بازرسی خانه‌به‌خانه طالبان در افغانستان با فجایع زیادی همراه است که در این روزها کمتر به آن پرداخته می‌شود. با اینکه نفس هجوم طالبان به حریم زندگی مردم هم از لحاظ قانونی و هم از لحاظ اخلاق اجتماعی مردود است، طالبان بدون توجه به واکنش‌ها، با شدت و خشونت بیشتر به بازرسی خانه‌های مردم ادامه می‌دهد.

این بازرسی‌ها سلیقه‌ای‌اند و بیشتر منازل اقوام غیر پشتون هدف این بازرسی‌هایند. البته طالبان برای رد گم کردن به خانه تعدادی از مردم که از قوم پشتون‌اند هم سرک کشیده‌، اما کاملا واضح است مناطقی که بیشتر اقوام غیر پشتون در آنجا سکونت دارند، با هجمه بیشتری مواجه‌اند.

گزارش‌های زیادی وجود دارد که تعداد از مردم به دلیل واکنش نشان دادن در قبال تعرض طالبان به مال و جان خانواده خود به‌خصوص زنان، به قتل رسیده‌اند. کوچک‌ترین بی‌توجهی به خواست طالبان سزایش مرگ است و طالبان تاکنون چند نفر را در ایست‌-بازرسی‌ها فقط به دلیل نادیده گرفتن فرمان ایست به رگبار بسته‌اند. آن‌ها کارمندان سابق دولت را به قتل می‌رسانند و سپس اجسادشان را به نام آدم‌ربا و دزد و بدون در نظر گرفتن کرامت انسانی، در سطح شهر آویزان می‌کنند. افراد طالبان حتی سارقان را که زنده دستگیر می‌کنند، بعدا به رگبار می‌بندند.

اینک در افغانستان، کلا سزای هرگونه رودرروی طالبان ایستادن مرگ است. با این حال، زیر سایه رعب‌آور طالبان بر گردش اطلاعات در افغانستان، این خبرها جز در رسانه‌های اجتماعی و رسانه‌های خارجی بازتاب نمی‌یابند.

از آن‌سو، توجه جهان به مسائل افغانستان نسبت به گذشته بسیار کاهش یافته است؛ زیرا تعرض روسیه به اوکراین در حال حاضر داغ‌ترین سوژه خبری جهان است و مسائل افغانستان در مرتبه بعدی است و می‌توان گفت که حتی فراموشی سپرده شده است. گروه طالبان نیز با شناخت دقیق از وضعیت، فرصت را برای پاکسازی و تسویه‌حساب با مخالفان خود غنیمت شمرده‌اند.

رویکردهای تازه طالبان نشان می‌دهد که این گروه از تمرکز جهان بر جنگ اوکراین کاملا استفاده می‌کند. به‌طور مثال دستور امارت طالبان برای توقف خروج افغان‌هایی که در گذشته با آمریکا یا ناتو همکار بودند یا زیر سایه امارت جان خود را در خطر می‌بینند، یکی از همین رویکردهای طالبان است که با تمامی توافق‌های میان طالبان و ناتو در تضاد است. این گروه متعهد شد تا در قبال کمک جهان به افغانستان، به هر فرد افغان که فکر می‌کند نمی‌تواند در زیر چتر امارت اسلامی زندگی کند، اجازه خروج بدهد؛ اما طالبان حالا این تعهد را نقض کرده است.

این گروه به بهانه واهی بلاتکلیفی افغان‌هایی که در کمپ‌های موقت خارج از آمریکا اسکان داده شده‌اند، می‌گوید تا زمانی که سرنوشت افغان‌هایی که در این کمپ‌ها سرگردان‌اند مشخص شود، اجازه نمی‌دهند که کسی دیگری از افغانستان خارج شود. اما واقعیت این است که به‌جز کمپ ابوظبی در امارات متحده عربی که مشخص نیست به چه دلیلی از سه ماه پیش انتقال به آمریکا از آن متوقف شده است، افغان‌های ساکن دیگر کمپ‌ها یا به آمریکا و سایر کشورهای غربی منتقل شده‌اند یا در حال انتقال‌اند.

در بعد سیاسی، نیز طالبان برای تغییر ساختار دولت و ایجاد یک دولت فراگیر قدم از قدم برنداشته‌ است و با اینکه این گروه ادعا کرد که به تمامی مفاد توافق دوحه پابند است، این پایبندی در عمل مشاهده نمی‌شود.

از طرفی سازمان‌های تروریستی هم فعالیت در افغانستان را به‌راحتی از سر گرفته‌اند؛ هرچند این فعالیت در حال حاضر در خفا صورت می‌گیرد؛ اما اثرات آن به‌زودی آشکار می‌شود. حتی داعش که در اواخر عمر حکومت قبلی تقریبا تمام توان خود را از دست داده بود، حالا دوباره در حال جان گرفتن است.

طالبان به هیچ‌یک از توصیه‌های جامعه جهانی که زمینه به رسمیت شناختن این گروه به عنوان یک دولت را میسر می‌کند، عمل نکرده است. یکی از اعضای رهبری طالبان به تازگی گفت که جامعه جهانی برای ایجاد دولت فراگیر، فهرستی ۱۵ نفره از چهره‌های سیاسی غیر از طالبان به آنان داده است اما او تصریح کرد که به چهره‌ها اجازه داده نمی‌شود در دولت طالبان حضور داشته باشند.

طالبان مدعی‌اند عفو عمومی اعلام کرده‌اند؛ اما هرروز قتل و ترور چهره‌های وابسته به حکومت گذشته در افغانستان را شاهدیم. در گذشته عملکرد طالبان با واکنش سریع جامعه جهانی روبه‌رو می‌شد، اما حالا به نظر می‌رسد دغدغه‌های جنگ اوکراین افکار عمومی را به سمت اخبار آن کشور سوق داده و برای پرداختن به چالش‌های افغانستان فرصت کمتر شده است؛ چالش‌هایی که وضعیت مردم را روزبه‌روز بیشتر بحرانی می‌کند.

طالبان نیز با آگاهی از این موضوع، بی‌خیال‌تر از گذشته، برنامه‌های خود در افغانستان را عملی می‌کند. هدف اصلی طالبان در حال حاضر، تک‌محوری کردن سراسر افغانستان از بعد سیاسی است. این گروه به هیچ چهره سیاسی مستقل اجازه قد علم کردن نمی‌دهد و بیشتر این چهره‌ها زیر فشار طالبان مجبور شدند افغانستان را ترک کنند. برخی نیز زیر این فشارهای بیش از حد به خودسانسوری روی آورده‌اند.

هرچند این گروه در مقابل دوربین رسانه‌ها جوخه‌های منظم و نیروهای نظامی خود را به نمایش می‌گذرند، عملا قدرت طالبان همچنان در دست افراد مسلحی است که به هیچ‌یک از ارزش‌های انسانی باور ندارند و با برخوردهای غیرانسانی خود عرصه را بر مردم افغانستان تنگ کرده‌اند.