فضل محمود فضلی، مشاور ارشد، رئیس اداره امور ریاست‌جمهوری و عضو حلقه یاران اشرف غنی، رئیس‌جمهوری پیشین افغانستان، در ۱۵ اوت سال گذشته، یکی از ۵۲ نفری بود که همراه با رئیس‌جمهوری از کابل به امارات گریخت.
از زندگی و کار بسیاری از همراهان اشرف غنی که به کشورهای مختلف پناه بردند، خبری در دست نیست، اما فضل محمود فضلی که شهروند سوئد است، در کمتر از یک ماه پس از فرار از افغانستان، کارش را به‌عنوان پزشک خانواده در مرکز درمانی تومبا (TUMBA) در استکهلم پایتخت سوئد آغاز کرد.
فضلی از چهره‌های خوش‌شانسی بود که با روی کار آمدن اشرف غنی در سال ۲۰۱۴، یک‌باره روی صحنه آمد و به‌سرعت پله‌های قدرت را پیمود تا به حلقه یاران رئیس‌جمهوری بپیوندد که تصمیم‌های مهم را در مورد سرنوشت مملکت می‌گرفتند.
به روایت افرادی که با فضلی از نزدیک کار کردند، او در سال ۲۰۱۴، در یک مرکز درمانی به نام یرنا (Järna Vårdcentral) در سوئد کار می‌کرد و از همان‌جا با حلقه افراد مورد اعتماد اشرف غنی مرتبط شد. در جریان کمپین انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان در ۲۰۱۴، فضلی با نزدیکان اشرف غنی که ستاد انتخاباتی او را رهبری می‌کردند، تماس برقرار کرد و به حلقه افراد وفادار به غنی راه یافت. فضلی در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری و تنش‌های مداوم میان غنی و عبدالله، کارش را از سوئد به پیش می‌برد. او در آن جریان، مدیریت صفحه‌های اشرف غنی در توییتر و فیسبوک را برعهده داشت و عکس‌ها و متن‌هایی را که از جریان کمپین در افغانستان دریافت می‌کرد، در این صفحه‌ها به‌اشتراک می‌گذاشت.
وقتی در سال ۲۰۱۴، بحران انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان با پادرمیانی جان کری، وزیر خارجه وقت آمریکا، پایان یافت و اشرف غنی به‌عنوان رئیس‌جمهوری و عبدالله عبدالله به‌عنوان رئیس اجرایی حکومت وحدت ملی معرفی شد، فضل محمود فضلی، کارش را در مرکز درمانی «یرنا» در سوئد ترک کرد و راهی افغانستان شد.
او از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸ به‌عنوان مشاور امور بهداشت و درمان برای اشرف غنی کار می‌کرد، اما در واقع هیچ کاری در این زمینه انجام نداد. عنوان مسند او مشاور امور بهداشت و درمان بود، اما در حقیقت در عرصه سیاسی کار می‌کرد. در سال ۲۰۱۸، عنوان مسند فضل محمود فضلی، به مشاور ارشد رئیس‌جمهوری در امور سیاسی تغییر کرد. فضلی تا سال ۲۰۱۸، مردی گمنامی در حلقه یاران اشرف غنی بود. در آن سال، حضور فضلی در نشست‌های سیاسی به نمایندگی از اشرف غنی بیشتر شد و افراد زیادی برای رسیدن به اتاق ملاقات‌های اشرف غنی، باید تایید او را به همراه می‌داشتند. در آن زمان، عبدالرشید دوستم، معاون نخست اشرف غنی، به‌دلیل یک پرونده سیاسی، به ترکیه تبعید شده بود. طی این جریان، فضل محمود فضلی میان اشرف غنی و دوستم میانجی‌گری کرد؛ هرچند این تلاش او کارساز نبود، اما باعث شد نام او به‌عنوان مردی که بر تصمیم‌های رئیس‌جمهوری تاثیر می‌گذارد، مطرح شود.
یکی از مقام‌های ارشد دولت اشرف غنی که از دوستان نزدیک فضل محمود فضلی نیز است، با شرط محفوظ ماندن نامش، به ایندیپندنت فارسی گفت فضلی در اوایل ورود به حلقه افراد مورد اعتماد اشرف غنی، مسندی غیررسمی تحت عنوان «رئیس برنامه‌های رئیس‌جمهوری» داشت و از همان اوایل، از صلاحیت زیادی در دفتر اشرف غنی برخوردار شد. فضلی در نمایه خود در لینکدین، کارش را از سال ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۰ به‌عنوان «مشاور رئیس‌جمهوری در امور بهداشت و درمان» درج کرده است. این مسندی است که گفته می‌شود در سال‌های نخست حضورش در دفتر اشرف غنی عهده‌دار شده بود.
این مقام پیشین دولت اشرف غنی گفت: «فضلی جزوی از یک حلقه افراد مورد اعتماد اشرف غنی بود، اما بیشتر از بقیه اعضای این حلقه، اعتماد غنی را به دست آورده بود.» به گفته این منبع آگاه، حمدالله محب، اجمل عابدی، نسیم شریفی و چند تن دیگر، از جمله چهره‌های مورد اعتماد غنی بودند که در روز فرار از کابل نیز او را همراهی کردند. نام فضلی و محب در آخرین دستور جلسه اشرف غنی به‌عنوان رئیس‌جمهوری افغانستان در ۱۵ اوت ۲۰۲۱، نیز آمده ست. تصویری از این دستور جلسه پس از فرار اشرف غنی و همراهانش از کابل، در فضای مجازی منتشر شد.
چندین حلقه مشابه دیگر نیز در کنار اشرف غنی وجود داشت، اما هیچ یک از آن‌ها صلاحیتی در حد حلقه فضل محمود فضلی و حمدالله محب نداشتند. سلام رحیمی، رئیس دفتر اشرف غنی و وزیر دولت در امور صلح، رهبری یکی دیگر از این حلقه‌ها را برعهده داشت که فضلی و محب، در ماه‌های آخر حاکمیت غنی بر افغانستان، آن را به حاشیه راندند.
بودجه بی‌حد و مرز
اتهام‌های زیادی به فضل محمود فضلی، در زمانی که با اشرف غنی کار می‌کرد، وارد است. او در سال ۲۰۱۹ و در جریان انتخابات شورای ملی افغانستان متهم شد که در ناحیه وزیر اکبر خان شهر کابل، «دفتر وکیل ساز» ایجاد کرده است. او در آن زمان، به‌عنوان رابط میان اشرف غنی و کمیسیون‌های انتخاباتی افغانستان فعالیت می‌کرد. در ماه مه ۲۰۱۹، ژنرال حبیب‌الله احمدزی، مشاور سابق اشرف غنی، در مصاحبه‌ای ادعا کرد که فضل محمود فضلی، نام شماری از نامزدان انتخابات پارلمانی را از فهرست انتخابات حذف کرده و همچنین برخی از نامزدان زن را در ازای رابطه جنسی، به پارلمان راه داده است. او همچنین گفت فضلی با صلاحیتی که از طرف اشرف غنی دارد، در امور انتخابات مداخله کرده و به نفع افراد مورد نظرش تقلب کرده است.
امرالله صالح که در آن زمان هنوز به تیم سیاسی اشرف غنی نپیوسته بود، در توییتی اعلام کرد که فضل محمود فضلی و سلام رحیمی، به نمایندگی از اشرف غنی در امور مربوط به نتایج انتخابات پارلمانی مداخله می‌کنند. صالح نوشت: «از دفتر سلام رحیمی، رئیس دفتر رئیس‌جمهوری و دکتر فضل فضلی یکی از دستیاران رئیس‌جمهوری، به شماری از کاندیداهای انتخابات پارلمانی تلفن می‌شود و به آن‌ها گفته می‌شود که اصل فیصله را ما انجام می‌دهیم. اگر می‌خواهید که وکیل (عضو پارلمان) شوید، باید به دفتر ما در وزیر اکبر خان بیایید.»
از سوی دیگر، فضل محمود فضلی، نه تنها، صلاحیتی در حد تغییر نتایج انتخابات پارلمانی را به نفع افراد مورد نظرش داشت، بلکه بودجه بی‌حد و حصری نیز در اختیارش بود.
مقام پیشین دولت اشرف غنی که زمانی با فضلی از نزدیک کار می‌کرد، گفت: «اختیارات فضلی برای مصرف بودجه لایتناهی بود. بودجه دفتر فضلی شامل بودجه رسمی دولت که مراجعی مانند اداره تدارکات ملی یا وزارت مالیه آن را تایید می‌کردند نمی‌شد. به همین دلیل، او به هیچ مرجعی در زمینه هزینه‌های گزاف پاسخگو نبود.»
این منبع آگاه افزود که فضلی یا از «کد بودجه ۹۱» ( بودجه احتیاطی دولت که صلاحیت استفاده از آن در اختیار رئیس‌جمهوری است) یا از پول‌های بی‌حساب‌وکتابی که به‌صورت غیرقانونی در اختیار نهادهای دولتی قرار گرفته بود، استفاده می‌کرد.
این منبع آگاه در ادامه افزود که در حلقه یاران اشرف غنی، بیشتر از همه حمدالله محب روی صحنه بود و در رسانه‌ها ظاهر می‌شد، اما فضل محمود فضلی، جایگاه «گاوصندوق اشرف غنی» را داشت و به‌دلیل زیرکی‌اش در تصاحب قدرت و گسترش نفوذ در میان ارکان دولت، به مرد رازهای اشرف غنی تبدیل شده بود.
در یک سال آخر حاکمیت اشرف غنی و به‌ویژه پس از آنکه فضلی در ماه مارس ۲۰۲۰، به‌عنوان رئیس اداره امور ریاست‌جمهوری گمارده شد، اتهام‌های فراوانی در زمینه سوءاستفاده از صلاحیت دولتی و جمع‌آوری درآمدهای نامشروع به او وارد شدند. گفته می‌شد او در ازای گماردن افراد در مسندهای مهم دولتی از جمله در بنادر و استان‌ها، از آن‌ها پول دریافت می‌کند. هیچ سندی که این اتهام‌ها را ثابت کند، تاکنون به دست رسانه‌ها نرسیده است. همکاران پیشین فضلی نیز تایید می‌کنند که او در گماردن افراد در مسندهای کلیدی و درآمدزا نقش داشته، اما سندی مبنی بر اینکه او از آن‌ها مبلغی دریافت می‌کرد، برجای نمانده است.
پرونده سوءاستفاده در سوئد
در سپتامبر ۲۰۲۰، روزنامه افتون بلادت سوئد گزارش داد که فضل محمود فضلی، زمانی که در مسند مهمی در دولت افغانستان کار می‌کرد، از کمک‌هزینه‌های والدین هم که نوعی از بیمه اجتماعی در سوئد است، برخوردار بوده است. به گزارش این رسانه، فضلی از سال ۲۰۰۹ تاکنون همراه با پنج عضو خانواده‌اش در ویلایی در جنوب استکلهم زندگی کرده و در این مدت در سوئد سرگرم کار پزشکی بوده است. پرونده سوءاستفاده فضلی از کمک هزینه‌های اجتماعی در سوئد را در حالی‌که در مسند مهمی در دولت پیشین افغانستان نیز کار می‌کرد، اداره بیمه اجتماعی به اداره مالیات سوئد ارسال کرد. در آن زمان، فضلی به تماس‌های رسانه‌ها در این مورد پاسخ نداد.
در پی انتشار این گزارش در رسانه‌های سوئد، شماری از سازمان‌های سیاسی و مدنی سوئد، به سوءاستفاده فضل محمود فضلی از بیمه‌های اجتماعی که در شرایط خاص به پدر و مادرها داده می‌شود، انتقاد کردند. حزب میانه‌رو سوئد (Moderata Samkingspartiet)، در توییتی سوءاستفاده فضل محمود فضلی از کمک‌هزینه والدین را «کلاه‌برداری» خواند و از اداره بیمه سوئد خواست جلو این کار را بگیرد.
زمانی که فضل محمود فضلی از سوئد کمک هزینه والدین دریافت می‌کرد، در افغانستان نیز به‌عنوان مشاور ارشد رئیس‌جمهوری، ۲۵۰ هزار افغانی به‌عنوان حقوق ماهیانه و ۱۵۰ هزار افغانی بابت هزینه‌های جانبی به حسابش واریز می‌شده است. دستور رئیس‌جمهوری در مورد پرداخت این مبلغ حقوق ماهیانه به فضلی را در سال ۲۰۱۸، روزنامه اطلاعات روز منتشر کرد. بر اساس این دستور، مجموع پولی که فضلی تا سال ۲۰۱۸ بابت کارش به‌عنوان مشاور رئیس‌جمهوری دریافت می‌کرد، هر ماه حدود ۶ هزار دلار بود. به نظر می‌رسد فضلی با آغاز کارش در افغانستان، خودش را در اداره کار سوئد به‌عنوان «بیکار» معرفی کرده و به همین بهانه، از اداره بیمه درخواست کمک هزینه والدین کرده بود. فضلی با این کار، از یکسو از پرداخت مالیات سنگین در سوئد معاف شده بود و از سوی دیگر، خودش را واجد شرایط دریافت کمک هزینه والدین جا زده بود.
امید محمودی، شهروند هزاره‌تبار سوئد که رهبری یک انجمن حمایت از پناهجویان تنها را برعهده دارد، به ایندیپندنت فارسی گفت عجیب است که فضل محمود فضلی، با اتهام‌هایی که در افغانستان و سوئد با خود دارد، با فرار از افغانستان که خودش از مقام‌های ارشد دولتی آن نیز بود، توانسته است در سوئد استخدام شود.
محمودی افزود: «شخصی که به سوءاستفاده از صلاحیت و آزار جنسی در افغانستان متهم است و همچنین در سوئد متهم به سوءاستفاده از بیمه اجتماعی شده است، پیش از اینکه در جایی استخدام شود، باید مورد بازپرسی قرار بگیرد.»
محمودی با اشاره به اتهام‌هایی که در مورد سوءاستفاده فضلی از کارمندان زن در اداره امور ریاست‌جمهوری دولت پیشین افغانستان وارد است، گفت برملا شدن این مسئله در سوئد، به بی‌اعتمادی بیشتر به دولت منجر خواهد شد.
با این حال، محمودی افزود که اتهام‌های واردشده بر فضلی، بیشتر مربوط به زمان کارش در افغانستان است و این برای شهروندان سوئد اهمیت زیادی ندارد، اما افغان‌های ساکن سوئد به‌عنوان کسانی که از فساد و فروپاشی دولت جمهوری در افغانستان آسیب دیده‌اند، باید از فضلی به نهادهای رسمی در سوئد شکایت کنند.
فضل محمود فضلی، از زمانی که با اشرف غنی از افغانستان فرار کرد و کارش را در سوئد به‌عنوان پزشک خانواده آغاز کرد، با هیچ رسانه‌ای مصاحبه نکرده است. او به‌عنوان یک مقام ارشد در دولتی که متهم است فرصت‌های مصالحه و رسیدن به ثبات را در افغانستان بر باد داده است، اکنون در یکی از مرفه‌ترین کشورهای جهان، بی‌هیچ دغدغه‌ای زندگی می‌کند و به بحران و فجایع جاری در افغانستان پشت کرده است.
