عید قربان در افغانستان معمولا با سه گزینه مهم همراه است و بدون یکی از این گزینه‌ها، گویا عید نشده است؛ تهیه لباس نو، آماده‌سازی سفره عیدی با شیرینی و آجیل و قربانی کردن؛ با این حال به نظر می‌رسد امسال اکثر مردم افغانستان با این سه گزینه بیگانه‌اند و از آن جشن‌های باشکوه خبری نیست.

مردم افغانستان می‌گویند فقر، تنگدستی و ناامیدی باعث شده است تا هیچ کدام از گزینه‌های بزرگداشت عید قربان در دسترس مردم نباشد. حاجی عبدالله بارک، از بازاریان هرات، که مغازه فروش لوازم بهداشتی و آرایشی دارد، به ایندپندنت فارسی گفت: «این عید برای مردم با هر عید دیگری فرق دارد. نداری مردم به حدی رسیده که حتی نمی‌توانند یک سفره ساده عید هم مهیا کنند. اکثرا بزرگسالان برای خود لباس نو نخریده‌اند و تنها برخی کودکان صاحب لباس نو شده‌اند.»

بارک در مورد تهیه قربانی می‌گوید: «اطراف هرات پر از دامدارانی است که دام‌های خود را برای فروش قربانی به شهرها آورده‌اند. ولی بر خلاف سال‌های قبل، کسی حتی قیمت هم نمی‌پرسد؛ چون قیمت گوسفند که متداول‌ترین دام برای قربانی است، بسیار بالا رفته و از سوی دیگر، سطح زندگی مردم نیز به‌شدت پایین آمده است.»

عبدالله بارک می‌افزاید: «در گذشته بازار عید چنان رونق داشت که از چند روز مانده به آن، شهرداری چند خیابان را به روی ماشین‌ها می‌بست و بازار فروش لوازم عید به راه می‌انداخت. اما امسال هیچ خیابانی بسته نشد؛ چون کسی نیست که بتواند خرید عید کند.»

ثنا ساکن هرات است. او می‌گوید: «شاید مردم توانسته باشند با خرید لباس‌های ارزان برای عید جامه نو تهیه کنند اما خرید دام برای قربانی از توان ۷۰ درصد مردم بالاتر است.»

 او می‌افزاید: «در همسایگی ما از میان ۲۰ خانه، تنها سه چهار نفر گوسفند قربانی خریده‌اند. بقیه که در گذشته حتما خودشان قربانی  می‌کردند، حالا چشم به در دوخته‌اند بلکه از خانه همسایه گوشت قربانی برسد.»

هومان، از جوانان هرات در فیس‌بوک به‌شوخی نوشت: «در گذشته، ظهر روزهای عید قربان سفره رنگین بود زیرا بخشی از گوشت قربانی را می‌پختیم و شکممان از جگر و دل و قلوه کبابی پر بود؛ اما حالا چشم به در داریم تا شاید همسایه‌ای کمی گوشت قربانی بیاورد و بتوانیم بعد از ماه‌ها در سفره خود رنگ گوشت را ببینیم.»

احمد‌الله که قبلا در هرات مغازه پارچه‌فروشی داشت، به ایندیپندنت فارسی گفت: «روزهای قبل از عید هم برای ما عید محسوب می‌شد؛ از بس که بازارها شلوغ و مشتری فراوان بود. گاه مجبور بودیم تا نیمه‌های شب مغازه را باز نگه داریم اما امسال ۹۰ درصد مشتری‌های ما نیستند.» او می‌افزاید که حالا مردم تنها به فکر سیر کردن شکم خود و خانواده‌شان‌اند و خرید لباس نو برای عید در این روزگار، هزینه‌ای کمرشکن به حساب می‌آید. احمدالله می‌گوید کسادی بازار پارچه فروشی باعث شد تا او شغلش را تغییر دهد و مغازه‌اش را ببندد.

با همه‌ این‌ها، جشن گرفتن عید به دلیل اینکه جزو مراسم دینی در جامعه اسلامی است، اجتناب‌ناپذیر است. آماده کردن سفره عیدی هم از سنت‌های ریشه‌دار افغانستان برای بزرگداشت اعیاد است؛ اما فقر و تنگدستی باعث شده است تا این سفره‌ها کم‌رونق‌تر از گذشته باشند.

حاجی عبدالله بارک می‌گوید مردم به جایی اینکه از بازار خرید کنند، با امکانات موجود در خانه سفره عیدی آماده می‌کنند. آنان به جای خرید شیرینی‌های گران‌قیمت از بازار، خودشان در خانه کیک و کلوچه و شیرینی درست می‌کنند و به جای پسته و بادام و جلغوزه و فندق، با نخودچی کشمش و بادام زمینی و تخمه‌های مختلف سفره‌شان را رنگین نشان می‌دهند. حتی بعضی خانواده‌ها با میوه تازه که ارزان‌تر است، سفره عید می‌چینند.

ثنا نیز می‌گوید آنان که توان مالی اندکی دارند، برای کودکان خود لباس نو تهیه کرده‌اند اما اکثر بزرگسالان با همان لباس قدیمی و کهنه خود برای رفتن به نماز عید قربان آماده می‌شوند.

در سال‌های گذشته، عید در افغانستان معمولا نسبت به سایر کشورهای اسلامی با شکوه بیشتری جشن گرفته می‌شد و عید فطر سه روز و عید قربان چهار روز تعطیل رسمی بود. اما فقر و گرسنگی و جنگ دل و دماغ جشن گرفتن برای مردم باقی نگذاشته است و مردم تنها به دلیل واجب‌بودن تجلیل اعیاد، همچنان از آن استقبال می‌کنند.