نگهداری حیوانات خانگی در ایران همواره رایج بوده است. اما در سال‌های اخیر، افزایش تمایل به این موضوع، به‌خصوص نزد نسل جوان، موجب حساسیت حکومت شده است. روحانیون حاکم بر ایران بر این باورند که نگهداری از حیوانات خانگی باعث بی‌رغبتی به فرزند‌آوری مورد نظر علی خامنه‌ای می‌شود و برای انجام فرایض دینی محدودیت ایجاد می‌کند.

جمهوری اسلامی ایران را می‌توان از معدود کشورهای جهان دانست که در قوانین خود، دشمنی علنی با نگهداری و مراقبت از حیوانات خانگی، به‌خصوص سگ‌ها، دارد.

انواع پرندگان، سگ، گربه، و «همستر»، جزو رایج‌ترین حیواناتی هستند که مردم در ایران از آن‌ها در خانه نگهداری می‌کنند. مراقبت از این حیوانات در ایران البته نیاز به خدماتی دارد که بعضاً چندان ارزان هم نیستند.

گذشته از غذای خاص حیوانات که طی دو سال گذشته افزایش‌قیمتی باورنکردنی داشته است، خدمات درمانی، از قبیل واکسن، رسیدگی پزشکی مداوم، و عقیم‌سازی نیز هریک هزینه‌هایی دارند که ارزان نیست. در کنار این‌ها، مهم بحث لوازم ضروری برای نگهداری حیوانات، از قبیل کیف یا ابزار حمل‌ونقل، جای خواب، اسباب‌بازی، و در مواردی پوشاک نیز جزو هزینه‌های رایج نگهداری حیوانات خانگی است.

در بحث تغذیه، اگرچه نشان‌های تجاری ایرانی با افزایش میزان تقاضا به میدان آمده‌اند و تولیدهایی به‌صرفه‌تر از نمونه‌های خارجی دارند، ولی هنوز هم اکثریت نگه‌دارندگان حیوانات خانگی ترجیح می‌دهند محصولات معتبر خارجی را خریداری کنند.

نشان‌های تجاری مانند «رویال کنین» یا «رفلکس»، از رایج‌ترین برندهای غذایی برای سگ و گربه هستند. این مواد غذایی در انواع مختلف، بسته به نژاد، بالغ یا نابالغ بودن، و عقیم یا ناعقیم بودن حیوانات، فروخته می‌شوند و از نمونه‌هایی با قیمت ۳۰۰ هزارتومان آغاز می‌شوند و در برخی موارد قیمتشان به بالای یک میلیون تومان می‌رسد.

برای مثال، غذای خشک سگ «رویال کنین» برای «مینی استریلایزد» عقیم شده، در وزن سه کیلوگرم قیمتی یک میلیون و ۷۵۰ هزارتومانی دارد که معمولاً به دو بسته در ماه برای مصرف یک حیوان موردنیاز است.

نوعی مانند «زیوی» نیز برای سگ در بسته‌های ۲.۵ کیلوگرمی، قیمت ۵ میلیون‌تومانی در بازار دارد. البته چنان که اشاره شد، در سال‌های اخیر شرکت‌های ایرانی مانند «مفید»، «سلبن» و…، نیز اقدام به تولید غذای خشک برای سگ و گربه کرده‌اند و نمونه‌وار، «غذای خشک سگ مفید» با نوع «آدولت» در وزن دو کیلوگرم، قیمتی نزدیک ۱۰۰ هزار تومان دارد.

با خرید نمونه‌های ایرانی، حدود ۵۰ درصد از هزینه‌های غذایی حیوانات خانگی صرفه‌جویی می‌شود. الگوی بالا در مورد غذای گربه نیز صدق می‌کند.

اگر بسته دو‌و‌نیم کیلوگرمی غذای «سلبن» برای گربه نابالغ، رقمی در حدود ۱۷۰ هزار تومان دارد، نمونه‌های خارجی مانند «رفلکس» و امثال آن، قیمتی دو تا سه برابری دارند.

گذشته از غذای خشک، انواع خوراکی‌هایی که به «تشویقی» مشهورند، نیز در بازار قیمت زیادی دارند؛ به‌ویژه که در این حوزه هنوز نشان‌های تجاری ایرانی تولیدات خاصی که از سوی مشتریان استقبال شود، عرضه نکرده‌اند.

انواع خوراکی‌های تشویقی برای گربه با عنوان «دریمیز»، قیمتی در حدود ۸۵ تا ۹۵ هزار تومان دارند. انواع دیگر نیز همین محدوده قیمت هستند.

این هزینه باید در کنار غذای گرم خانگی دیده شود که معمولاً شامل گوشت قرمز و سفید است و به دلیل افزایش قیمت محصولات پروتئینی در ایران، قیمت آن‌ها هم رشد چشمگیری داشته است.

یکی از فروشندگان «پت‌شاپ» در خیابان اسکندری تهران، می‌گوید: «همه چیز به سلیقه مشتری برمی‌گردد. من مشتری دارم که در ماه بالای ۵ میلیون تومان برای گربه‌اش هزینه می‌کند، و مشتری دیگری که بیشتر صرفه اقتصادی برایش مطرح است. ربطی هم به ارزش نژادی حیوان ندارد. گاهی یک مشتری برای گربه‌ای با نژاد خیابانی بیشتر از «پرشین کت» اصیل هزینه می‌کند.»

در مورد استفاده از غذاهای خارجی و ایرانی در این بازار اختلاف‌نظر است. فروشنده‌ای که انواع خارجی غذای حیوانات را می‌فروشد، می‌گوید: «برندهای ایرانی از نظر میزان نمک، نشاسته، و ارزش غذایی مشکلاتی عدیده دارند که گاه برای کبد حیوان آسیب‌زا هستند.»

فروشنده یکی از نشان‌های تجاری ایرانی می‌گوید: «جز یک یا دو شرکت ایرانی، باقی اصلاً مشکلی ندارند و حتی از نظر ارزش غذایی و سلامت با نمونه‌های خراجی برابری می‌کنند.»

در این مورد، ذائقه حیوان نیز تأثیرگذار است؛ چرا که بسیاری از نژادها یا حیوانات جز طعم یک نمونه غذای خاص، حاضر به خوردن غذای دیگر نیستند. این ویژگی اگر شامل ذائقه‌ای با پسند غذایی نام‌نماهای تجاری خارجی شود، گاه مشکلات زیادی برای نگهدارندگان حیوان ایجاد می‌کند، چرا که این روزها غذای خارجی و باکیفیت برای حیوانات در ایران نایاب است.

در این میان، اگر ملاک را هزینه تغذیه در نظر بگیریم، شاید نگهداری آبزیان آکواریومی و پرندگان زینتی بسیار به‌صرفه‌تر باشند. مرغ مینا، طوطی پاکوتاه، و پرندگان کوچک معمولاً تغذیه به‌مراتب ساده‌تر و ارزان‌تری دارند.

طوطی‌سانان بزرگ‌تر مانند کاسکو، کاکادو، و غیره اما گذشته از نیاز مداوم به تخمه و انواع مغزهای آجیل، مصرف میوه بالایی نیز دارند.

نکته دیگری که از نظر تغذیه صرفه پرندگان را بالا می‌برد، این است که انواع پرندگان می‌توانند از غذای رایج در خانه‌ها، مثل برنج و غیره، نیز تغذیه کنند. هرچند اگر خیلی روی سلامت پرنده‌تان حساس باشید، بی‌شک به سمت غذاهای مخصوص پرندگان گرایش می‌یابید که ترکیبی مغذی از مغزها و میوه‌های خشک، و پروتئین است. این غذ اها نیز دارای انواع ایرانی و خارجی هستند و معمولاً قیمتی بین ۸۰ هزار تومان تا ۲۵۰ هزار تومان دارند.

باتوجه ‌به آن که مصرف غذایی پرنده به‌مراتب کمتر از گربه و سگ است، هزینه‌های ماهانه تغذیه این حیوانات نیز بسیار ارزان‌تر است.

هنگامی که پای تجهیزات نگهداری به میان می‌آید، نیز باز صرفه با پرنده است؛ چرا که با وجود گرانی انواع محل نگهداری پرنده که قیمتی بین ۴۰۰ هزار تومان تا چند میلیون تومان دارند، عمر آن‌ها هم طولانی‌تر است، درحالی‌که برای سگ و گربه معمولاً نیاز به لوازم بیشتری است و قیمت آن‌ها هم در همان محدوده است.

جعبه‌‌‌های نگهداری، جای دستشویی، تشک خواب، و قلاده، رایج‌ترین لوازم موردنیاز برای نگهداری گربه و سگ است. قیمت جعبه/تشکچه خواب گربه در ایران از محدوده ۹۰۰ هزار تومان آغاز می‌شود و تا خانه‌های مخصوص چندکاره بزرگ با قیمتی ۴ تا ۶ میلیون تومان نیز می‌رسد.

در مورد سگ نیز همین محدوده قیمت به‌چشم می‌خورد، با این تفاوت که برای برخی نژادهای بزرگ گاه نیاز به قفس‌هایی در مقیاس بسیار بزرگ است که قیمت‌های مختلف، از دو میلیون به بالا دارند.

در مورد آبزیان آکواریومی، هزینه تغذیه از پرندگان هم ارزان‌تر است؛ هرچند، نگهداری خود آکواریوم هزینه زیادی دارد و عمر این گونه آبزیان نیز به‌مراتب کمتر از حیوانات دیگر است.

در واقع، نگهداری از آبزیان بیشتر بحثی زینتی برای دارندگان آن است، درحالی‌که سگ، گربه، همستر، و پرنده، بیشتر به عضوی فعال از خانواده بدل می‌شوند.

خود محفظه آکواریوم و لوازمی ضروری مثل پمپ هوا و تصفیه، در ابعاد کوچک قیمتی دو تا چهار میلیون ‌تومانی دارند که بسته به بزرگی آکواریوم، گاه به ۲۰ تا ۳۰ میلیون تومان نیز می‌رسند.

برخی از ماهیان خاص نیز خود به‌تنهایی قیمتی میلیون‌تومانی دارند. نکته دیگری که برخلاف تصور عموم، نگهداری از آبزیان آکواریومی را دشوار می‌کند، بحث مرگ‌ومیر آن‌ها در صورت قطع شدن برق و ازکارافتادن پمپ‌های هوا است. بسیاری از ماهیان آکواریومی نیاز مبرم به فعال‌بودن پمپ هوا دارند که باتوجه ‌به مشکلات برق در ایران، این مسئله را به چالشی برای نگهدارندگان آن‌ها بدل کرده است. 

اما اصلی‌ترین هزینه‌های رایج برای حیوانات خانگی، هزینه‌های درمانی آن‌ها است. در این زمینه نیز باز آبزیان و پرندگان به‌مراتب به‌صرفه‌ترند.

هزینه واکسیناسیون پرندگان چیزی در حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان است و مدت‌زمان طولانی‌تری را نیز شامل می‌شود، چرا که این حیوانات معمولاً از محیط خود خارج نمی‌شوند و با دیگر حیوانات در تماس نیستند. اما در مورد سگ و گربه بحث کاملاً متفاوت است.

هزینه ویزیت معمول این حیوانات در کلینیک‌ها رقمی ۲۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان دارد. اما وقتی بحث به ویزیت در محل برسد، آن رقم گاه تا ۶۰۰ هزار تومان نیز خواهد رسید.

درمانگاه‌های مختلفی این روزها در شهرهای ایران فعالند و خدمات گوناگونی ارائه می‌دهند که از معمولی‌ترین آن‌ها، یعنی واکسیناسیون دوره‌ای، آغاز می‌شود و به خدماتی چون عقیم‌سازی، انگل‌زدایی، رفع عفونت، و حتی جراحی‌های مختلف نیز می‌رسد.

هزینه واکسینه کردن گربه و سگ در ایران شامل هزینه‌های دوره‌های اول، دوم، و سوم در بازه‌های زمانی یک تا سه ماه، و پس از آن دوره‌های یک‌ساله است. وقتی از کلینیک‌های مختلف در زمینه عقیم‌سازی پرس‌وجو کردیم، با ارقامی بسیار متفاوت مواجه شدیم؛ به‌ویژه که نژاد حیوان و جنسیت آن روی قیمت عقیم‌سازی تأثیر مستقیم دارد.

برای مثال، هزینه عقیم‌سازی‌ گربه ماده با نژادی معمولی، بین۶۰۰ هزار تومان تا یک میلیون و پانصد هزار تومان سیر می‌کند، اما عقیم‌سازی گربه نر با همین نژاد، چیزی بین ۳۰۰ تا یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومان هزینه خواهد داشت.

در بحث عقیم‌سازی اما هزینه‌های دیگری نیز، از جمله آزمایش خون، و ویزیت قبل و بعد از عمل، نیز مطرح است. هزینه آزمایش خون حیوانات معمولاً مبلغی بین ۲۵۰ تا ۴۵۰ هزار تومان است. اما باید توجه داشت که تمام این ارقام، درمانگاه به درمانگاه و بسته به شهرت پزشک و درمانگاه و حتی گاه محل آن، نوسان دارد.

برای نمونه درمانگاهی در خیابان دامپزشکی برای عقیم‌سازی سگی با نژاد بزرگ یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان دریافت می‌کند، ولی همین سگ را اگر به درمانگاهی در الهیه تهران ببرید، هزینه عقیم‌سازی‌اش تا سه میلیون تومان افزایش خواهد یافت.

جالب است که برای حیوانات نیز همانند انسان‌ها، خدمات درمانی شامل دو بخش تعرفه دولتی و درمانگاه‌‌های خصوصی است. همین نکته روی نوسان و تفاوت قیمت خدمات درمانی، بسته به نوع درمانگاه، تأثیر می‌گذارد.

البته ذکر این نکته ضروری است که دانشکده دامپزشکی تهران برای بسیاری از خدمات درمانی مبلغی دریافت نمی‌کند و دانشجویان آن دانشکده دوره‌های طرح خود را از طریق معاینه و درمان حیوانات در کلینیک آن انجام می‌دهند.

این هزینه‌ها معمول‌ترین هزینه‌های نگهداری حیوانات خانگی است. هزینه‌هایی چون پوشاک، آرایشگاه، و «چک‌آپ» مداوم نیز برای برخی از نگهدارندگان، موردی رایج است.

هزینه آرایش و اصلاح موی سگ یا گربه در تهران از قیمت ۶۵ هزار تومان آغاز می‌شود و بنا به خدمات ارائه شده، تا ۳۵۰ هزار تومان می‌رسد. قیمت لباس گربه و سگ در سایز کوچک، کم از قیمت پوشاک نوزاد در ایران نیست.

لباس گربه در سایز کوچک، حدود ۲۵۰ هزار تومان قیمت دارد. برای سگ‌هایی با اندام متوسط به بالا نیز قیمت پوشاک بین ۳۰۰ تا یک میلیون و۲۰۰ هزار تومان در بازار به‌چشم می‌خورد.

ظرف غذای مخصوص برای حیوانات در بازار از ۷۵ هزار تومان آغاز می‌شود و تا مدل‌های ۴۵۰ هزار تومانی می‌رسد. قیمت قلاده برای سگ نیز از مدل‌های معمولی ۹۵ هزار تومانی آغاز می‌شود و تا مدل‌های لوکس و خاص دو میلیون تومانی می‌رسد.

16

هزینه‌های نگهداری از حیوانات خانگی در ایران؛ تب سرد - عکس از ایندیپندنت فارسی

هزینه‌های نگهداری از حیوانات خانگی در ایران؛ تب سرد - عکس از ایندیپندنت فارسی

• 1/16

• 2/16

• 3/16

• 4/16

• 5/16

• 6/16

• 7/16

• 8/16

• 9/16

• 10/16

• 11/16

• 12/16

• 13/16

• 14/16

• 15/16

• 16/16

سوال اینجا است که در شرایط اقتصادی ایران، آیا نگهداری حیوانات مختص به قشر یا طبقه خاص است؟ پاسخ کمی عجیب است، چرا که وقتی بر فرض به خیابان اسکندری که اصلی‌ترین بازار «پت‌شاپ‌»های ایران است سر می‌زنید، با قشرهای مختلفی مواجه می‌شوید که برای خرید غذا یا وسایل مختلف به آنجا آمده‌اند.

وقتی از فروشنده‌ای در این باره سؤال می‌کنیم، پاسخ می‌‌گیریم: «این حیوانات برای خانواده‌ها کم از فرزندشان ندارند. گاهی با مشقت هزینه‌های آن‌ها را تأمین می‌کنند.»

برخی از جامعه‌شناسان معتقدند که نگهداری از حیوانات خانگی، بخصوص در مورد نژادهای خاص و گران، بیش از آن که علاقه باشد، نشان از میل به دیده شدن است. این نکته که از یک منظر باورپذیر است، چرا که در مورد برخی نژادها آب و هوای ایران اصلا مناسب نیست و حیوان دچار آزار مداوم خواهد شد.

از سوی دیگر، نگهداری از حیوانات خاص مثل مار، انواع گرگ‌سانان، شیر، پلنگ، و ببر، یا در مورد پرندگانی چون جغد و عقاب و کرکس، جزو مواردی است که نمونه‌های آن در ایران و به‌خصوص میان چهره‌های سرشناس ورزشی و سینمایی دیده می‌شود، اما لوازم و غذای این حیوانات در بازارهای معمول «پت‌شاپ» در دسترس نیست و با توجه ‌به ممنوعیت نگهداری از این حیوانات، درمانگاه‌های موجود در شهرها نیز حاضر به معاینه و درمان آن‌ها نیستند.