نشست خبری فیلم «عنکبوت مقدس»، ساخته علی عباسی، روز دوشنبه، در هفتمین روز جشنواره کن و پس از نمایش این فیلم در شب قبل از آن، برگزار شد. علاوه بر کارگردان فیلم و دو نفر از تهیه‌کنندگان (که اروپایی و غیرایرانی‌اند)، زر امیرابراهیمی و مهدی بجستانی، دو بازیگر اصلی فیلم، نیز در این نشست خبری شرکت کردند و به سوالات حضار پاسخ دادند.

واکنش‌های اولیه به «عنکبوت مقدس» در بین منتقدان بسیار متنوع بود. مجله اسکرین نمره‌ای متوسط بر اساس نمره‌هایی که گروهی مشخص از منتقدان به فیلم‌های بخش مسابقه کن می‌دهند، محاسبه می‌کند و این نمره در مورد «عنکبوت مقدس» ۲.۱ از چهار شد. علت اصلی پایین آمدن این امتیاز کاتیا نیکودموس، منتقد روزنامه «دی زایت» آلمان، بود که به فیلم نمره صفر داد. در مقابل، روزنامه تلگراف لندن و مدوزای روسیه (که منتقد آن، آنتون دولین، فعلا در لتونی در تبعید است) به فیلم چهار ستاره کامل دادند. در میان این دو نهایت، جاستین چنگ از لس‌آنجلس تایمز را داریم که به فیلم سه ستاره داده است. میشل سیمان، منتقد پرآوازه فرانسوی از مجله پوزیتیف هم برای فیلم دو ستاره در نظر گرفت و روزنامه لوموند پاریس و مجله تایم آمریکا هم هر کدام یک ستاره دادند.

از میان سایر منتقدان بنام، پیتر بردشای انگلیسی از گاردین به فیلم سه از پنج ستاره داد و در توضیح آن نوشت: «این تریلر جنایی ایرانی پرونده‌ای واقعی را می‌گیرد و آن را باورناپذیر می‌کند.» او ضمنا در انتقاد از این فیلم گفت که انتظارش از اینکه شخصیت‌های قربانی پیش‌برنده فیلم باشند، برآورده نشده چرا که فیلم «فیلمنامه‌ای قاتل‌محور دارد که هالیوودی‌ شده و البته بسیار کارآمد است».

به نظر می‌آید بردشای با انتظارهای خاص سینمای اجتماعی به دیدن «عنکبوت مقدس» نشسته و انگار از پیشینه عباسی و علاقه‌اش به فیلم نوآر باخبر نبوده است.

در نشست خبری فیلم، مدیر جلسه سوال از عباسی را با اشاره به زنانی آغاز کرد که هم‌زمان با نمایش این فیلم، با پلاکاردهایی، از معضل زن‌کشی در فرانسه و کشته شدن ۱۲۰ زن در این کشور طی سال اخیر گفتند. عباسی در پاسخ، تایید کرد که موضوع فیلم مختص ایران نیست و با اینکه در اروپا پیشرفت‌های بسیاری در این زمینه به دست آمده، معضل مردسالاری و زن‌ستیزی همچنان در همه جای دنیا وجود دارد.

عباسی یادآوری کرد که او هنگام وقوع قتل‌های حنایی، در ایران زندگی می‌کرد و گفت: «در ایران ما خیلی بداقبالیم؛ چون اگر قاتل زنجیره‌ای بالای پنج یا هفت قتل نداشته باشد، اقدامش اصلا خبری نمی‌شود. در حالی که اگر در بریتانیا، اسپانیا یا ژاپن بود، تیتر می‌شد. حنایی وقتی ۱۰ نفر به بالا را کشت، به تیتر روزنامه‌ها تبدیل شد؛ اول در مشهد و بعد در سطح کشور.»

زر امیرابراهیمی هم آن روزها را یادآوری کرد و گفت که این ماجرا به‌خصوص برای زنان بسیار دشوار و نگران‌کننده بوده است.

کارگردان فیلم چنان‌ که پیش از این هم در مصاحبه‌ها گفته بود، تاکید کرد که فیلمش نه راجع به قاتل زنجیره‌ای که درباره «جامعه قاتل‌ زنجیره‌ای‌ پرور»‌ است؛ یعنی می‌خواهد به کل فضای اجتماعی که در آن به وجود آمدن سعید حنایی ممکن می‌شود، بپردازد. او می‌گوید که وقتی دید برخی در ایران از حنایی به‌عنوان قهرمان نام می‌برند، به این نتیجه رسید که مشکل فقط حنایی نیست بلکه کل جامعه است. عباسی در ضمن یادآوری کرد که فیلمش با الهام از ماجرای حنایی بوده اما بخش‌های بسیاری از ماجرا در فیلم عوض شده است.

عباسی در ادامه از این گفت که در ابتدا قصد داشته است فیلمش را در ایران بسازد. او در مصاحبه‌های دیگر هم گفته بود که در پی موفقیت گسترده فیلم «مرز» که در سال ۲۰۱۸ جایزه بخش «نوعی نگاه» کن را برنده شد، در نظر داشته است که کاری غیرمنتظره انجام دهد و در ایران یک فیلم بسازد. او ماجرا را بار دیگر در این نشست خبری شرح داد و گفت: «رفتم به وزارتخانه ارشاد در ایران و یک فنجان چای به من دادند… حاضر بودم سازش کنم و درون چارچوب قانونی کار کنم؛ گرچه به‌ آن‌ها گفتم که موافق سانسور نیستم اما حاضر بودم برای به دست آوردن حس مشهد سازش کنم. به من گفتند که بعد از موفقیت فیلم «مرز»، این افتخار بزرگی است و جوابم را می‌دهند. یک سال بعد که پرسیدم، دوباره یک فنجان چای نوشیدیم و هیچ و اینجا است که آدم می‌داند پاسخ نه است.»

تهیه‌کنندگان فیلم نیز از سفر به ایران برای بررسی شرایط احتمالی ساخت فیلم در این کشور سخن گفتند. بعد از معلوم شدن «نه» مقام‌های حکومت ایران، آن‌ها یک سال هم تلاش کردند رضایت ترکیه را جلب کنند اما موفق نشدند. عباسی در گفت‌وگوهای پیشین گفته بود که فشار حکومت ایران باعث شد ترکیه به فیلم جواز ساخت ندهد و همین شد که از اردن سر درآوردند و فیلم را آنجا ساختند.

نوبت سوال پرسیدن به من که رسید، از تاثیر احتمالی فیلم‌های ایرانی بر عباسی پرسیدم و اینجا بود که او مونولوگ بسیار جالبی را در نقد سینمای ایران و تعریف رابطه خود با آن آغاز کرد. او البته تاکید کرد که برای سینمای ایران احترام بسیاری قائل است اما افزود: «از نظر سینمایی، من در سینمای ایران احساس در خانه بودن نمی‌کنم، چون همه‌چیز یک نوع استعاره لعنتی است. یک گلی در باد است که قرار است نماد فلان موضوع لعنتی باشد. فکر می‌کنم من زمخت‌تر از آنم که با این استعاره‌های لعنتی کنار بیایم. به نظر من فیلم باید مثل سیلی به‌ صورت باشد و نه دسته‌ گل.»

عباسی افزود:‌ «به نظرم آن نوع فیلمسازی که من به آن علاقه‌مندم، بیشتر به نشان دادن علاقه دارد تا پنهان کردن. البته من از سینمای ایران دانش عمیقی هم ندارم.»

این کارگردان گفت که بیشتر از کارگردان‌هایی همچون دیوید لینچ، لویی بونوئل یا چهره‌های سینمای ایتالیا تاثیر می‌گیرد تا سینمای ایران؛ اما افزود که زندگی در ایران و «شناختن واقعیت ایران» و تجربه فرهنگ ایرانی بیشتر از دیدن فیلم‌های ایرانی بر او تاثیر گذاشته است. او در انتقاد از وضع سینمای ایران گفت: «۵۰ سال است که واقعیتی موازی در فیلم‌های ایران وجود دارد. در این دنیای مجازی، زنان همیشه با لباس می‌خوابند، پنج متر پارچه دور سرشان است، بدن ندارند، هرگز به کسی دست نمی‌زنند، باد معده ول نمی‌کنند، به دستشویی نمی‌روند. چنین چیزی الهام‌بخش نیست و نباید باشد.»

عباسی در بخش‌های دیگری از صحبتش، تاکید کرد که فیلمش نه علیه دولت ایران و نه «جنجالی» است؛ بلکه روایتگر واقعیت است. او با تاکید بر اینکه در فیلم‌هایش واقعیت را بازگو می‌کند، گفت: «شواهدی قوی‌ وجود دارد که مردم در ایران هم رابطه جنسی دارند.»

زر امیرابراهیمی نیز در نشست خبری از این گفت که چطور از همان ابتدای ملاقات با عباسی به‌عنوان مشاور احتمالی پروژه، متوجه همفکری بسیار خود با او شده است. امیرابراهیمی در گفت‌وگویی اختصاصی با ایندیپندنت فارسی، بیشتر از اینکه چطور ابتدا مدیر انتخاب بازیگر فیلم بود و طی روندی خود به بازیگر نقش اول بدل شد، گفت. متن کامل این گفت‌وگو به‌زودی منتشر می‌شود.

امیرابراهیمی در نشست خبری از این هم گفت که برای تحقیق در مورد نقشش با روزنامه‌نگارانی که دوستش‌اند، به‌خصوص زن‌ها، صحبت کرده و آن‌ها تجربیات خود درباره معضلات کار در ایران از جمله مقابله با آزارهای جنسی را با او در میان گذاشته‌اند.

بازار کن

با گذشت یک هفته از جشنواره، به روزهای پایانی آن نزدیک می‌شویم و بسیاری چهره‌های بازار با بستن آخرین قراردادها به کشورهای خود بازمی‌گردند.

فروش «عنکبوت مقدس» به بازارهای مختلف همچنان ادامه دارد اما یکی از مهم‌ترین خبرهای این فیلم مربوط به زر امیرابراهیمی بود که برای بازی در فیلم «شیدا»، اولین ساخته نورا نیاسری، کارگردان ایرانی-استرالیایی، توافقی امضا کرده است. امیرابراهیمی در این فیلم نقش یک مادر ایرانی جوان را بازی می‌کند که به همراه دختر شش ساله‌اش هنگام تعطیلات نوروز در یک خانه امن زنان در استرالیا حضور دارند.

قرار است شروین اکبرزاده، یکی از نزدیک‌ترین چهره‌ها به نیاسری، مدیر فیلمبرداری باشد. اسامه سامی (عروسی علی)، لی پرسل (افسانه مالی جانسون) و رینا موسوی (الکساندر) از سایر بازیگران این فیلم‌اند که تولید آن قرار است از ۱۱ ژوییه در استرالیا آغاز شود.

نهادهای فرهنگی دولتی در استرالیا تامین‌کننده اصلی «شیدا» به‌شمار می‌روند.