افزایش فقر، بیکاری و فشار اقتصادی باعث شده است بازار جدید پررونقی در آرایشگاه‌های زنانه شکل بگیرد. خریدارانی با اهداف متفاوت دسته‌های موی طبیعی را از آرایشگرها می‌خرند. این افراد به دنبال خرید موهای بلندتر و سالم‌تر، نه‌تنها به فروشندگان مبالغ بالایی پیشنهاد می‌کنند، بلکه حتی به معرف کسی که می‌خواهد موهایش را بفروشد هم دستخوش می‌دهند. آگهی‌های این آرایشگرها که قول کوتاهی رایگان موها را هم می‌دهند بر درودیوار برخی محله‌های تهران، مشهد و کرج مشاهده شده است.

بازار داغ موی سر انسان

از مصر باستان تا به امروز، افراد زیادی به دلایل متفاوت کلاه‌گیس بر سر می‌گذارند. طاسی خودخواسته یا ناشی از بیماری، یکی از مهم‌ترین دلایلی است که افراد را روانه فروشگاه‌های عرضه‌کننده کلاه‌گیس می‌کند. با مراجعه به یکی از این مکان‌ها، با انواع متفاوتی از کلاه‌گیس‌ها مواجه خواهید شد؛ انواع فانتزی که برای استفاده در جشن‌ها و رویدادهای سرگرمی استفاده می‌شوند ارزان‌قیمت‌ترین‌اند و گران‌ترین‌ها، کلاه‌گیس‌هایی با موی بلند طبیعی‌اند.

تصویر ارسالی به ایندیپندنت فارسی

مالک یکی از این فروشگاه‌ها در استانبول به ایندیپندنت فارسی گفت خریداران او معمولا رنگین‌پوستان‌اند که فرهنگ استفاده از کلاه‌گیس در میان آن‌ها بسیار رایج است. نادر که اغلب خریدارانش زنانی‌اند که این محصولات را برای استفاده شخصی می‌خرند، می‌گوید کمتر کسی از منشأ این موها سوال می‌پرسد. او به پرسش ما درباره اینکه آیا این موها از دختران ترک خریداری شده است یا نه پاسخی نداد و گفت شایعاتی درباره خرید مو از پناهجویان سوری به گوشش خورده است، اما توضیح بیشتری نداد.

البته مقصد موهای خریداری‌شده ترکیه نیست. قیمت بالای این کلاه‌گیس‌ها باعث شده است خرید‌و‌فروش آن در کشورهایی که مردم توان مالی خرید چنین کالای لوکسی را دارند رونق داشته باشد. قیمت یک کلاه‌گیس معمولی از موی طبیعی در بازار اروپا و آمریکا حدود ۱۰۰ دلار است و بسته به حجم موی استفاده‌شده، رنگ خاص طبیعی آن و سلامت مو تا ۵۰۰ دلار هم بالا می‌رود.

اما این دسته‌های مو که تبدیل به کلاه‌گیس‌های چند صددلاری می‌شوند از کجا می‌آیند؟

گرداننده یک کانال تلگرامی خرید مو که حوزه فعالیتش را خراسان جنوبی اعلام کرده است، می‌گوید: «مردم معمولا موهای خود را می‌فروشند تا پول دربیاورند. افرادی که تاکنون به فروش موهای خود فکر نکرده‌اند، با دیدن قیمت‌های مو می‌فهمند که چه اشتباهی مرتکب شده‌اند.» او می‌گوید با پخش آگهی کاغذی در منازل مشتری‌هایش را پیدا می‌کند و افراد زیادی هم به امید دریافت پورسانت (حق دلالی) دوستان و فامیل‌شان را که موهای بلندی دارند راضی به فروش می‌کنند. پورسانت معرفی مو، بسته به ارزش کالای خریداری‌شده بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار تومان است. او می‌گوید اگرچه چند بار موهای بلندتر از یک متر خریده است، اما اندازه اغلب موها بین ۶۰ تا ۷۰ سانتی‌متر است و موهای کوتاه و رنگ‌شده را نمی‌خرد. اگرچه برخی از همکاران او مشکلی با خرید موهای خاکستری یا رنگ‌شده ندارند، اما بهترین کیفیت و قیمت در بازار متعلق به موی رنگ نشده دختران نوجوان است.

تصویر ارسالی به ایندیپندنت فارسی

این آرایشگر که نخواست نامش گفته شود در پاسخ به سوال درباره دلیل فروش موها گفت: «کسی به‌صورت واضح نمی‌گوید پول لازم دارم، اما وقتی برای مبالغ اندک چانه می‌زنند نشانه این است که این پول برایشان مهم است و روی آن حساب باز کرده‌اند و اگر شخصی فقیر باشد کیفیت مو هم پایین می‌آید. این دخترها اگر میوه و گوشت کافی نخورند یا از موهایشان به‌خوبی نگهداری نکنند، تار مو بسیار شکننده یا پر از موخوره می‌شود و اصلا خریدنی نیست.»

 آگهی‌های چاپی که خانه به خانه پخش می‌شوند تنها راه پیدا کردن فروشندگان مو نیست. سایت دیوار، یکی از بزرگ‌ترین وب‌سایت‌های خریدوفروش آنلاین در ایران، میزبان هزاران آگهی خریدوفروش موی طبیعی است. اغلب این آگهی‌ها قیمت را به‌صورت توافقی اعلام کرده‌اند، اما با نگاهی به آگهی‌های قیمت‌دار، مبالغی بین یک تا سه میلیون تومان برای موی طبیعی دیده می‌شود.

در ایران دیده شدن موی زنان در ۴۰ سال گذشته ممنوع بوده و سال‌های زیادی نیز در افغانستان روی و موی زنان به‌حکم قانون اجباری، پوشیده بوده است، اما در ایران بازار خریدوفروش موی طبیعی بدون حساسیت چندانی از سوی علمای مذهبی در جریان است. اغلب خریداران موی طبیعی با اشاره به فتواهای علما می‌گویند تاکنون کسی این کار را ممنوع نکرده است. در وب‌سایت سید علی خامنه‌ای، رهبر ایران، در پاسخ به سوال‌های شرعی در حالی ‌که نمایش برآمدگی مو زیر حجاب به علت «انگشت‌نما شدن خانم و شکل و شمایل خاص» حرام اعلام‌شده و توصیه‌ شده است حتی موی مصنوعی هم باید از نگاه نامحرم پوشانده شود، اما خریدوفروش مو «فی‌نفسه اشکال ندارد.»

زنان افغانستان موهایشان را رایگان می‌دهند، اما با هزینه بالا دوباره می‌خرند

فروش موی طبیعی در افغانستان رایج نبوده‌، درحالی ‌که خرید مو از آرایشگران، از زمان قدیم معمول بوده است. آرایشگران در افغانستان، از سال‌ها پیش وقتی موهای مشتریانشان را کوتاه می‌کردند بدون اینکه به او بگویند، به افرادی که به دنبال خرید آن بودند می‌فروختند. بااین‌حال، این روش که صاحبان مو به فروش موهایشان اقدام کنند، کاری بسیار جدید در افغانستان است.

تصویر ارسالی به ایندیپندنت فارسی

آرایشگرانی که با شبکه‌های خرید موی انسان ارتباط‌ دارند، معمولا موهای بلند مشتریان را یکجا و به‌صورت بافته‌شده یا بسته‌شده با یک کش مو، قیچی می‌زنند تا استفاده از آن راحت‌تر باشد. اما حتی موهایی که به‌طور پراکنده در آرایشگاه‌ها ریخته می‌شوند یا حتی در خانه‌ها هنگام شانه کردن موها می‌ریزند نیز خریدارانی دارند.

این خریداران چه کسانی‌اند و موهای خریداری شده را به کجا می‌برند؟

منصور (نام مستعار) یکی از آرایشگران در کابل که در کار خریدوفروش موی طبیعی است، به ایندیپندنت فارسی گفت حدود ۲۰ شرکت مختلف چینی در افغانستان حضور دارند که به کمک مردان، زنان و حتی کودکان کارگر در خیابان، موها را از آرایشگاه‌ها و خانه‌های مردم جمع می‌کنند. او گفت: «مردم این موها را رایگان می‌دهند چون هنوز کسب درآمد از فروش مو در افغانستان رایج نیست.» او افزود: «شرکت‌های چینی این موها را از کارگران خیابانی با قیمتی بسیار ناچیز می‌خرند و بعد در بسته‌های بزرگ به بیرون از افغانستان صادر می‌کنند.»

تصویر ارسالی به ایندیپندنت فارسی

به گفته این آرایشگر افغانستانی، شرکت‌های چینی این موها را معمولا به شرکت‌های پاکستانی و چینی در خارج از افغانستان می‌فروشند تا به شکل کلاه‌گیس و تکه‌های مو برای اکستنشن (اضافه کردن به موهای سر برای پر‌پشت جلوه دادن) دربیاورند و سپس با قیمت بسیار بالا دوباره به افغانستان و دیگر کشورهای منطقه عرضه می‌کنند. یکی از فروشندگان لوازم آرایشی در کابل، به ایندیپندنت فارسی گفت که کمترین قیمت یک بسته پنج تکه‌ای موی معمولی برای اکستنشن، دست‌کم ۱۸ هزار افغانی یعنی حدود ۲۰۰ دلار است.

سارا، یک آرایشگر دیگر در کابل، نیز در صحبت با ایندیپندنت فارسی جمع‌آوری مو توسط افراد دوره‌گرد را تایید کرد و گفت هرازگاهی، کودکان خیابانی پشت در آرایشگاه او می‌آیند و درخواست مو می‌کنند. سارا گفت: «کودکان خیابانی موهای قیچی شده در بسته‌ها و حتی موهایی که پراکنده در آرایشگاه قیچی می‌شوند را بدون پرداخت هیچ هزینه‌ای از ما می‌گیرند.» او افزود: «ما بیشتر با این تصور که بخشی از مواد زائد در آرایشگاه را دور ریخته‌ایم، موها را به آن‌ها می‌دهیم، اما نمی‌دانیم که با موها چه کار می‌کنند.» البته پاسخ این پرسش سارا را می‌توان در صحبت‌های منصور پیدا کرد.

منصور که خود در سال‌های اخیر کار خریدوفروش موهای طبیعی را شروع کرده است، گفت در افغانستان امکانات گسترده‌ای برای تهیه و پردازش موی طبیعی به شکل کلاه‌گیس یا تکه‌های اکستنشن وجود ندارد. در همین حال، بجز شرکت‌های چینی کس دیگری اجازه صادر کردن مو به بیرون از افغانستان را نیز ندارد.

منصور گفت که خودش امکاناتی در خانه فراهم کرده است و موهای مشتریانش را از آن‌ها می‌خرد و سپس به کلاه‌گیس یا تکه‌های مو برای اکستنشن تبدیل می‌کند و به مشتریان دیگرش می‌فروشد. به گفته این آرایشگر، موها به قیمت بسیار اندک از صاحبانشان خریداری می‌شوند.

تصویر ارسالی به ایندیپندنت فارسی

به باور این آرایشگر افغان، فروش موی سر در افغانستان به دلیل فقر، هنوز معمول نیست، زیرا هنوز امکانات وسیعی برای پردازش موها و تبدیل آن به کلاه‌گیس در داخل افغانستان وجود ندارد و تاجران چینی که در کار صادرات این محصول‌اند، ترجیح می‌دهند کودکان خیابانی، این موها را رایگان از مردم جمع‌آوری کنند.

منصور گفت ۸۰ درصد از مشتریانش بدون انگیزه مالی موهایشان را به او می‌فروشند و او معمولا حدود ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ افغانی به آنان می‌دهد که رقم چشمگیری نیست. منصور مشتریانش را از طریق تبلیغات در صفحه فیس‌بوکش پیدا می‌کند. او موهای کسانی را که علاقه‌مند به کوتاهی‌ مویند، بدون دستمزد کوتاه می‌کند و در عوض موی آن‌ها را با پرداخت هزینه‌ای ناچیز خریداری می‌کند.

درحالی‌که فروش موی سر و کسب درآمد از آن، هنوز در افغانستان معمول و مرسوم نیست، اما خرید کلاه‌گیس با موی طبیعی یا تکه‌های اکستنشن موی طبیعی، در میان زنان جوان به‌ویژه آنانی که از وضعیت مالی خوبی برخوردارند طرفداران زیادی دارد.

آرایشگاه‌های کابل در سال‌های اخیر، از نصب اکستنشن و ترمیم موی طبیعی برای مشتریانشان درآمد خیلی خوبی داشته‌اند. معمول‌ترین قیمت نصب یک اکستنشن موی طبیعی در آرایشگاه‌های کابل، از ۵۰۰ دلار شروع می‌شود.