تنوع‌بخشی به سبد انرژی در کنار افزایش بهره‌وری در مصرف آن همواره در سیاست انرژی اتحادیه اروپا نقش مهمی داشته است. بحران انرژی در اتحادیه اروپا که از اوایل تابستان شروع شد، لزوم توجه بیشتر به تنوع‌بخشی به منابع انرژی را بیش‌ازپیش مشخص کرد. شیوع ویروس کرونا هم باعث شد تا شدت بحران انرژی در این قاره بیشتر شود و تلاش این اتحادیه برای غلبه بر بحران انرژی تاکنون کاملا موفقیت‌آمیز نباشد. در این بین، روسیه که همیشه از ابزار صادرات انرژی در بعد سیاسی- اقتصادی بهره گرفته، بحران اخیر انٰرژی در اتحادیه اروپا را برای افزایش فروش گاز طبیعی به این قاره با قیمت فعلی و عملی کردن پروژه نورد استریم ۲ فرصتی مناسب یافته است. باید در نظر داشت که این پروژه بارها با مخالفت صریح آمریکا هم در زمان ترامپ و هم در زمان بایدن روبه‌رو شده و آمریکا تحریم‌های متعددی علیه شرکت‌های درگیر در این پروژه اعمال کرده است.
پروژه نورد استریم ۲
ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، در روزهای آغازین سال جدید بار دیگر با تاکید بر نقش مهم پروژه نورد استریم ۲ در امنیت انرژی اروپا مدعی شد که این پروژه می‌تواند بحران انرژی اروپا را حل‌وفصل کند. باید در نظر داشت که عملیات ساخت خط لوله نورد استریم ۲ در ماه سپتامبر گذشته به پایان رسید و بیشتر کارشناسان انرژی بر این عقیده‌اند که هدف اصلی این پروژه دور زدن اوکراین و وابستگی بیشتر اروپا به گاز طبیعی روسیه است.
افزایش اختلاف‌های اوکراین و روسیه در ماه‌های اخیر باعث شد تا این پروژه نتواند تایید برلین و اتحادیه اروپا را به دست آورد. در دو هفته گذشته و با توجه به تداوم تنش‌ها در منطقه مرزی اوکراین، آژانس شبکه فدرال آلمان اعلام کرد که در مورد صدور مجوز اپراتور نورد استریم ۲ تا پایان نیمه اول سال ۲۰۲۲ تصمیمی اتخاذ نخواهد شد. این به معنای نقش نداشتن این پروژه در حل بحران انرژی اروپا در کوتاه‌مدت است؛ هرچند کرملین برای شروع صادرات گاز از طریق این خط لوله، بحران انرژی را فرصت مناسبی یافته بود.
در ماه‌های گذشته، روسیه حجم گاز صادراتی از طریق خط لوله یامال را افزایش داد و اواخر ماه دسامبر گذشته که جریان گاز خط لوله یامال-اروپا برای مدتی به‌تدریج کاهش یافت، کرملین مدعی شد که دلیل کاهش حجم گاز صادراتی سیاسی نبوده است.
افزایش نقش ال‌ان‌جی آمریکا در امنیت انرژی اروپا
بحران انرژی اروپا و در کل افزایش قیمت گاز طبیعی باعث شد تا شرایط برای افزایش صادرات ال‌ان‌جی آمریکا فراهم شود. در ماه دسامبر گذشته، آمریکا برای اولین بار به بزرگ‌ترین صادرکننده ال‌ان‌جی جهان تبدیل شد و در سال ۲۰۲۲ نیز انتظار می‌رود آمریکا جایگاه خود به‌عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده ال‌ان‌جی را حفظ کند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
باید در نظر داشت که به دلیل افزایش تقاضا در چین و سایر کشورهای آسیایی، تقاضای جهانی برای ال‌ان‌جی از سال ۲۰۱۵ به‌صورت چشمگیری افزایش پیدا کرده است. بر اساس گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا، پیش‌بینی می‌شود که صادرات ال‌ان‌جی آمریکا در سال ۲۰۲۲ به ۱۱.۵ میلیارد فوت‌مکعب در روز افزایش یابد.
دولت بایدن و پروٰژه نورد استریم ۲
جو بایدن هم در دوران تبلیغات ریاست‌جمهوری و هم پس از آن، بارها مخالفت خود با پروژه نورد استریم ۲ را اعلام کرده بود و برخی تحریم‌ها علیه شرکت‌های درگیر در این پروژه، در دولت بایدن اعمال شد اما با توجه به نیاز آلمان به افزایش گاز وارداتی از روسیه و اصرار کرملین برای اجرای این پروژه، تحریم‌های دولت بایدن نتوانست مانع از تکمیل این پروژه شود.
چهارشنبه گذشته، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، در نشست خبری با همتای آلمانی خود، در مورد این پروژه گفت که خط لوله نورد استریم ۲ با هدف انتقال گاز طبیعی روسیه به آلمان برای اروپا «اهرمی» را در برابر تحریکات نظامی مسکو علیه اوکراین فراهم کرده است. بلینکن این اظهارات را در دیدار با آنالنا بائربوک، وزیر امور خارجه آلمان، عنوان کرد. به گفته او، «این خط لوله در حال حاضر گازی از آن عبور نمی‌کند و اگر روسیه مواضع خود در قبال اوکراین را ادامه دهد، مطمئنا عبور گاز از این پروژه در آینده دشوار خواهد بود. برخی ممکن است نورد استریم ۲ را اهرمی ببینند که روسیه می‌تواند علیه اروپا از آن استفاده کند اما در واقع، این اهرمی است که اروپا باید علیه روسیه استفاده کند.»
باید در نظر داشت که جمهوری‌خواهان و برخی دموکرات‌ها در کنگره با چشم‌پوشی بایدن از تحریم‌ها علیه پروژه نورد استریم ۲ مخالف‌اند. نمایندگان سنا این خط لوله را با تلاش‌های ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، برای ایجاد هرج‌ومرج، بی‌ثباتی در کشورهای غربی و به‌ویژه تهدید علیه تلاش‌های اوکراین برای همسویی بیشتر با دموکراسی‌های غربی هم‌جهت می‌دانند.
تلاش اروپا و آمریکا برای جلوگیری از بهره‌برداری روسیه از پروژه نورد استریم ۲ تاکنون نتیجه‌ای نداشته است. کشورهای عمده مصرف‌کننده و تولیدکننده انرژی در راستای دستیابی به اهداف اجلاس زیست‌محیطی گلاسکو متعهد شده‌اند تا میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای را به‌تدریج کاهش دهند و با اولویت دادن به پروسه گذار انرژی، نقش انرژی‌های تجدیدپذیر در سبد انرژی خود را افزایش دهند؛ اما بحران انرژی باعث شد تا برخی کشورها به آزادسازی بخشی از ذخایر راهبردی نفت خود اقدام کنند. این تصمیم فعلا در راستای مصوبات اجلاس زیست‌محیطی گلاسکو نیست.
در مورد پروژه نورد استریم ۲ باید در نظر داشت که کرملین به‌هیچ‌وجه به توقف این پروژه تمایلی ندارد. کرملین امیدوار است برلین و اتحادیه اروپا تا پایان نیمسال اول، مجوزهای لازم را صادر کنند و روسیه بتواند گاز طبیعی خود را به آلمان، بزرگ‌ترین مصرف‌کننده گاز طبیعی روسیه در اروپا، برساند.
آمریکا در شرایط فعلی می‌تواند ال‌ان‌جی بیشتری را روانه بازار کند؛ هرچند هزینه بالای ترانزیت ال‌ان‌جی شرایط را برای افزایش سهم آمریکا در سبد انرژی اروپا در بخش ال‌ان‌جی مشکل کرده است اما آمریکا در بخش پروسه گذار انرژی می‌تواند در زیرساخت‌های انرژی اروپا سرمایه‌گذاری کند.
به نظر می‌رسد اروپا در قبال اخذ تضمین‌های لازم برای لغو حمله نظامی روسیه به اوکراین، بتواند شرایط را برای بهره‌برداری از پروژه نورد استریم ۲ فراهم کند. با توجه به نیاز روزافزون اروپا به گاز طبیعی و ناکافی بودن سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های انرژی برخی کشورهای عضو فعلا دست بالا در این پروژه در اختیار کرملین است و به احتمال زیاد در ماه‌های آینده، تکلیف پروژه نورد استریم ۲ مشخص خواهد شد.
