روز دوشنبه، ۲۱ فوریه، «روز جهانی زبان مادری» در کشورهای مختلفی در سراسر جهان بزرگ داشته شد. یونسکو، نهاد آموزشی، علمی، و فرهنگی سازمان ملل متحد، در سال ۱۹۹۹ این روز را به عنوان «روز جهانی زبان مادری» اعلام کرد و از سال ۲۰۰۰ تا کنون، کشورهای مختلف در این روز دست به تشویق تنوع فرهنگی و زبانی و چندزبانگی می‌زنند. 

ابتکار این روز از بنگلادش آغاز شد؛ کشوری که جدایی آن از پاکستان در جریان جنگی خونین در سال ۱۹۷۱ در جریان تاکید بر حق استفاده از زبان بنگلادشی بود که زبان رایج مردم «پاکستان شرقی» آن روز، و بنگلادش امروز بود. این روز بیش از هر جایی در خود بنگلادش و ایالت همسایه آن، «بنگال غربی» در هند، گرامی داشته می‌شود.

۲۱ فوریه به این علت انتخاب شده است که در ۲۱ فوریه ۱۹۵۲، معترضان و دانشجویان در داکا علیه سیاست وقت دولت پاکستان که حاضر نبود بنگالی را نیز زبان رسمی دولت بشناسد و زبان اردو را به عنوان تنها زبان رسمی کشور به تمامی شهروندان تحمیل کرده بود، به‌پا‌خاستد. ۱۹ سال بعد بود که ادامه تبعیض‌های پاکستان در این زمینه، بالاخره منجر به جدایی «پاکستان شرقی» و تشکیل کشور نوین بنگلادش شد. 

در هند، این روز به‌ویژه از آن رو اهمیت دارد که آن کشور از متنوع‌ترین کشورها از نظر زبانی در جهان محسوب می‌شود. طبق برخی تخمین‌ها، به نزدیک به ۲۰ هزار زبان و گویش در آن کشور سخن گفته می‌شود. طبق سرشماری، در هندوستان حداقل ۱۲۱ زبان وجود دارد که بیش از ۱۰۰ هزار نفر به آن سخن بگویند. از آن میان، ۲۲ زبان در قانون اساسی هند به عنوان زبان‌های رسمی ذکر شده‌اند که از این قرارند: آسامی، بنگالی، گجاراتی، هندی، کنادا، کشمیری، کونکانی، مالایالام، مانیپوری، ماراتی، نپالی، اوریا، پنجابی، سانسکریت، سندی، تامیل، تلوگو، اردو، بودو، سنتالی، مایتهیلی، و دوگری. زبان فارسی که روزگاری زبان دربار امپراتوری گورکانیان هند و زبانی رایج در سراسر آن شبه‌قاره بود، امروز دیگر جزو زبان‌های رسمی کشور نیست. در پاکستان البته زبان فارسی همچنان بسیار تکریم می‌شود و سرود ملی آن کشور چنان تنظیم شده است که هم به اردو معنی می‌دهد و هم به فارسی. 

هند در طول سال‌ها مدام به زبان‌هایی که در قانون اساسی آمده‌اند، افزوده است. آن قانون نخست تنها ۱۴ زبان را رسمی می‌شناخت. زبان سندی (که زبان رایج ایالت سند پاکستان نیز هست) در سال ۱۹۶۷ اضافه شد، و زبان‌های دیگری نیز در سال‌های ۱۹۹۲ و ۲۰۰۴ افزوده شدند. برخی از ایالت‌های هند نیز در طول سالیان، بر بنیان زبانی، تقسیم به چند ایالت شده‌اند.

یونسکو در سال ۲۰۲۲ اعلام کرد که این روز را با موضوع «استفاده از فن‌آوری برای آموزش چندزبانه: چالش‌ها و فرصت‌ها» گرامی می‌دارد. این سازمان جلساتی با موضوع نقش فن‌آوری در این زمینه و برای ارائه آموزش زبان‌های مادری برای همگان و در تمام سطوح، برگزار می‌کند. 

سازمان ملل همچنین در مورد ناپدید شدن زبان‌های در حال انقراض در سراسر جهان، ابراز نگرانی کرده است. 

آدری آزولای، مدیرکل یونسکو، به مناسبت این روز گفت: «فن‌آوری می‌تواند ابزارهای جدیدی برای پاس‌داشت تنوع زبانی در اختیار قرار دهد. این ابزارها مثلا می‌توانند گسترش و تحلیل زبان‌ها را تسهیل کنند، به ما اجازه ضبط و حفظ زبان‌هایی را بدهند که گاهی تنها به صورت شفاهی وجود دارند. به بیان دیگر، با فن‌آوری می‌توان کاری کرد که گویش‌های محلی تبدیل به میراث مشترک شوند. اما از آن‌جا که اینترنت با خطر یکسان‌سازی زبانی همراه است، همچنین باید هوشیار باشیم که پیشرفت فن‌آوری تنها زمانی در خدمت تکثر زبانی خواهد بود که ما تلاش لازم برای چنین کاری را انجام دهیم.»

در پاکستان نیز با آن ‌که روز یادآور جدایی بنگلادش است، شاهد رویدادهایی در گرامی‌داشت آن بودیم. در اسلام‌آباد، پایتخت فدرال آن کشور، چندین رویداد برگزار شد که هر یک تاکیدی بود بر اهمیت زبان‌های مختلف کشور. گرامی‌‌دارندگان این روز که شامل اقشار مختلف مردم، از سیاسیون تا رسانه‌ای‌ها و فرهنگی‌ها می‌شدند، از «دبیرخانه شهید ملت» تا «باشگاه ملی مطبوعات» راه‌پیمایی کردند. برگزارکنندگان این راه‌پیمایی در گفت‌وگو با رسانه‌ها تاکید کردند که تنوع فرهنگی پاکستان باید حفظ شود و از فرهنگ‌های مختلف کشور باید پاسداری شود. 

در بنگلادش، این روز علاوه بر اهمیت جهانی آن، به عنوان «روز شهدای زبان» برگزار می‌شود، چرا که پیش از تشکیل بنگلادش، «جنبش زبان بنگالی» بود که برای به‌رسمیت شناخته شدن زبان بنگالی در پاکستان مبارزه می‌کرد. عبدالحمید، رئیس‌ جمهوری، و شیخ حسینه، نخست‌وزیر بنگلادش، نیز این روز را بزرگ داشتند. 

سرلشکر صلاح‌الدین اسلام، دبیر نظامی ریاست ‌جمهوری، از جانب او یک دقیقه پس از نیمه‌شب حلقه‌ای از گل در بنای یادبود شهیدان قرار داد. سرلشکر نقیب‌احمد چودوری، دبیر نظامی نخست‌وزیر، نیز همان کار را از طرف نخست‌وزیر کشور انجام داد.