یکی از اتفاقاتی که طی روزهای اخیر جهان فوتبال را با شوک رو‌به‌رو کرد و بسیاری از رسانه‌ها تعبیر «کودتا» را برای آن به‌کار بردند، تشکیل سوپرلیگ اروپا بود. دوازده تیم پرطرفدار اروپایی در اقدامی ناگهانی در ۳۱ فروردین ماه سال جاری تصمیم گرفتند لیگی مستقل برگزار کنند و گردش مالی مستقلی از یوفا داشته باشند. البته برخی از باشگاه‌ها قصد داشتند سوپرلیگ را مستقل و در کنار لیگ‌های ملی خود برگزار کنند، اما برگزارکنندگان لیگ اروپایی با جدیت سعی در تعلیق این تیم‌ها و اخراج آن‌ها داشتند. در نهایت، با توجه به انتقادات گستردهای از این طرح و اعتراضات شدید طرفداران باشگاه‌ها نسبت به برگزاری این تورنومنت، این طرح تعلیق شد و همه تیم‌ها غیر از سه باشگاه، از آن کناره‌گیری کردند، و می‌توان گفت به شکست انجامید. در این نوشتار از انگیزه تیم‌ها برای برگزاری چنین تورنومنتی خواهیم گفت، و در نهایت این سوال مطرح است که اساسا برگزاری چنین تورنومنت‌هایی به نفع اقتصاد فوتبال است یا خیر.
اقتصاد لیگ قهرمانان اروپا
مجموع پولی که تیم‌های حاضر در لیگ قهرمانان اروپا و سوپرکاپ اروپا در فصل ۲۰۲۰- ۲۰۱۹ دریافت کردند، معادل ۲ میلیارد و ۴۰۰ هزار یورو بوده است که با توجه به تعداد بالای تیم‌های حاضر در این لیگ، مبلغ ناچیزی است. در واقع، لیگ قهرمانان اروپا از نظر اقتصادی درآمد چندانی برای باشگاه‌های اروپایی ندارد. ۳۲ تیمی که در این تورنومنت شرکت می‌کنند، بابت حضور خود ۱۵.۲۵ میلیون یورو دریافت می‌کنند، و برای هر برد ۲.۷میلیون هر مساوری ۹۰۰ هزار یورو جداگانه به تیم‌ها داده می‌شود. پاداش صعود به مرحله یک‌شانزدهم نهایی نیز ۹.۵ میلیون یورو، یک‌هشتم نهایی ۱۰.۵ میلیون یورو، یک‌چهارم نهایی ۱۲ میلیون یورو، و نایب‌قهرمانی ۱۵ میلیون یورو است. تیم قهرمان نیز ۱۹ میلیون یورو دریافت می‌کند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
بر این مبنا، با یک جمع و تفریق ساده، تیمی که قهرمان این تورنومنت شود، ۸۰ تا ۱۰۰ میلیون یورو دریافت می‌کند. البته تیم‌ها درآمدهای جانبی دیگری چون حق پخش کشوری نیز دریافت می‌کنند که مجموع درآمدها را می‌تواند اندکی بالاتر ببرد و به بازه ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیون یورویی برساند. اما این درآمدها نسبت به مخارج بالای تیم‌ها، رقم چشمگیری نیست.
اقتصاد سوپر لیگ اروپا
سپور لیگ اروپا پیشنهاد بسیار جذاب‌تری پیش روی تیم‌های اروپایی و موسسان آن قرار می‌دهد، و بانک معروف آمریکایی JPMorgan نیز ورود کرده است و بودجه ۳.۵ میلیارد یورویی اولیه این تورنومنت را فراهم کرده است. در این تورنومنت، تیمی که قهرمان شود درآمدی تا ۴۰۰ میلیون یورو و حتی بیشتر دریافت می‌کند که در قیاس با پاداش لیگ قهرمان اروپا، بسیار جذاب است. یعنی تیم‌ها با حضور در سوپر لیگ اروپا می‌توانند درآمدی ۳ برابری و حتی بیشتر کسب کنند که بسیاری از مشکلات مالی تیم‌ها را حل می‌کند. شاید بتوان انگیزه اولیه تشکیل سوپر لیگ را افزایش درآمد تیم‌ها عنوان کرد.
همه‌چیز زیر سر کروناست
به نظر می‌رسد کرونا عامل اصلی تصمیمات سخت باشگاه‌ها شده باشد. درآمد اکثر تیم‌های اروپایی در سال جاری کاهش چشمگیری داشته است. نمونه‌وار، تیم بارسلونا که در سال سال مالی ۲۰۱۹ درآمد ۷۴۱ میلیون پوندی داشته است، در سال مالی ۲۰۲۰ با کاهش ۱۶ درصدی درآمد رو‌به‌رو بوده است و درآمد آن به ۶۲۷ میلیون پوند کاهش یافته است. تیم رئال مادرید نیز با کاهش ۱۰ درصدی درآمد رو‌به‌رو بوده و درآمد آن از ۶۶۸ میلیون پوند به ۶۰۸ میلیون پوند رسیده است. باقی تیم‌های اروپایی نیز کاهش درآمد چشمگیری را تجربه کرده‌اند. این کاهش درآمد چشمگیر، در نهایت تیم‌ها را وادار به تصمیم‌گیری‌های سخت می‌کند. این تیم‌ها راهی جز افزایش درآمدهای خود ندارند، و برگزاری تورنومنت‌های خصوصی یکی از روش‌های درآمدزایی آن‌هاست.
آیا رقابت موجب بهبود فوتبال می‌شود؟
همان طور که انحصار در تولید، می‌تواند آسیب زیادی به یک صنعت وارد کند، در فوتبال نیز وضعیت چندان متفاوت نیست و انحصار می‌تواند در نهایت یک تورنومونت را به مرز نابودی برساند. سال‌ها حاکمیت و انحصار فوتبال در دستان یوفا، احتمالا باعث شده است که بسیاری از تیم‌های اروپایی ادعای مدیریت بهتری داشته باشند. از این رو، احتمالا به دلیل اعتراض به درآمدهای خود از این تورنومنت‌ها، به فکر راه‌اندازی یک لیگ خصوصی افتاده‌اند. البته راه‌اندازی چنین لیگ خصوصی‌ای به دلیل قدرت بالای دولت‌ها شکست خورد، اما بعید است که این رقابت بی‌نتیجه باشد.
افزایش بودجه یوفا، نتیجه احساس رقابت؟
با توجه به سر و صداهای رخ داده پیرامون سوپرلیگ، یوفا در تلاش است تا وضعیت لیگ خود را از نظر درآمد بهبود بخشد. در این راستا، یوفا با همکاری شرکت مدیریت سرمایه Centricus یک بسته مالی ۶ میلیارد یورویی به منظور بازسازی لیگ قهرمانان ارائه داده است. بسته مالی اولیه این شرکت ۴.۲ میلیارد یورو بوده است که با مذاکرات مجدد، به ۶ میلیارد یورو افزایش یافته است. این شرکت مدیریت سرمایه که ارتباطات نزدیکی با افراد و موسسات مختلف دارد، می‌تواند کمک‌های لازم را برای بازسازی این تورنومنت بزرگ فوتبالی فراهم کند. با این بازسازی گسترده، تیم‌های حاضر در لیگ قهرمانن از ۳۲ تیم به ۳۶ تیم افزایش می‌یابند.
رقابت، کلید پیروزی در هر صنعتی
چنان که مشخص است، با تمامی خط‌ونشان‌هایی که یوفا در مقابل تیم‌های شرکت‌کننده در سوپرلیگ اروپا کشید، در نهایت «اصل رقابت» کار خودش را کرد و یوفا برای بهبود و افزایش کیفیت خود برنامه‌های گستردهای را اجرا کرد. شاید عده‌ای تصور کنند که سوپرلیگ اروپایی شکست خورد و آن پروژه به اهداف خود نرسید، اما نگارنده معتقد است که حتی حس وجود یک رقیب در یک بازار، می‌تواند موجب شود که سازمان ارائه دهنده خدمات، کیفیت خود را بهبود بخشد. از این رو، می‌توان انتظار داشت که لیگ قهرمانان اروپا طی سال‌های آینده وضعیت بسیار بهتری پیدا کند و حتی دستمزد تیم‌های اروپایی حاضر در این لیگ رشد چشمگیری را تجربه کند. به نظر می‌رسد که این بار در فوتبال هم «رقابت» کارساز شود.
