. دو طرف همچنین اعلام کردند که برای آماده‌سازی اجلاس آینده آب‌وهوای سازمان ملل متحد که قرار است در ماه نوامبر در گلاسکو برگزار شود، تلاش می‌کنند.

از سایر مواردی که در این بیانیه مشترک مورد تاکید قرار گرفته است می‌توان به افزایش میزان کشاورزی مقاوم در برابر تغییرات آب‌وهوایی، احداث ساختمان‌هایی با مصرف انرژی کمتر، حمل‌ونقل با بهره‌گیری از کربن کمتر، همکاری در مورد کاهش انتشار گازهای غیرگلخانه‌ای، همکاری در زمینه مقابله با انتشار گازهای گلخانه‌ای در بخش هوایی و حمل‌ونقل دریایی بین‌المللی و سایر سیاست‌ها و اقدامات کوتاه‌مدت برای کاهش میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از مصرف زغال‌سنگ، نفت و گاز، اشاره کرد.

چین از کشورهایی است که گازهای گلخانه‌ای زیادی تولید می‌کند و تصمیمات این کشور و موفقیت آن در اجرای برنامه‌های زیست‌محیطی، برای بقیه کشورها مشوق خوبی خواهد بود. با توجه به این که روسیه و چین، اولویت اصلی خارجی دولت بایدن هستند، تغییرات آب‌وهوایی از مواردی است که آمریکا و چین می‌توانند برای کاهش تنش در روابط دو جانبه بیشتر روی آن تمرکز کنند. جنگ تجاری بین دو کشور ادامه خواهد داشت اما همکاری نکردن دو کشور یاد شده در مورد تغییرات آب‌وهوایی، تاثیر جهانی خواهد داشت. هر دو کشور، مصرف‌کننده بزرگ انرژی و از کشورهای عمده تولیدکننده گازهای گلخانه‌ای هستند. همکاری این دو، یکی از موارد لازم و مهم برای دستیابی به اهداف پیمان زیست ‌محیطی پاریس است.