هفت ماه و ۲۰ روز از تسلط طالبان بر افغانستان می‌گذرد و علاوه بر گرسنگی و نابسامانی که بر سرتاسر این کشور حکم‌فرما است، نیمی از جمعیت افغانستان -زنان- هم محکوم به شکنجه و مجازات‌اند. طالبان با ممانعت از تحصیل دختران و حضور زنان در ادارات، جلوگیری از فعالیت‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آنان و اعمال محدودیت‌های شدید بر رفتار و کردار زنان در افغانستان، جوی پر از اختناق و سیاهی را بر فضای این کشور حاکم کرده است و واکنش‌های بین‌المللی، از محکوم کردن‌ تا هشدار دادن به طالبان، هیچ‌کدام نتوانسته‌اند تصمیم طالبان در مورد تحصیل و کار زنان را تغییر دهند؛ در حالی که این گروه برای بستن مدارس دخترانه هیچ دلیل مشخصی هم اعلام نمی‌کند.

طالبان، گروهی که از آغاز شکل‌گیری در دهه ۹۰ میلادی، با زنان سر عناد و دشمنی داشت، در نخستین دوره حکمروایی خود بر افغانستان در سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱، تصویر و خاطره‌ای سیاه از رفتار با زنان به نمایش گذاشت. دولت خودخوانده طالبان در آن زمان برخلاف همه کشورها و دولت‌های اسلامی، دختران را از رفتن به مدرسه منع کرد، تمام زنان را خانه‌نشین کرد، دختران و زنان جوان را به جرم خروج از خانه، حرف زدن، یا برقع نپوشیدن در ملاعام سنگسار کرد، هزاران دخترنابالغ را به عقد پیرمردان سردمدار گروه درآورد و صدها فاجعه اسفناک دیگر رقم زد.

این کابوس وحشتناک اواخر سال ۲۰۰۱، پس از حمله به برج‌های تجارت جهانی در نیویورک و در پی آن، حمله آمریکا به طالبان در افغانستان، به پایان رسید. در ۲۰ سال بعدی، آن تصاویر تاریک آرام آرام جای خود را به تابلوهایی درخشان و پرنقش‌ونگار دادند که با روسری‌های سفید دختران دانش‌آموز و لباس‌های رنگی زنان در جشن‌ها، کنسرت‌ها و خیابان‌ها، تزیین شده بودند. اما سرانجام طوفان دیگری از فساد و ناکارامدی دولت همراه با ترویج افراط‌گرایی، از راه رسید و آن تابلو درخشان را دوباره در آتش انداخت.

طالبان در دور دوم به قدرت رسیدن در اوت ۲۰۲۱، بلافاصله پرچم دشمنی با زنان و آزادی‌های انسانی را بر افراشت و دستور بسته شدن مدارس دخترانه بالاتر از کلاس ششم را صادر کرد و علاوه بر صدور فرمان‌هایی چون اخراج زنان از مشاغل دولتی و ممانعت از فعالیت زنان در زمینه‌های مختلف، اعمال محدودیت بر پوشش، رفتار، سفر و همه جوانب زندگی خصوصی و اجتماعی زنان را دوباره از سر گرفت.

در هفت ماه حاکمیت این گروه در افغانستان که هنوز هیچ کشوری آن را به رسمیت نشناخته است، جامعه بین‌المللی با گفت‌وگو و نیز اعمال تحریم و فشار بر طالبان، از آنان خواست تا مدرسه‌های دخترانه را بگشایند و محدودیت‌ها بر زنان را بردارند. طالبان تا اول فروردین ۱۴۰۱ نیز برای بازگشایی مدارس اعلام آمادگی کرد اما پس از نشست قندهار که برای حل اختلاف‌ها میان رهبران طالبان برگزار شد، روز سوم فروردین، هنگامی که دختران پس از هفت ماه انتظار، مشتاقانه سر کلاس‌های درس حاضر شدند، بار دیگر دستور بسته شدن مدارس دخترانه بالاتر از کلاس ششم را صادر کرد.

این تصمیم طالبان نه تنها مردم افغانستان بلکه جامعه جهانی را نیز در شوک فرو برد. سازمان‌های بین‌المللی مدافع حقوق بشر، شورای امنیت سازمان ملل، رهبران کشورهای جهان و فعالان حقوق بشر در گوشه‌وکنار، به مخالفت با این تصمیم طالبان برخاستند و بازگشایی مدارس دخترانه را خواستار شدند.

با این حال طالبان هیچ دلیل قانع‌کننده‌ای برای این تصمیم نداشت و تنها به تاکید بر نوع پوشش دختران که باید شرعی و اسلامی باشد، بسنده کرد. این در حالی است که پیش از این نیز یونیفرم مدرسه دختران در افغانستان ساختاری کاملا اسلامی داشت. علاوه بر این، افغانستان در میان کشورهای اسلامی تنها کشوری است که زنان را به دلیل محدودیت حجاب، از کار و تحصیل منع می‌کند.

دفتر معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان روز سه شنبه، شانزدهم فروردین، در توییتی به مناسبت دویستمین روز ممنوعیت دختران از تحصیل، نوشت: «تکان‌دهنده است؛ تنها یک رژیم در سراسر کره زمین وجود دارد که از تحصیل دختران ممانعت می‌کند.

اخیرا، رینا امیری، نماینده ویژه آمریکا در امور زنان و حقوق بشر در افغانستان، در گفت‌وگو با شبکه تی‌آرتی ترکیه، در حاشیه نشست دوحه، به طالبان اولتیماتوم داد تا هرچه زودتر در مورد تحصیل دختران تصمیم بگیرد. او تصریح کرد: «طالبان بدون رعایت شرایط بین‌المللی (بازگشایی مدارس دختران و احترام به حقوق بشر) منتظر کاهش تحریم‌ها یا به رسمیت شناخته شدن نباشد.» امیری بازگشایی مدارس دخترانه را موضوع اختلاف میان اعضای رهبری طالبان دانست.

با این حال وزارت معارف طالبان وجود هرگونه اختلاف در این زمینه میان رهبران طالبان را رد می‌کند و می‌گوید که تصمیم بازگشایی مدارس دخترانه را شخص رهبر طالبان (ملاهبت الله آخندزاده) می‌گیرد. سخنگوی وزارت معارف طالبان به رسانه‌های افغانستان گفت: «ما برای بازگشایی مدارس دختران آمادگی داریم، اما منتظر فرمان امیرالمومنین در این زمینه‌ایم.»

این در حالی است که بر خلاف دستور رهبر طالبان در مورد بسته بودن مدارس دخترانه، دختران در مزارشریف و شهرستان‌های اطراف آن از کلاس اول تا دوازدهم، به مدرسه می‌روند و آموزگاران زن نیز در مدارس تدریس می‌کنند. تصاویری که از یکی از مدارس دخترانه مزارشریف به ایندیپندنت فارسی رسیده است، نشان می‌دهد که دختران دبیرستانی در حال تحصیل‌اند و آموزگار زن نیز در کلاس‌ها حضور دارد؛ البته هم آموزگار و هم دانش‌آموزان روبنده سیاه دارند. در حالی که مدارس دخترانه از پسرانه کاملا جدا شده‌اند و در مدارس دخترانه معمولا هیچ مردی نیست.

یک دانش‌آموز از شهر مزارشریف نیز به ایندیپندنت فارسی گفت: «اداره معارف طالبان در مزارشریف به ما اجازه داد به مدرسه برویم و تحصیل را ادامه دهیم؛ به شرط اینکه لباس بلند سیاه و روبنده‌های سیاه داشته باشیم.»

در همین حال، عالمان دینی مزارشریف نیز روز دوشنبه، پانزدهم فروردین، در گردهمایی مسجد روضه امام علی در مرکز مزارشریف، از حکومت طالبان خواستند مدارس دخترانه در سراسر این کشور را باز کنند. در ویدیو منتشر‌شده از این گردهمایی، مولوی فضل‌رحمان، از علمای دینی بلخ، می‌گوید: «در صورتی که دختران حجاب را رعایت کنند و کلاس‌های دختران و پسران یک جا نباشد، هیچ مشکلی در آموزش دختران وجود ندارد.» او از رهبر طالبان می‌خواهد دستور بازگشایی مدارس دخترانه را صادر کنند.

این تفاوت دیدگاه میان رهبران و فرماندهان محلی طالبان به سردرگمی مردم و به بن‌بست خوردن مسائل در افغانستان منجر شده است. با گذشت بیش از هفت ماه، هنوز اختلاف‌های داخلی میان سران طالبان وجود دارد و این اختلاف‌ها سبب شده است طالبان نتواند به تعهداتش به جامعه جهانی پایبند بماند.

توماس وست، فرستاده ویژه ایالات متحده آمریکا برای افغانستان، روز دوشنبه، پانزدهم فروردین، در توییتی از تماس تلفنی با حامد کرزی، رئیس‌جمهوری پیشین افغانستان، خبر داد. او نوشت: «با حامد کرزی در مورد بازگرداندن هرچه سریع‌تر دختران به مدرسه و نیاز به ایجاد یک روند مشورتی ملی مشخص برای تعیین آینده افغانستان صحبت کردم.»

این گفته‌ توماس وست، از به بن‌بست رسیدن ماجرای افغانستان خبر می‌دهد. در حالی‌ که بیشتر مردم افغانستان لویه جرگه و نشست‌های این چنینی را طرحی قدیمی و ناکام در حکومت‌سازی و حکومت‌داری در افغانستان می‌دانند، حامد کرزی و برخی دیگر از رهبران پیشین افغانستان بارها بر ضرورت ایجاد یک لویه جرگه و حل مسئله سیاسی افغانستان از این راه تاکید کرده‌اند.

اکنون به نظر می‌رسد که آمریکایی‌ها نیز در پی حل معضل افغانستان از طریق ساختارهای سنتی مثل شوراهای مشورتی و لویه جرگه‌اند؛ در حالی که طالبان برای برگزاری چنین نشست‌هایی هیچ ضرورتی نمی‌بیند. این گروه به دلیل ۲۰ سال جنگ با دولت پیشین افغانستان و دادن صدها کشته و زخمی در این راه، خود را حاکم مطلق و بلامنازع افغانستان می‌داند و قصد ندارد دیگران را با خود در قدرت شریک کند.