قیمت نفت در هفته‌های اخیر با نوسان کمی همراه بوده است. پس از توافق در اجلاس قبلی اوپک پلاس، کشورهای عمده تولیدکننده نفت به‌تدریج در حال آماده‌سازی ظرفیت تولید و صادرات نفت در شش ماهه دوم سال‌اند تا با افزایش تقاضا در بازار، بتوانند به‌تدریج سهم بیشتری در بازار به دست آورند. 

روز یکشنبه ۸ اوت، شرکت آرامکو از برنامه خود برای افزایش ظرفیت تولید در چهار سال آینده خبر داد. در اعلامیه شرکت آرامکو، با اشاره به افزایش تقاضا در شش ماهه دوم سال، از برنامه آن شرکت برای افزایش ظرفیت تولید به ۱۳ میلیون بشکه در روز سخن می‌رود. باید خاطرنشان کرد که ظرفیت تولید روزانه آرامکو در حال حاضر ۱۲ میلیون بشکه در روز است. افزایش تدریجی قیمت نفت باعث شد تا سود سهام آرامکو در ماه‌های اخیر افزایش یابد و سرمایه‌گذاری در پروژه‌های انرژی آن شرکت با روند مطلوب پیگیری شود.

بر اساس گزارش آرامکو، تمرکز آن شرکت برای افزایش تولید در سال‌های آینده، بیشتر بر مبنای افزایش ظرفیت تولید در میدان‌های مرجان و برری است. میدان مرجان که در شرقی‌ترین بخش عربستان سعودی در آب‌های خلیج فارس قرار دارد، در ۲۶۰ کیلومتری شمال شرقی ظهران و ۹۰ کیلومتری میدان سفانیه، در مجاورت میدان فروزان ایران واقع شده است. مرجان نخستین میدان از سه میدان فراساحلی بزرگ است که قرار بود در سال ۲۰۱۸  به منظور افزایش تولید فراساحلی توسعه یابند. نخست قرار بر این بود که به جبران افت تولید میدان‌های قدیمی‌تر، تولید سه میدان فراساحلی تا سال ۲۰۲۳ افزایش یابد. بر اساس تخمین‌ها، عربستان بزرگترین ذخایر قطعی جهان را در اختیار دارد که بالغ بر بیش از ۲۶۰ میلیارد بشکه است. این در حالی است که بسیاری از بهره‌ورترین میدان‌های عربستان سعودی دهه‌هاست که فعالیت می‌کنند.

آرامکو در نظر دارد در چهار سال آینده ظرفیت تولید میدان مرجان را ۳۰۰ هزار بشکه و ظرفیت تولید میدان برری را ۲۵۰ هزار بشکه در روز افزایش دهد. آرامکو در سه ماهه دوم امسال طرح افزایش ظرفیت تولید مخازن ثانویه را در میدان‌های «عین‌دار و  فرزان» با ظرفیت تولید ترکیبی ۱۷۵ هزار بشکه در روز به پایان رسانید.

آرامکو به عنوان مجری صنعت نفت عربستان سعودی، نقش فعالی در بازار انرژی ایفا می‌کند و طبیعی است که برنامه آن شرکت برای افزایش تولید نفت و نیز سرمایه‌گذاری در سایر بخش‌های انرژی، بر بازار جهانی انرژی تاثیر‌گذار باشد. بر اساس برنامه‌های عربستان برای افزایش تولید، آرامکو نیز ظرفیت تولید را در میدان‌های نفتی مرجان و برری افزایش می‌دهد. در ژوئیه سال  ۲۰۱۹ ، عربستان سعودی ۳۴ قرارداد به ارزش مجموع ۱۸ میلیارد دلار برای افزایش ظرفیت تولید نفت این دو میدان نفتی  منعقد کرده بود. آرامکو انتظار دارد با بهره‌برداری از طرح افزایش تولید در این دو میدان عمده نفتی، ضمن افزودن بر ظرفیت تولید نفت، صادرات آن را نیز افزایش دهد.

در سال گذشته و با کاهش تدریجی قیمت نفت، اکثر کشورها در تامین مالی پروژه‌های نفت و گاز با مشکلات جدی مواجه شدند و در نتیجه، برخی پروژه‌های مهم انرژی موقتا تعطیل شدند. اما با افزایش قیمت نفت، برخی از پروژه‌های تعطیل شده به‌تدریج فعال شدند. در آوریل سال جاری، گزارش‌هایی مبنی بر ازسرگیری مناقصه و توسعه پروژه‌های آرامکو در پروژه‌های بزرگ توسعه فراساحلی نفت منتشر شد که بر مبنای آن، عربستان تا سال ۲۰۲۴ به امکان افزایش ظرفیت ۱.۱۵ میلیون بشکه در روز دست می‌یابد. 

برنامه امارات متحده عربی برای افزایش تولید نفت

در سال گذشته امارات متحده عربی هم از برنامه خود برای افزایش ظرفیت تولید نفت و گاز در سال‌های آینده خبر داده بود. در نوامبر سال گذشته، اعلام شد که این کشور می‌خواهد در یک برنامه پنج‌ساله با سرمایه‌گذاری ۱۲۲ میلیارد دلاری، میزان ظرفیت تولید نفت و گاز خود را افزایش دهد. در این برنامه قرار است ظرفیت تولید نفت امارات متحده عربی از ۴ میلیون بشکه در روز، به ۵ میلیون برسد. این طرح در حالی اعلام شده بود که بر اساس تعهدات این کشور به سازمان اوپک، باید تولید نفت خود را دست‌کم تا پایان سال گذشته به ۲.۶ میلیون بشکه در روز محدود می‌کرد. اختلاف عربستان سعودی و امارات متحده عربی بر سر میزان ظرفیت تولید نفت در ماه‌های گذشته، عامل اصلی ایجاد اختلاف در اوپک و نرسیدن به توافق در اجلاس قبلی این سازمان بود.

بازگشت احتمالی ایران به بازار

با روی کار آمدن دولت رئیسی، انتظار می‌رود که در بازه زمانی مشخصی، برخی از مشکلات موجود بین ایران و آمریکا حل شود تا زمینه برای عقد توافق‌نامه جدید هسته‌ای مهیا شود. هرچند با توجه به تحولات اخیر در منطقه و حمله به کشتی‌های اسرائیلی و نیز روند تداوم فعالیت‌های هسته‌ای ایران، زمینه برای عقد توافق‌نامه جدید دشوارتر شده است. در هر صورت، پس از توافق احتمالی، شرایط برای بازگشت ایران به بازار فراهم خواهد شد و طبیعی است که سایر کشورهای تولید‌کننده نفت تلاش خود را برای حفظ سهم فعلی در بازار بیشتر کنند. کشورهای عضو اوپک پلاس خواهان بازگشت تدریجی ایران به بازارند، اما ایران اعلام کرده است که با تمام ظرفیت آماده بازگشت به بازار است.

اواخر دسامبر سال گذشته، عربستان از کشف میدان‌های جدید نفت و گاز خبر داد. عبدالعزیز بن سلمان،  وزیر نفت عربستان، در آن زمان  اعلام کرد که آرامکو چهار میدان جدید نفت و گاز را در آن کشور کشف کرده است. به گفته بن سلمان، ذخایر نامتعارف نفت در میدان نفتی الریش در شمال غربی ظهران کشف شده است، و چاه شماره ۲ الریش دارای ظرفیت تولید روزانه ۴ هزار و ۴۵۲ بشکه نفت خام فوق‌العاده سبک عرب به همراه روزانه ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار فوت مکعب گاز طبیعی است. آرامکو برای تعیین بزرگی میدان، چاه‌های شماره ۳ و ۴ الریش را حفاری کرد است. ظرفیت برداشت اولیه نفت از چاه شماره ۳، دو هزار و ۷۴۵ بشکه در روز از همان نوع نفت خام، به همراه ۳ میلیون فوت مکعب گاز است. 

به‌رغم تاکید اکثر کشورها بر لزوم کاهش سهم سوخت‌های فسیلی در سبد انرژی آن کشورها، به نظر می‌رسد که در سال‌های آینده با بهبود شرایط اقتصادی با افزایش تقاضا برای نفت، رقابت بین کشورهای تولیدکننده نیز افزایش یابد. 

در این بین، عربستان سعودی با دارا بودن منابع عظیم نفت و هزینه اندک استخراج نفت، از هم‌اکنون برنامه‌های خود را برای دوران پساکرونا تهیه کرده است. هر چند در اکثر حوزه‌ها منابع مالی آرامکو جوابگوی نیازهای مالی پروژه‌های آینده تولید نفت و گاز در این کشور است، سیاست خارجی عربستان شرایط لازم سرمایه‌گذاری شرکت‌های انرژی را نیز در آن کشور فراهم کرده است. با توجه به برنامه‌های عراق، روسیه، و امارات متحده عربی برای افزایش تولید نفت در سال‌های آینده و بازگشت احتمالی ایران به بازار، انتظار می‌رود در سال‌های آتی هر کشوری که بتواند دیپلماسی فعال‌تر انرژی در پیش گیرد و صادرات انرژی نقش مهمی در سیاست خارجی آن کشور ایفا کند، شانس آن را خواهد داشت تا سهم بیشتری در بازار کسب کند. 

این نکته را نیز باید در نظر داشت که آرامکو در سال‌های گذشته با سرمایه‌گذاری در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر نشان داد که عربستان سعودی در پروسه گذار انرژی مصمم است و ریاض مایل است با کاهش وابستگی اقتصاد آن کشور به صادرات نفتی، به بخش انرژی‌های تجدیدپذیر بیش از گذشته توجه شود.