نخستین سخنرانی رئیس جمهور افغانستان در مجمع عمومی سازمان ملل

حامد کرزی در سال ۲۰۰۲ دورنمایی را ترسیم کرد که افغانستان هرگز به آن نرسید

EMMANUEL DUNAND / AFP

هفتاد وچهارمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد از روز سه شنبه ۱۷ سپتامبر در مقر سازمان ملل متحد در نیویورک آغاز به کار کرد. این دور مجمع عمومی سازمان ملل که به رهبری نیجریه برگزار می‌شود، با شعار دبیر کل سازمان ملل (‌رقابتی که می‌توانیم در آن پیروز شویم) آغاز شد و هدف محوری آن، بسیج تمامی نیرو‌ها برای مقابله با چالش‌های محیط زیست است. 

رهبران جهان در پنج نشست مختلف در این دور حضور خواهند داشت که محور اصلی آنها، چالش‌های محیط زیست، راهکار و برنامه‌های عمل برای این چالش، و ایجاد رفاه در زندگی انسانی است. 

اما برای افغانستان، این دوره از مجمع عمومی سازمان ملل آن هیجان و شور سابق را ندارد. انتخابات قریب‌الوقع ریاست جمهوری در روز شنبه ششم مهر (نه روز بعد از آغاز نشست مجمع) باعث شده است تا محمد اشرف غنی، رئیس جمهوری فعلی افغانستان، در آن نشست شرکت نکند. هرچند هنوز مشخص نیست که چه کسی به جای آقای غنی در مجمع عمومی شرکت خواهد کرد، اما گفته‌های در میان است که گویا حمد‌الله محب، مشاور شورای امنیت افغانستان، به آن اجلاس خواهد رفت. وی کسی است که امریکایی‌ها دل خوشی از او ندارند، زیرا او در جلسه‌ای در امریکا بر فعالیت‌های زلمی خلیل‌زاد، نماینده دولت امریکا در امور صلح افغانستان، برای گفت‌وگو با طالبان و ایجاد یک توافق سیاسی تاخت، و آن را به شدت مورد انتقاد قرار داد. 

افغانستان در ادوار مختلف در مجمع‌های عمومی سازمان ملل متحد شرکت کرده است و رهبران افغانستان در آن جلسات سخنرانی هم داشته‌اند. شاید مهم‌ترین سخنرانی در این زمینه، مربوط به اولین حضور یک رئیس جمهوری افغانستان در مجمع عمومی سازمان ملل باشد. حامد کرزی در سپتامبر ۲۰۰۲ برای اولین بار در کسوت یک رئیس جمهوری در نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد حضور یافت، و در ۱۲ سپتامبر آن سال، سخنرانی تاریخی خود را در برابر مجمع ایراد کرد. 

 

AFP

او در آغاز سخنرانی‌اش گفت: «در این نزدیکی، دو برج که نماد آزادی، سعادت و پیشرفت بودند، و دور از اینجا، مجسمه بودای باشکوه که نماد فرهنگ مدارا و تمدن غنی و تاریخی بود، هردو، به سمبل‌های بلای جهانی تروریسم  بدل شده‌اند. تروریسم شاید بدنه این نماد‌ها را از بین برده باشد، ولی آن اقدام در خدمت عزم جهانی برای محو تروریسم قرار گرفت».

کرزی گفت، تروریسم و خشونت بر خلاف دانایی، برخلاف آموزش و پرورش است، اما اسلام، دین مدارا و صلح است. کرزی همچنین گفت که مردم افغانستان قربانی تروریسم و خشونت‌پروری بوده‌اند، و امروز در صف اول مبارزه با تروریسم و خشونت ایستاده‌اند و نیز، سپاسگزار حمایت‌های امریکا، ناتو، سازمان ملل متحد و به‌ویژه کوفی عنان (دبیر کل وقت سازمان ملل متحد) و اخضر ابراهیمی، نماینده ویژه سازمان ملل متحد برای افغانستان هستند. 

کرزی بعد در سخنرانی خود به دستاورد‌های دولت تازه تاسیس خود پرداخت و از تعامل با نهاد‌های کمک‌رسان برای ایجاد رابطه بین مردم و دولت افغانستان، سخن گفت. کرزی دستاورد‌ها و عملکرد دولت را در شش بخش توضیح داد که شامل این موارد می‌شد: «برگزاری لویه جرگه تاریخی و مشارکت زنان در رای دادن به آزادی، دموکراسی، صلح و بازسازی افغانستان، باز شدن در مدارس به روی دانش آموزان دختر و پسر، به‌گونه‌ای که یکباره سه میلیون کودک وارد مدارس شدند، تعهد برای مبارزه شدید با کشت و قاچاق مواد مخدر، بازگشت مهاجران و پناه‌جویان افغان به کشورشان، تدوین قانون اساسی و اصلاح ساختار‌های دولت و قوانین مختلف، تشکیل ارتش و پلیس ملی به عنوان نمادی از مردمی بودن آن نیرو‌ها.» همچنین، آقای کرزی در آن سخنرانی در باره کمک‌های بین‌المللی و اثرات آن بر تغییر وضعیت کشور و جامعه افغانستان سخن گفت. 

سخنرانی حامد کرزی که اتفاقا با حمایت عمومی رهبران جهان در مجمع عمومی سازمان ملل متحد روبه‌رو شد، دورنمای روشن و باثباتی را در افغانستان به نمایش می‌گذاشت. او پس از آن اجلاس، به عنوان رئیس جمهوری شیک‌پوش هم شهرت یافت. اما آنچه در نخستین سخنرانی‌ او به‌عنوان دورنما از برای افغانستان آینده مطرح شد، با واقعیت امروز افغانستان همخوانی چندانی ندارد. افغانستان نه تنها به ثبات نرسید، که دچار بی‌ثباتی بیشتری شد. کشت مواد مخدر در بالاترین حد خود باقی ماند. پول‌های بی‌حد و حصر جامعه جهانی برای بازسازی افغانستان، حیف و میل شد و مبارزه با فساد و جنگ‌سالاران، تبدیل به تعامل با آنان شد. امروز، پس از گذشت هفده سال از آن سخنرانی تاریخی، نگاهی اجمالی به وضعیت افغانستان نشان‌گر آن است که این کشور، کمترین حرکتی به سوی آن دورنمای ترسیم شده توسط حامد کرزی نکرده است.