کاخ سفید می‌گوید اگر ارتش ترکیه طبق برنامه بر ضد رزمندگان کرد در شمال شرقی سوریه دست به عملیات نظامی بزند، ایالات متحده سد راه نخواهد شد.
یعنی نیروهای دمکراتیک سوریه(اس‌دی‌اف) که در آن کردها رهبری را در دست دارند حمایت واشنگتن متحد قدیمی‌شان در جنگ علیه داعش را بر اثر این تغییر سیاست شگفت‌انگیز از دست خواهند داد تا در کشوری که درگیر جنگی چند جانبه بوده است چشم‌انداز درگیری تازه‌ای شکل بگیرد.
این خبر در پی تماس تلفنی بین دونالد ترامپ و همتای ترکیه‌ای‌اش رجب طیب اردوغان در یک‌شنبه دیر وقت شب منتشر شد.
در بیانیه‌ی کاخ سفید آمده است: «ترکیه به زودی عملیاتی را که از مدت‌ها قبل برنامه‌ریزی کرده بود در شمال سوریه آغاز می‌کند. نیروهای مسلح ایالات متحده از این عملیات حمایت نخواهند کرد یا در آن حضور نخواهند داشت و نیروهای ایالات متحده با از بین بردن «خلافت» داعش در این منطقه دیگر در آن نزدیکی‌ها نخواهند بود».
آقای ترامپ در رشته‌پیام‌هایی طولانی که اوایل روز دوشنبه در توییتر منتشر کرد اعزام نظامیان به شمال سوریه را خیلی پرهزینه خواند و گفت کردهای سوریه اکنون باید خودشان به تنهایی عمل کنند.
آقای ترامپ گفت: «کردها دوش به دوش ما جنگ کردند اما هم سازوبرگ به آنها دادیم هم پول هنگفت. آنها با ترکیه هم ده‌ها سال در جنگ بوده‌اند».
ترامپ افزود: «اکنون ترکیه، اروپا، سوریه، ایران، عراق، روسیه و کردها باید خودشان اوضاع را درست کنند. ما۱۱ هزار کیلومتر آن طرف‌تر هستیم و اگر داعش به نزدیکی‌های ما بیاید دوباره تارومارش می‌کنیم».
به نظر می‌رسد کاخ سفید بدون هیچ هماهنگی با نیروهای ایالات متحده در سوریه یا متحدان محلی‌اش به طور مستقیم این موضوع را اعلام کرد. دی‍پلمات‌های غربی به ایندیپندنت گفتند که به متحدان واشنگتن در ائتلاف ضد داعش و از جمله بریتانیا نیز این تصمیم را از قبل خبر نداده بودند.
این تغییر سیاست با انتقادات داخلی و خارجی مواجه شده است. لیندسی گراهام سناتور جمهوری‌خواه و یکی از متحدان تراز اول ترامپ می‌گوید برای برگرداندن این تصمیم قطعنامه‌ای را به مجلس سنا خواهد برد و ترکیه اگر به اس‌دی‌اف حمله کند تنبیه خواهد شد.
گراهام در توییتر نوشت: «اگر ترکیه به سوریه حمله کند تحریم‌هایی با حمایت هر دو حزب جمهوری‌خواه و دمکرات علیه آنها وضع خواهیم کرد و اگر به نیروهای کرد حمله کنند که در نابودسازی خلافت داعش به ایالات متحده کمک کردند خواهان تعلیق عضویت آنان در ناتو خواهیم شد».
آقای گراهام در مصاحبه با کانال فاکس نیوز هم گفت: «پشت کردن به متحدی که در جنگ علیه داعش به ایالات متحده کمک کرده است به هیچ وجه به نفع امنیت ملی ما نیست. این تصمیم شتاب‌زده‌ی رییس جمهور تمام دست‌‌آورد‌های‌مان را بر باد داد و این منطقه را دستخوش آشوب بیشتر کرده است».
ماجا کوچیجانچیچ سخن‌گوی کمیسیون اروپا می‌گوید: «از سرگیری تخاصمات مسلحانه در ناحیهی شمال شرقی سوریه نه تنها به رنج و درد غیرنظامیان دامن می‌زند و بسیاری را آواره می‌کند بلکه خطر آن را دارد که به تلاش‌های سیاسی کنونی لطمه بزند»ی.
گروه شبه‌نظامی اس‌دی‌اف که عمدتاً از گروه‌های کرد تشکیل شده است و شماری از گروه‌های کوچک عرب هم عضو آن هستند متحد اصلی واشنگتن در جنگ علیه داعش در سوریه بوده است. این گروه در نبرد پیروزمندانه علیه خلافت داعش از ایالات متحده جنگ‌افزار دریافت می‌کرد و هم‌چنین از پشتیبانی چشم‌گیر هوایی و زمینی آمریکا برخوردار بود. این گروه تا ماه مارس که آخرین بخش از منطقه‌ی تحت اشغال داعش را بازپس گرفت در جنگی که سال‌ها طول کشیده بود حدود ۱۱ هزار نفر از رزمندگان‌اش را از دست داد.
بازدید کردهای سوریه از مزار رزمندگانی که در نبرد با داعش جان باختند.(ای‌اف‌پی/گتی )
اس‌دی‌اف بعد از پیروزی بر داعش نیز برای آن که یگان‌های مخفی داعش در منطقه‌ی تحت اختیار خود را نابود کند به همکاری با نیروهای ایالات متحده ادامه داده است. این گروه هم‌چنین هزاران اسیر داعشی و ده‌ها هزارنفر افراد خانواده‌ی آنها را در اختیار دارد.
وجود این ائتلاف ضد داعش همیشه مایه‌ی ناخرسندی آنکارا بوده است زیرا اس‌دی‌اف را به خاطر پیوندهای‌اش با کردهای جدایی‌طلب درون ترکیه سازمانی تروریستی می‌داند. ترکیه به ایالات متحده فشار آورده است که از تعهدات خود در قبال این گروه دست بردارد و مسئولیت شکست دادن کامل داعش را به ترکیه بسپارد.
آقای ترامپ در گذشته نیز در مورد سرنوشت نیروهای ایالات متحده در سوریه تصمیماتی ناگهانی را اعلام کرده بود ولی بعد منصرف شده بود. اما اس‌دی‌اف روز دوشنبه اعلام کرد که نیروهای ایالات متحده خروج از منطقه‌ی واقع در مرز ترکیه را آغاز کرده‌اند.
در بیانیه‌ی این گروه آمده است: نیروهای آمریکا تعهدات‌شان را انجام ندادند و از نواحی واقع در مرز ترکیه خارج شدند و ترکیه اکنون برای حمله به شمال و شرق سوریه آماده می‌شود. هدف از تهدیدهای اردوغان این است که سازوکار امنیت را به سازوکار مرگ تغییر دهد، مردم ما را آواره کند و منطقه‌ای باثبات و امن را به ناحیهی درگیری و جنگ دائمی تبدیل کند. ما عزم خود را جزم کرده‌ایم به هر قیمتی از سرزمین خود دفاع کنیم.
کینو گابریل سخن‌گوی اس‌دی‌اف هم گفت که ایالات متحده به این گروه «از پشت خنجر زده است». او در مصاحبه با تلویزیون الحدث گفت که «ایالات متحده‌ی آمریکا اطمینان داده بود که نمی‌گذارد ارتش ترکیه هیچ عملیاتی در این منطقه انجام دهد.»
در حال حاضر حدود ۱۰۰۰ نظامی ایالات متحده در شمال شرق ترکیه حضور دارند تا ظاهراً از نیروهای کرد حمایت کنند و شکست نهایی داعش را تضمین کنند. حضور این نیروها سد نیرومندی هم در برابر حمله‌ی ترکیه بوده است که تمایل ندارد به سربازان ایالات متحده آسیب بزند.
آنکارا بارها تهدید کرده است برای ایجاد «منطقه‌ی امن» مرزی که برای امنیت ترکیه ضروری است وارد خاک سوریه خواهد شد. در ماه سپتامبر هم در پی ماه‌ها فشار آوردن ترکیه، اس‌دی‌اف پذیرفت از برخی نواحی مرزی عقب‌نشینی کند تا گشت‌های مشترک ایالات متحده-ترکیه میسر شود.
در چارچوب مراحل آغازین ایجاد منطقه‌ی امن نیز ایالات متحده بر برچیدن استحکامات دفاعی اس‌دی‌اف در طول مرز نظارت کرد. این استحکامات برای مقابله با حمله‌ی احتمالی ترکیه برپا شده بود. اس‌دی‌اف می‌گوید به علت آن که گمان می‌کرد ایالات متحده جلوی حمله‌ی ترکیه را خواهد گرفت به برچیدن این استحکامات تن داده است. البته تركيه بابت این که برچیدن استحکامات به اندازه‌ی کافی نبوده است ابراز نارضایتی کرد و همچنان تهدید کرد که به طور يك‌جانبه دست به عملیات خواهد زد.
رییس جمهور اردوغان در روز دوشنبه گفت که در نیمه‌ی نخست ماه آینده برای دیدار با آقای ترامپ راهی ایالات متحده خواهد شد و این حرف نشان می‌دهد که عملیات ترکیه قریب الوقوع نیست.
اردوغان گفت:«ديدار رو در رو فرصتي است تا راجع به عمق عمليات، روابط تركيه و ايالات متحده و تحولات منطقه صحبت كنيم». اردوغان هم‌چنين اظهار اميدواري كرد كه در مورد توقف فروش هواپيماي جنگنده‌ي اف ۳۵ به تركيه هم صحبت كنند.
مولود چاووش‌اوغلو وزير خارجه‌ي تركيه در پاسخ به اعلان كاخ سفيد گفت تركيه« پشتيبان صلح و ثبات در سوريه است».
چاووش‌اوغلو در صفحه‌ي توييتر خود نوشت:« از آغاز بحران در سوريه از تماميت ارضي اين كشور حمايت كرديم و از اين به بعد نيز حمايت مي‌كنيم».
البته در داخل تركيه برخورد با اعلان خروج آمريكا از سوريه احتياط آميز بود. يوسف اريم تحليل‌گر سياسي و راهبردي سازمان راديو و تلويزيون دولتي تركيه(تي‌آرتي) مي‌گويد خيلي زود است كه اعلان كاخ سفيد را كلمه به كلمه بازخواني كنند. مقامات تركيه به دقت تحولات واشنگتن را براي ديدن نشانه‌هايي از مخالفت ارتش و ديپلمات‌هاي ايالات متحده با اعلان خروج اين كشور از سوريه تحت نظر دارند. اريم مي‌گويد: رويدادهاي ۲۴ ساعت آينده، واكنش نهادهاي سياسي ايالات متحده و ميزان حمايت آنها از مكالمه‌ي تلفني ترامپ و اردوغان اهميت كليدي دارد.
با اين حال اين اخبار مايه‌ي دل‌گرمي رهبران آنكارا است. تركيه از ديرباز تجربه‌ي حكومت كردها در شمال شرقي سوريه را تهديد بزرگي براي امنيت خود تلقي مي‌كرده است. اما به‌رغم آن كه ماه‌ها تهديد مي‌كرده است به عمليات نظامي عليه روژاوا دست بزند فقط در روزهاي اخير نيروهاي خود را در منطقه‌ي مرزي جمع كرده است.
آقاي اريم مي‌گويد: «اين عمليات به صورت يك‌جانبه و بر اساس توافق دوجانبه صورت مي‌گيرد. يعني ايالات متحده گفته است كه به شما كمك نمي‌كنيم ولي سد راه نيز نخواهم شد و همين از نظر آنكارا تحول مثبتي است زيرا نگراني اصلي تركيه اين بود كه مبادا وارد هر نوعي از مقابله با نظاميان آمريكا شود. مي‌توان ديد كه آمريكا در حال خارج كردن نيروهاي خود از آن نزديكي‌ها است و در نتيجه چنين خطري مطرح نخواهد بود».
اين منطقه در چند سال گذشته از آرامش نسبي برخوردار بوده است و درگيري بين اس‌دي‌اف و تركيه احتمالاً مي‌تواند باعث بي‌ثبات شدن اين منطقه شود. اس‌دي‌اف هشدار داده است كه حمله‌ي تركيه باعث مي‌شود كه سيل جديدي از آوارگان در اين منطقه به راه بيفتد و امنيت زندان‌هايي كه هزاران رزمنده‌ي داعش در آن زنداني هستند به خطر بيفتد.
در بيانيه‌ي كاخ سفيد آمده است كه «ايالات متحده خلافت داعش در اين منطقه را از بين برده است و اكنون مسئوليت تمامي نيروهاي داعش اسير شده در اين منطقه طي دو سال گذشته به عهده تركيه است». اما مشخص نيست كه در صورت درگير شدن اس‌دي‌اف و تركيه تحويل اسرا به چه صورت انجام خواهد گرفت.
شايد بتوان گفت كه شديدترين انتقاد عليه تصميم ترامپ را برت مك‌گورك انجام داده است كه پارسال در پي اعلام شتاب‌زده‌ي خروج نظاميان آمريكا از سمت فرستاده‌ي ويژه‌ي دولت ترامپ در امور داعش استعفا داد.
آقاي مك‌گورك در صفحه‌ي توييتر خود نوشت: «دونالد ترامپ از فرماندهي نظامي سر در نمي‌آورد. از همين رو بي آن كه دانش لازم را داشته باشد يا تامل كند تصميم‌گيري‌هاي شتاب‌زده انجام مي‌دهد. نظاميان را بدون هيچ گونه پشتوانه در موقعيت خطرناك قرار مي‌دهد. اول هارت و پورت مي‌كند و همين كه با مخالفتي روبرو شود يا مكالمه‌ي تلفني دشواري برایش پيش بيايد جا مي‌زند و متحدان ما را به حال خودشان رها مي‌كند».
مك‌گورك افزود بيانيه‌ي كاخ سفيد« نشان‌گر آن است كه از رويدادهايي كه در ميدان عمل رخ مي‌دهد هيچ شناختي ندارند. هيچ كدام از اسيران داعشي در اختيار ايالات متحده نيستند و همگي در اختيار اس‌دي‌اف هستند و ترامپ فقط ميدان را به تركيه سپرده است».
سازمان ملل هم اعلام كرده است كه از قبل خود را براي مواجهه با هرگونه جنگ بالقوه آماده مي‌كرده است. پانوس مومتزیس، هم‌آهنگ‌كننده‌ي امور بشر دوستانه سازمان ملل در بحران سوریه مي‌گويد: «اميدواريم كه بهترين‌ها رخ دهد اما براي روي دادن بدترين‌ها آمادگي داريم». و افزود كه سازمان ملل «سابقه‌ي تلخي» از ايجاد مناطق امن در جاهايي مثل سربرنيتسا داشته است.
سازمان ملل هم اكنون در شمال شرقي سوريه كه ۱/۷ ميليون نفر جمعيت دارد به حدود ۷۰۰ هزار نفر امدادرساني مي‌كند. به گفته‌ي آقاي مومتزیس سازمان ملل براي كمك به آوارگاني كه در صورت بروز جنگ به سوي جنوب سرازير خواهند طرح‌هاي اضطراري تدوين كرده است.
این نوشته برگردان فارسی از مقالات منتشر شده دیگری است و منعکس کننده دیدگاه سردبیری روزنامه ایندیپندنت فارسی نمی باشد.
© The Independent
