دومین نشست وزیران خارجه کشورهای همسایه افغانستان با حضور محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهوری ایران، امروز چهارشنبه ۵ آبان، در تهران برگزار شد. در این نشست، وزرای خارجه جمهوری اسلامی ایران، پاکستان، ازبکستان و ترکمنستان به‌صورت حضوری و وزرای خارجه چین و روسیه به‌صورت آنلاین شرکت کرده‌اند.

این نشست قرار بود با حضور ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری ایران، افتتاح شود اما به گفته وزیر خارجه جمهوری اسلامی، به‌دلیل برخی مشکلات، به‌جای رئیس‌جمهوری، معاون اولش در این نشست شرکت کرده است. به نظر می‌رسد بحران اختلال در جایگاه‌های سوخت‌گیری و توقف توزیع نفت از طریق این جایگاه‌ها سبب شده است رئیس‌جمهوری فرصت حضور در این نشست را پیدا نکند.

حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، در این نشست سخنرانی و ابراز امیدواری کرد نشست تهران تصویری روشن‌تر از واقعیت‌های افغانستان و انتظارات کشورهای همسایه که تحولات افغانستان بیشترین تأثیر را بر آن‌ها دارد، ترسیم و نقشه راهی برای گام‌های بعدی تدوین کند. وزیر خارجه ایران در ادامه افزود: «کشورهای همسایه افغانستان در صورت حفظ و تقویت اجماع، می‌توانند نقش سازنده خود را در ایجاد همسویی میان گروه‌های سیاسی و قومی داخل افغانستان و در سطح نظام بین‌الملل ایفا نموده و به مدیریت بحران در این کشور کمک نمایند. تحقق این مسئله یکی از دستورکارهای نشست تهران است. بدیهی است تضعیف یا بر هم خوردن این اجماع نتیجه‌ای جز ادامه آشفتگی و استمرار این بحران دیرپا که بیش از چهار دهه مردم افغانستان و کشورهای منطقه را رنج داده است، نخواهد داشت.»

به باور وزیر خارجه جمهوری اسلامی، در افغانستان هیچ سازوکاری بدون شناخت و تجربه ساختارهای اجتماعی و ظرایف قومی نمی‌تواند ماندگار باشد. اگر به این ساختار ها توجه نشود، به بحران و از‌هم‌پاشیدگی این کشور منجر می‌شود و مسلما جنگ و درگیری در افغانستان به نفع هیچ‌یک از کشورهای منطقه نیست.

وزیر خارجه ایران پیشنهادهایی برای مدیریت بحران افغانستان ارائه داد. به عقیده امیرعبداللهیان، تلاش برای ایجاد دولتی فراگیر با حضور تمامی جناح‌ها و جریان‌های سیاسی، اجتماعی و مذهبی، بدون مداخله خارجی و بر اساس اجماع بین‌افغانی، می‌تواند افغانستان را از حرکت به سوی بحران نجات دهد.

وزیر خارجه جمهوری اسلامی همچنین بر مسئولیت‌پذیری دولت طالبان در احقاق حقوق افراد به‌ویژه زنان و کودکان، رعایت حقوق اقلیت‌های مذهبی و پایبندی به کنوانسیون‌های بین‌المللی، ارائه ضمانت لازم برای ممانعت از استفاده گروه‌های تروریستی از خاک افغانستان علیه کشورهای همسایه، توزیع عادلانه کمک‌های بشردوستانه میان مردم افغانستان، ایجاد سازوکار همکاری‌های امنیتی و اطلاعاتی میان کشورهای منطقه برای مبارزه با تروریسم، میانجی‌گری سازمان ملل متحد میان گروه‌های افغان برای ایجاد دولتی باثبات تاکید کرد.

وانگ یی، وزیر خارجه چین که در این نشست حضوری شرکت نکرده، ویدیویی فرستاده بود که پخش شد. آقای وانگ یی در این سخنرانی ضبط‌‌شده گفت طالبان مشتاق‌اند با جامعه جهانی گفت‌و‌گو کنند. او در ادامه افزود چین در زمان مشخص، میزبان سومین نشست وزرای خارجه کشورهای همسایه افغانستان خواهد بود. وزیر خارجه چین همچنین از جامعه جهانی خواست برای توسعه افغانستان، با این کشور همکاری کنند.

در همین حال، شاه محمود قریشی، وزیر خارجه پاکستان، نیز در این نشست گفت جامعه جهانی باید به وضعیت اقتصادی مردم افغانستان توجه کند و از وقوع فاجعه انسانی در این کشور جلوگیری شود. قریشی گفت: «پول‌های افغانستان در خارج از کشور باید آزاد شود.» وزیر خارجه پاکستان در ادامه افزود: «همه به دنبال آن هستیم که افغانستان به ثبات برسد. جلسه امروز می‌تواند نتایج جلسه نخست را تقویت کند و گام‌های مهمی برای ایجاد ثبات در افغانستان بردارد.»

به عقیده قریشی، کابینه موقتی که در حال حاضر در افغانستان بر سر کار است می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد دولتی فراگیر شود. او گفت باید در افغانستان دولتی فراگیر ایجاد و حقوق تمامی اقوام افغانستان رعایت شود.

سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، نیز که به‌صورت آنلاین در این نشست سخنرانی می‌کرد، بر ایجاد دولت فراگیر واقعی در افغانستان تاکید کرد و گفت شهروندان باید بدانند حقوق و آرمان‌‌های قانونی آن‌ها محقق می‌شود. لاوروف گفت: «اطمینان دارم با بحث و گفت‌وگویی که امروز داریم، می‌توانیم نقشی مهم در ثبات افغانستان داشته باشیم و برای این مهم تلاش می‌کنیم.»

هرچند نماینده‌ای از امارت اسلامی طالبان در این نشست حضور ندارد، این گروه گفته است نشست تهران می‌تواند برای افغانستان مفید باشد.

نخستین نشست وزرای خارجه کشورهای همسایه افغانستان در سپتامبر سال جاری، با میزبانی پاکستان به‌صورت مجازی برگزار شد. چین در نشست دوم، که در تهران برگزار شده است، درخواست میزبانی نشست سوم را کرد و قرار است سومین نشست از این دست، در زمان مقتضی در چین برگزار شود.