زبان مادری بخش وسیعی از مردم افغانستان، مانند بخش وسیعی از مردم ایران، زبان فارسی است، و دین مشترک و برخی همگامیهای تاریخی، سنتی، ادبی و فرهنگی هم عامل دیگری شده است برای نزدیکی مردم این دو کشور. علاوه بر اینها، افغانها هم مانند ایرانیها تاریخ پرفرازونشیبی داشته اند؛ دورانی که در راه توسعه و پیشرفت گام برمیداشتند، تا زمانی که گرفتار دینداران متحجر شدند و جنگ و جنایت و خونریزی در هر دو کشور بالا گرفت. هر چند، به هر حال ایران به دلیل داشتن اقتصادی بزرگتر بازار کار خوبی برای افغانستانیها بوده است و بسیاری از افغانهای مهاجر به ایران، کارهای سخت و طاقتفرسا را تاب آوردهاند و میآورند و تحقیر و تهمتها را به جان میخرند، تا بتوانند برای خانوادههاشان پولی بفرستند.
در سال ۱۳۰۸ که اماناللهخان و ثریا، شاه و ملکه افغانستان، از ایران بازدید کردند، ملکه ثریا حجاب نداشت، اما تاجالملوک با حجاب در برابر اماناللهخان ظاهر شد و اکنون ما میبینیم در همان کشور، بمبگذاری میشود و دخترانی را که برای درس خواندن به «مکتب» میروند، قتلعام میکنند.
سینما که یکی از نشانهای تمدن جدید است، در افغانستان تقریبا همزمان با ایران در اوایل سده بیستم شکل گرفت، اما به دلیل نفوذ دینداران مخالف پیشرفت، به کندی راه خود را ادامه داد. در دهه ۴۰ تا ۶۰ هجری شمسی سینما رشد خوبی کرد، اما با روی کار آمدن طالبان، فعالیت فیلمسازی و نمایش فیلم به طور کامل متوقف شد و سینماهای معدود کابل و هرات هم بسته شدند. از ۲۰۰۲ و بعد از سقوط طالبان در افغانستان، کمکهای فرهنگی زیادی برای رشد سینما به سمت آن کشور سرازیر شد و تا ۲۰۱۴ که نیروهای حافظ صلح در افغانستان بودند، پیشرفتهایی هم صورت گرفت. فیلم مشهوری مانند اسامه (صدیق برمک) محصول سال ۲۰۰۳ که در همان سال جایزه دوربین طلایی جشنواره کن را برد و در سال بعد، ۲۰۰۴، برنده جایزه گلدن گلوب بهترین فیلم خارجی شد، محصول همین دوران است. اما متاسفانه پس از خروج آن نیروها، وضعیت دوباره خراب شد و اکثر فیلمسازان افغانستانی مجبور شدند در کشورهای همسایه، از جمله ایران، فیلم بسازند.
فیلم «چند مترمکعب عشق» در سال ۱۳۹۲ به نویسندگی و کارگردانی جمشید محمودی و تهیهکنندگی برادرش نوید محمودی، که خود کارگردان، نویسنده و شاعر است، در ایران ساخته شد که عشق بدفرجام مروانا، دختری افغانستانی (حسیبا ابرهیمی) و صابر، پسری ایرانی (ساعد سهیلی) را روایت میکرد. فیلم بسیار درخشید و در جشنواره فجر موفق به دریافت جوایز زیادی شد و نامزد شرکت در اسکار در بخش بهترین فیلم بینالمللی از سوی افغانستان شد.
ساختن فیلم کوتاه در ایران نیاز به مجوز ارشاد ندارد و تنها باید برای بخشهایی که در خیابان فیلمبرداری میشود، از نیروی انتظامی مجوز گرفت و اگر فیلم صحنه خارجی نداشته باشد و در فضای بسته فیلمبرداری شود و همسایهها شکایت نکنند، نیاز به مجوز نیروی انتظامی هم ندارد و میتوان فیلم کوتاه ساخت. فیلم کوتاه «نازپری» به نویسندگی و کارگردانی محمدرضا محمدی همین گونه ساخته شده است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
«نازپری» با بازی بسیار خوب «نازنین عسکری» به عنوان شخصیت اصلی داستان، روایت دختر کمسن وسال افغانستانی است که دارد درس میخواند و از سوی خواهرش شمیلا (فاطمه شیرازی) که در آرایشگاه کار میکند، برایش خواستگاری پیدا میشود که میگوید در آلمان رستوران دارد و چندین نفر زیر دست او کار میکنند. روز خواستگاری، نازپری میبیند که داماد (فیروز جفایی) همسن پدر او ست. نازپری سعی میکند خواستگاری خوب برگزار نشود و وقتی مهمانها میروند، با خواهرش دعوا میکند که چرا اینها را به خانه آوردی، و او میگوید نمیدانسته داماد سنش زیاد است. مادر نازپری (لطیفه موسوینژاد) مردد است، اما پدرش (سید حسن حسینی) اصرار به این ازدواج دارد و نازپری را زیر مشت و لگد میگیرد تا قبول کند. بقیه داستان به امتناع نازپری در حد مرگ، میگذرد و در پایان هم در روز عروسی، با ترفندی عروسی را به هم میزند.
آقای محمدی به خبرنگار «رها» در مشهد گفت: «فیلم نازپری مبارزه یک دختر نوجوان افغانستانی با کودکهمسری را روایت میکند.»
درست همانند هزاران دختر نوجوان دیگر در افغانستان، نازپری باید به اصرار و البته تهدید خانواده، با یک مردی که سالها از او بزرگتر است ازدواج کند. نازپری اما در این فیلم کوتاه تابوشکنی میکند و تن به این ازدواج اجباری نمیدهد.
پایان فیلم دوپهلو است و به روشنی نشان نمیدهد که نازپری سرانجام مبارزه را به کجا میکشاند، اما آنچه مهم است، شهامت، جسارت، و خلاقیت یک دختر نوجوان در مبارزه با رسم و رسومات سنتی است.
در همین مصاحبه او میگوید: «بازیگرانی چون نازنین عسکری که در این فیلم کوتاه ایفای نقش کردهاند، طی یک پروسه انتخابی در آموزشگاه بازیگری جاودانههای پارس در منطقه طلاب مشهد برگزیده شدهاند.»
فیلم کوتاه نازپری در جشنواره فیلمهای کوتاه «چلکینوفست» در بخش فیلمهای رقابتی، به جمع ۳۵ فیلم منتخب راه یافت. جشنواره چلکینوفست با موضوع انسان و ارزشهای انسانی در روزهای ۱۲ و ۱۳ فروردین سال جاری خورشیدی در روسیه برگزار شد و فیلمهای منتخب خود، از جمله «نازپری» را به نمایش عمومی گذاشت.
«رضا دیدار» ، فیلمبردار و مدرس دانشگاه کابل و افغانفیلم، مدیریت فیلمبرداری فیلم نازپری را بر عهده داشته است. تدوین و طراحی تیزر حرفهای نازپری را هم هادی شیبانی انجام داده است که سهم بسزایی در موفقیت آن دارد.
سینما و تلویزیون در افغانستان دچار بحران است، یا بهتر است بگویم سینما فعلا تعطیل است. امیدوارم جوانان بااستعدادی مانند آقای محمدی بتوانند راه دشوار خود را پیدا کنند و پیش ببرند، اما آرزوی اصلی روزی برآورده میشود که صنعت سینمای افغانستان راه بیفتد و بهویژه فیلمسازان زن مشغول به کار شوند تا بهتر بتوانند مشکلاتی که زنان افغانستان دارند را بیان کنند.