شیب رشد خودکشی در جامعه ایران روز به روز تندتر از قبل می‌شود و سالانه جمعیت بیشتری از گروه‌های سنی مختلف را در معرض انتخاب گزینه «اقدام به خودکشی» قرار می‌دهد. آمارها نشان می‌دهد هر سال پنج درصد از مردم بیشتر از قبل در مقابل بحران‌های رو به گسترش جامعه ایران، به خودکشی روی می‌آورند. 

هشدارهایی که در سال‌های گذشته نسبت به رشد آسیب‌های اجتماعی در ایران سرازیر می‌شد، با فراگیرتر شدن دامنه فقر در جامعه، به مرزهای خطرناک‌تری رسیده است. جایی‌که به گفته احمد بخارایی، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه تهران، با از دست دادن اعتماد اجتماعی و پس از آن سرمایه‌های اجتماعی، جامعه ایران در مسیر انحطاط و «فروپاشی اجتماعی» قرار گرفته است، شرایطی که به راحتی قابل ترمیم نخواهد بود. 

او در گفت‌وگو با خبرآنلاین ضعف اعتماد اجتماعی را یکی از عوامل رو به رشد خودکشی در جامعه ایران عنوان کرد و گفت: «از سال ۱۳۹۸ تاکنون، هر سال پنج درصد به آمار اقدام به خودکشی در ایران اضافه شده است.»

پیش از این نیز در سند ملی پیشگیری از خودکشی که در بهمن سال ۱۳۹۹ منتشر شده بود، از رشد شیب آمار خودکشی در ایران طی بازه زمانی ۱۰ ساله خبر داده شده بود. سال گذشته تقی رستم‌وندی، معاون وزیر کشور اعلام کرده بود سالانه ۱۰۰ هزار نفر در ایران اقدام به خودکشی می‌کنند.

آمار روزانه قربانیان خودکشی طبق آنچه که پیش از این سازمان پزشکی قانونی ایران اعلام کرده بود، روزانه حداقل ۱۵ نفر بود. این ۱۵ نفر در روز شامل افرادی می‌شود که براثر خودکشی جان خود را از دست می‌دهند در حالی‌که آمار روزانه اقدام به خودکشی بیش از این است. آنطور که خبرآنلاین نوشته، طی ۱۱ سال حدود ۶۰ درصد به آمار اقدام به خودکشی اضافه شده و این روند سیر صعودی دارد.

باید به این مولفه، هشدارها نسبت به رشد شتابان افسردگی در میان ایرانی‌ها را هم اضافه کرد. موضوعی که در سال‌های گذشته بارها و بارها نسبت به آن هشدار داده شده است. سال گذشته روزنامه آرمان ملی در گزارشی از برآوردهای سازمان بهزیستی از افزایش ۱۶ درصدی بیماری‌های منتهی به افسردگی خبر داد. آمارهای رسمی هم اعلام می‌کنند از هر چهار ایرانی یک نفر دچار افسردگی و یا اختلالات روانی است.

در عین حال به تازگی نیز پزشکی قانونی ایران آماری از وضعیت نزاع خیابانی در سال گذشته منتشر کرد که نشان از افزایش خشونت در جامعه ایران داشت. طبق اعلام سازمان پزشکی قانونی، سال ۱۴۰۰ بیش از ۵۸۶ هزار و ۲۸۳ مصدوم نزاع به مراکز پزشکی قانونی مراجعه کردند. البته این سازمان در گزارش خود اعلام کرد که این آمار نشان دهنده واقعیت جامعه نیست زیرا بخش زیادی از افرادی که در درگیری‌های خیابانی و خانوادگی آسیب می‌بینند به این سازمان مراجعه نکرده و اطلاعات آنها ثبت نمی‌شود.

شیب تند رشد آمار خودکشی، افزایش افسردگی در میان ایرانیان و همچنین رشد نزاع خیابانی در سال‌های اخیر از پدیده‌هایی است که بسیاری از کارشناسان افزایش بحران‌های اقتصادی و فقر را از عوامل موثر بر آن عنوان می‌کنند. موضوعی که احمد بخارایی، مدیر گروه مسائل و آسیب‌های اجتماعی انجمن جامعه‌شناسان ایران، تغییر وضعیت دهک‌های جامعه و ته‌نشین شدن طبقه متوسط (دهک بین چهار تا هفت) در دهک‌های یک تا سه طی چند سال گذشته را از جمله نشانه‌های فقیر شدن جامعه و تشدید بحران‌های اجتماعی ناشی از آن عنوان می‌کند.

گرچه هنوز آمارهای رسمی از میزان خودکشی در سال ۱۴۰۰ منتشر نشده اما باتوجه به تشدید بحران‌های اقتصادی و فقر در کنار رشد بحران‌های اجتماعی در سال گذشته، باید انتظار رشد بیشتر آمار اقدام به خودکشی را داشت. این مسئله در حالی است که سال‌های قبل زنگ خطر دیگری نیز در جامعه ایران به صدا درآمد و آن مربوط به کاهش سن خودکشی و حتی رواج اقدام به خودکشی در میان کودکان و نوجوانان بود.

سال گذشته انجمن دفاع از حقوق کودکان اعلام کرد براساس پژوهش‌های صورت گرفته در فاصله سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۹، بیش از ۲۵۰ کودک در ایران خودکشی کردند که ۴۵ درصد از این خودکشی‌ها مربوط به بازه سنی ۹ تا ۱۴ سال بوده است. در فاصله دو سال گذشته خودکشی تعدادی از کودکان به دلیل فقر، توجه کارشناسان و رسانه‌ها را به خود جلب کرد. محمد ۱۴ ساله یک کودک کار بود که در سال ۹۹ به دلیل فقر در ماهشهر خود را به دار آویخت. فقر عامل خودکشی یک دختر ۱۲ ساله ایلامی در همان سال بود. سال گذشته نیز خودکشی یک نوجوان ۱۶ ساله در شهرستان کنگاور و چند دانش‌آموز در استان خوزستان، روند کاهش سن اقدام به خودکشی در ایران را به نمایش گذاشت.

بر اساس گزارش‌های سازمان پزشکی قانونی، رایج‌ترین روش‌های خودکشی در ایران، مسمومیت با دارو یا سموم، خودسوزی، حلق‌آویز کردن، سلاح گرم، پریدن به سمت قطار یا مترو در حال کردن و پریدن از ارتفاعات و ساختمان‌های بلند است. استان‌های ایلام و کرمانشاه، بالاترین آمار خودکشی‌های موفق را در سال‌های گذشته داشته‌اند. استان‌های تهران و سیستان و بلوچستان نیز در پایین‌ترین رده‌ها قرار دارند.

اگر شما یا یکی از نزدیکانتان به خودکشی فکر می‌کنید، با شماره‌ تلفن‌های اورژانس اجتماعی در ایران ۱۲۳، در افغانستان ۱۱۹ و در آمریکا و کانادا ۹۱۱ تماس بگیرید.